როგორ შეხვდნენ ერთმანეთს ბერლინში აზერბაიჯანელი, სომეხი და ქართველი. ფილმი "დოლმის დღიურები"

დოლმის დღიურები

სომეხი, აზერბაიჯანელი და ქართველი ქირაობენ ბინას ბერლინში – ასე ჟღერს კავკასიაში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ხუმრობის დასაწყისი. და სწორედ ამ ფორმით დაიწყო ახალი ვებ სერიები “დოლმის დღიურები.” [ქართულად “ტოლმის დღიურები”]

აქტივისტთა და ტელეჟურნალისტთა ჯგუფმა სამხრეთ კავკასიიდან და გერმანიიდან გადაწყვიტა შეეწინააღმდეგოს რეგიონში მტრის ხატსა და იმიჯს – განსაკუთრებით ყარაბაღის კონფლიქტის კონტექსტში – გამოგონილი ნარატივით და იუმორით.

რვა ეპიზოდი დაიწერა 2017 და 2018 წლებში გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მხარდაჭერით. 2021 წლის ზაფხულში, პირველი ეპიზოდი გადაიღეს ბერლინში, ფრიდრიხ ებერტის ფონდის მხარდაჭერით, რომელიც ვირუსული გახდა ინტერნეტში 2022 წლის ოქტომბრიდან.

აქ შეგიძლიათ ნახოთ პირველი და ჯერჯერობით ერთადერთი სერია. ასევე წაიკითხეთ ინტერვიუ სერიალის პროდიუსერ ოლივერ მუზერთან, რომელიც მან JAMnews-ს მისცა.

სომხურ, აზერბაიჯანულ, ქართულ, ინგლისურ და რუსულ ენებზე სანახავად – აირჩიეთ შესაბამისი პარამეტრები

როგორ გამოჩნდა სერიალი “დოლმის დღიურები”?

ამ კითხვას რომ ვუპასუხოთ, უნდა დავბრუნდეთ 2015 წელს. კოორდინაციას ვუწევდი სამშვიდობო პროექტს, რომელშიც მონაწილეობა მიიღეს ჟურნალისტებმა სომხეთიდან და აზერბაიჯანიდან. კონფლიქტის შემდეგ მომავალზე ვიმსჯელეთ და ჯგუფის წევრები უმეტესწილად ძალიან კეთილგანწყობილნი იყვნენ ერთმანეთის მიმართ.

შემდეგ კი, პროექტის დასრულებიდან რამდენიმე კვირაში, 2016 წლის აპრილში დაიწყო შეტაკებები. ინტერნეტში ნაციონალისტური სიძულვილის ტალღა წამოვიდა ერთმანეთის მიმართ.

მაშინ ბევრს, მათ შორის მეც, იმედგაცრუების განცდა გაგვიჩნდა. აშკარად ჩანდა, რომ სამოქალაქო საზოგადოების ყველა მცდელობამ ერებს შორის ერთმანეთთან დაახლოებაზე ძალიან მცირე გავლენა იქონია. ამას მოჰყვა ფიქრი იმაზე, თუ რას შეიძლება ჰქონდეს პოტენციურად გავლენა ადამიანებზე. ეს იყო ნეტფლიქსის ეპოქის მწვერვალი და სწრაფად გაირკვა, რომ ონლაინ გასართობ სერიალს ახალგაზრდების გულსა და გონებაში მიღწევის შანსი ჰქონდა.

ამგვარად, გაჩნდა იდეა, შეექმნათ ერთობლივი სომხურ-აზერბაიჯანულ-ქართული კომედიური სერიალი, რომელიც წინააღმდეგობას გაუწევდა მტრის ხატებს და ადამიანებს ერთმანეთს დაანახებდა. აუდიტორია მოდიოდა ხუმრობების საყურებლად და რჩებოდა პერსონაჟების სანახავად.

იდეა გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მოეწონა. მათ დააფინანსეს სცენარის შემუშავება, რომელიც ქართველ, სომეხ და აზერბაიჯანელ ავტორებთან – ფაზილ ალიევთან, არტემ პეტროსიანთან, გიორგი ჯავახაძესთან და დიტო ცინცაძესთან ერთად დავწერეთ.

თუმცა, წარმოებისთვის დაფინანსების მოპოვება თითქმის შეუძლებელი აღმოჩნდა. კომედიური სერიალი არც თუ ისე ნაცნობი ფორმაა ბევრი დონორი ორგანიზაციისთვის. მე ვფიქრობ, რომ ისინი საკმაოდ უფრთხილდებოდნენ ზოგიერთ ხუმრობას, რომელიც ჩვენ გვქონდა სცენარში და შესაძლოა, მათთვის პოლიტიკურად კორექტული არც იყო.

ასე რომ, ორი წლის განმავლობაში სრული უძრაობა იყო. ჩვენ ლამის უარი ვთქვით სერიალზე, როდესაც Friedrich Ebert Stiftung-ის რეგიონული ფილიალი დამიკავშირდა და მითხრა, რომ მხარს დაუჭერდნენ საპილოტე ეპიზოდის წარმოებას.

მაგრამ შემდეგ დაიწყო ყარაბაღის მეორე ომი, რომელმაც ბოლო მოუღო ყველა გეგმას, რაც კი მანამდე არსებობდა.

2021 წელს გადავწყვიტეთ გაგვეგრძელებინა საპილოტე ეპიზოდის გადაღება, მაგრამ აშკარა იყო, რომ სიტუაცია მთლიანად შეიცვალა. ასე რომ, ჩვენ შევცვალეთ სცენარი, წავშალეთ ყველაფერი, რაც შეიძლებოდა ზედმეტად არაპოლიტკორექტული ყოფილიყო; მათ გამოუშვეს საპილოტე სცენარი, რომელიც შედგებოდა რამდენიმე შესავალი სცენისგან მსუბუქი იუმორით, ახალი ეპიზოდების პოპულარიზაციისთვის.

2021 წლის ზაფხულში, ბერლინში, გადაღებებზე ქართველი რეჟისორი დიტო ცინცაძე დაგვეხმარა – გადაღების დღეებში მან თავისი გამოცდილებით საქმე ძალიან გაგვიმარტივა, რადგან გადამღები ჯგუფის დანარჩენ წევრებს, მათ შორის მთავარ მსახიობებს, მანამდე მსგავსი არაფერი გაუკეთებიათ.

შემდეგ იყო ინსტალაციის ხანგრძლივი პროცესი. დავამატეთ ბექა ბუჩუკურის მიერ დაწერილი მუსიკა და აზერბაიჯანელი მხატვრის, ფიდან ახუნდოვას ანიმაცია. ასე რომ, ჩვენ საბოლოოდ დავასრულეთ პირველი სერია 2022 წლის გაზაფხულზე.

იდეალურ შემთხვევაში, მომავალში უფრო მეტი ეპიზოდის გამოშვებას შევძლებთ – ბევრი ადამიანი ყოველ კვირას უყურებს ახალ ეპიზოდს და სულ უფრო მეტად ერთვება პერსონაჟების ცხოვრებაში, მათ შორის სხვა ქვეყნებიდან. ამასთან ერთად, უფრო და უფრო რთული იქნება მთელი ერის სიძულვილი, როცა თანაუგრძნობ ამ ქვეყნის პერსონაჟებს, იცინი მის ხუმრობებზე და უკეთ იგებ ამ ამბის მის ნაწილს.

ღირს თუ არა კომედიების გაკეთება კავკასიაში არსებულ ვითარებაში?

დიახ, ცოტა უხერხულად ვგრძნობდი თავს საზოგადოების წინაშე ასეთი ირონიული ეპიზოდის გამოსვლისას ამდენი ხალხის ტრაგედიის ფონზე.

მაგრამ ასევე არ მესმის, რატომ არ შეგვიძლია დავცინოთ აზროვნებას, რომელიც ომის, როგორც პრობლემების შესაძლო გადაწყვეტის საშუალებას იძლევა.

მელვინ მედოკი დიდი ხნის წინ წერდა ომისა და კომედიის შესახებ: „თუ კომედიის მიზანი ყოველდღიური ცხოვრების სიგიჟის გამოვლენაა, მაშინ ომი შეიძლება აღიარებული იყოს უმაღლეს სიგიჟედ და კომიკოსის უმაღლეს გამოცდად.“

ასევე, 2020 წლის ომის შემდეგ, ჩვენ მიერ განხორციელებული ცვლილებებით, “დოლმის დღიურები” კომედიურ სერიალად აღარ მიმაჩნია. ეს არის უფრო მეტი – ამბავი ადამიანებზე გარკვეული იუმორით. და ეს არის მთავარი მიზეზი, რის გამოც მიმაჩნია, რომ უფრო გამართლებულია სერიალის ზუსტად ახლა ტელეეკრანებზე ჩვენება.

არის თუ არა მსგავსი ფილმები გადაღებული სხვაგან, ასეთ მძიმე დროში?

კონფლიქტურ კონტექსტში გადაღებული კომედიური ან გასართობი სერიების რამდენიმე მაგალითია.

ამერიკულმა არასამთავრობო ორგანიზაცია Common Ground-მა წლების განმავლობაში აფრიკის რამდენიმე ქვეყანაში გამოგონილი პერსონაჟებით არაერთი სატელევიზიო შოუ მოამზადა, სახელწოდებით „გუნდი“. იქ, სხვადასხვა ეთნიკური წარმომავლობის ახალგაზრდები, რომელთა უკან ძალადობის ხანგრძლივი ისტორიაა, ფეხბურთის საერთო სიყვარულით მეგობრობენ.

ასევე არის არაბული ნამუშევარი: უაღრესად წარმატებული ისრაელის კომედიური სერიალი იერუსალიმში მომუშავე არაბ-ისრაელელ ჟურნალისტზე. სერიალი აგებულია არაბულ-ისრაელის სტერეოტიპების თამაშზე.

სინამდვილეში, კომედიას საზღვრები არ აქვს. გერმანიაში, სამი წლის წინ, კომედიური ფილმიც კი გადაიღეს (წიგნზე დაყრდნობით) ადოლფ ჰიტლერზე, რომელიც თითქოსდა დაბრუნდა თანამედროვე გერმანიაში და ყველა სახის კომიკური მოვლენის ეპიცენტრში აღმოჩნდა.

• „მათ უნდა იცოდნენ, რომ მტერი გვყავს“ – ბავშვები და ყარაბაღის კონფლიქტი
• “1999 წელი იყო, პირველად რომ ჩამოვედი” – რას ფიქრობენ საქართველოზე უცხოელები, რომლებიც აქ წლებია ცხოვრობენ

როგორი იყო საზოგადოების რეაქცია საპილოტე ეპიზოდზე?

მე ვფიქრობ, რომ პროექტში ჩართული ყველა ადამიანი აბსოლუტურად გაოგნებულია პილოტის ასეთი დადებითი რეაქციით. ჩვენ ყველა ძალიან მადლობელი ვართ დადებითი და მშვიდობიანი კომენტარებისთვის. ვიმედოვნებდით, რომ ბევრი იქნებოდა, ვისაც ეს სერიალი მოეწონებოდა. მაგრამ ჩვენ ასევე ვემზადებოდით ბევრი უარყოფითი გამოხმაურებისთვის და სიძულვილის კომენტარებისთვის. მაგრამ ისინი ჯერ არ გვინახავს. მართლაც მშვენიერია!

რა თქმა უნდა არის კრიტიკა. კერძოდ, უსამართლოდ წერენ, რომ ეს არის გერმანული პროექტი სამხრეთ კავკასიის დასავლური ხედვით. დიახ, სერიალი გერმანულმა ორგანიზაციამ დააფინანსა და მე თვითონ გერმანელი ვარ, მაგრამ პრაქტიკულად მთელი სცენარი და, შესაბამისად, რეალური შინაარსი დაწერილია კოლეგების მიერ სომხეთიდან, აზერბაიჯანიდან და საქართველოდან. სცენარსაც ამ სამი ქვეყნის მსახიობები აცოცხლებენ.

ამ სერიალში მხოლოდ ორი გერმანელი პერსონაჟია. ორივემ ცოტა იცის რეგიონის შესახებ და არ აინტერესებს კონფლიქტი, მაგრამ მათ უნდათ, რომ გმირებმა მშვიდობა და სიმშვიდე შეინარჩუნონ. ასე რომ, ისინი შეიძლება მივიჩნიოთ სამხრეთ კავკასიაში დასავლური პოლიტიკის პაროდიად.

კიდევ ერთი კრიტიკული კომენტარი, რომელსაც ასევე არ ვეთანხმები, არის ის, რომ ფილმი სავარაუდოდ შეიცავს უზუსტობებს ან ცრუ პრეტენზიებს, მაგრამ ეს არ არის შოუს აზრი. ჩვენ არ ვართ მედია, არც ისტორიული კომისია და არც საერთაშორისო სამართლის წარმომადგენლობა. ჩვენი მიზანია ხელი შევუწყოთ საზოგადოებების დაახლოების პროცესს.

არის სხვა კრიტიკული მოსაზრებებიც და მათ აუცილებლად გავითვალისწინებთ შემდეგ ეპიზოდებში. რა თქმა უნდა, არის ბევრი რამ, რაც უნდა გაუმჯობესდეს. ჩვენ გვინდა გავიდეთ აშკარა კლიშეების მიღმა და სამართლიანი ვიყოთ არა მარტო სომხებსა და აზერბაიჯანელებს შორის, არამედ ქართველებსა და მათ მეზობლებს შორისაც.

ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი. და რაც უფრო მეტი ადამიანი იტყვის, რომ მათ სურთ გაგრძელების ნახვა, მით მეტი შანსი გვექნება ახალი ეპიზოდების გადაღებისა და ჩვენების შესახებ.

შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ ოლივერს და გუნდს მისამართზე: [email protected]