როგორ არსებობს მცირე ბიზნესი ცხინვალში. ფერმერის ისტორია
მეწარმეები სამხრეთ ოსეთში
სამხრეთ ოსეთში საშუალო და მცირე ბიზნესს რთული დრო უდგას. კორონავირუსმა სერიოზულად გაურთულა ცხოვრება მეწარმეებს. მოთხოვნის კლება, ტრანსპორტირებასთან დაკავშირებული პრობლემები რუსეთ-სამხრეთ ოსეთის საზღვარზე – ეს ყველაფერი ოპტიმიზმს არ მატებს ადამიანებს. ლეონიდ გაგიევი სათევზაო მეურნეობას ფლობს და პანდემიისგან გამოწვეული პრობლემები მის ბიზნესსაც შეეხო. თუმცა, ის ოპტიმიზმს არ კარგავს და სამომავლოდ ახალ გეგმებს აწყობს.
გაგიევის მეურნეობა „სამხრეთი კარიბჭე“ მთებში მდებარეობს, ცხინვალიდან ქალაქ კვაისისკენ მიმავალ გზაზე. აქ ის ორაგულსა და კალმახს აშენებს. კორონავირუსის პანდემიამ მტკივნეული დარტყმა მიაყენა მის ბიზნესს.
როგორც პირველადი მოხმარების პროდუქცია, ისე პრაქტიკულად ყველაფერი, რაც ბიზნესს ესაჭიროება, სამხრეთ ოსეთში რუსეთიდან შეაქვთ.
- ცხინვალი: პოლტიკური კრიზისი სასაზღვრო პრობლემის გამო
- „თვითმარქივია“ და „თალიბანი“. ვინ და რატომ წავიდა ავღანეთში სამხრეთ ოსეთის სახელით
ჩრდილოეთ ოსეთში 300 კილოგრამი სანაშენე მარაგების – ანუ გასამრავლებლად განკუთვნილი თევზის ყიდვის შემდეგ, გაგიევი ჩვეულებრივად წავიდა სამხრეთ ოსეთისკენ. მაგრამ საზღვარზე საბაჟო პანდემიასთან დაკავშირებული შეზღუდვების გამო დაიკეტა.
„საბაჟოზე გავიჭედე, თევზს ჟანგბადი არ ყოფნიდა და დაიხოცა. ერთ კილოგრამში 1200 რუბლი (დაახლოებით 15.5$) მივეცი. თვითონ დაითვალეთ, რა დანაკარგები განვიცადე“.
სულ სამხრეთ ოსეთში ხუთი სათევზაო მეურნეობაა, ისინი ლენინგორში, კვაისსა და ცხინვალის რაიონებში მდებარეობს.
„ყველა მათგანი განიცდის პრობლემებს – იქ პანდემია, იქ ტრანსპორტთან დაკავშირებული ხარჯები. პატარა ბრუნვა გვაქვს, თვითღირებულება მაღალია, ვიდრე ჩრდილოეთ ოსეთში. თუკი დიდ მეურნეობას არ ააშენებ, ინდუსტრია შემცირებას დაიწყებს“, – გვიყვება მეწარმე.
მისი თქმით, საკმაოდ დიდ თანხებს მოითხოვს თევზისთვის საჭირო საკვები. პატარა თევზებს სპეციალური თევზის ფქვილით კვებავენ.
„ის ორგანულია. როგორც წესი, შორეული აღმოსავლეთიდან მოაქვთ. მაგრამ მე უცხოური საკვები მირჩევნია. მისი პროდუქტიულობა უფრო მაღალია, ვიდრე რუსულის. და სანქტ-პეტერბურგელი ფერმერებისგან ჩრდილოეთ ოსეთიდან ჩასული ფერმერები მას დიდი მოცულობით ყიდულობენ, მე კი მათგან ვყიდულობ“.
იმდენად, რამდენადაც ლეონიდის ბრუნვა მცირეა, ერთი კილოგრამი საკვები მას 200 რუბლზე (დაახლოებით 2.6$) მეტი უჯდება.
„ადრე ლენინგორელი (რაიონი, რომელშიც ეთნიკურად ქართველები ცხოვრობენ, საქართველოში ახალგორი ჰქვია – JAMnews) ბიჭები ყიდულობდნენ ჩემთვის ასეთსავე საკვებს საქართველოში, ევროპულს და კასრებით პირდაპირ ჩემს სახლში მოჰქონდათ. მაგრამ გზების ჩაკეტვის შემდეგ, ეს მოწოდებაც შეწყდა“.
სამხრეთ ოსეთის მცხოვრებლებმა და სტუმრებმა კარგად იციან გაგიევის მეურნეობა, მისი პროდუქცია მოთხოვნით სარგებლობს. თუმცა, გაყიდვები ბოლო პერიოდში საგრძნობლად შემცირდა.
„მოსახლეობის მსყიდველუნარიანობა შემცირდა, ტვირთბრუნვა ჩვეულებრივ პერიოდთან შედარებით, თითქმის 10 პროცენტით დაეცა“, – ამბობს ლეონიდი.
პრობლემა – ინვესტიციები
სათევზაო მეურნეობა, რომელიც გაგიევმა ნულიდან შექმნა, ინვესტიციებს საჭიროებს – ფული ბიზნესის გაფართოებისთვის არის საჭირო. თუმცა, ადგილობრივ ბანკებში კრედიტის მიღება მან ვერ მოახერხა.
ფერმერი განმარტავს, რომ თევზის მოშენების ციკლი არ უნდა შეწყდეს. გაგიევის თქმით, „საჭიროა ფქვილით გამოკვება, საჭიროა ახალი აუზები. მაგრამ ხან ერთი არ არის, ხან მეორე“.
„ვცდილობ ეროვნულ ბანკში კრედიტის აღებას. ჩემი სათევზაო მეურნეობის საბაზრო ღირებულება, ჩემი შეფასებით, 12 მილიონ რუბლს (დაახლოებით 160 ათას დოლარს) შეადგენს. მინდა, 5 მილიონის ოდენობის (დაახლოებით 66.7 ათასი დოლარი) კრედიტი ავიღო – განვითარებისთვის ფულია საჭირო. მხოლოდ 3 მილიონ რუბლს (დაახლოებით 40 ათას დოლარს) მაძლევენ, ეს თანხა არასაკმარისია, 5 მილიონია საჭირო“.
ეროვნული ბანკი გაგიევის სათევზაო მეურნეობის შეფასებაზე უარს ამბობს. ამას იმით ასაბუთებს, რომ იმ შემთხვევაში, თუკი ის კრედიტის დაბრუნებას ვერ შეძლებს, ბანკი დარწმუნებული არ არის, რომ გაგიევის ბიზნესის გაყიდვას მოახერხებს და შესაძლო დანაკარგებს აინაზღაურებს. თავად გაგიევი ასეთ პოზიციას კატეგორიულად არ ეთანხმება:
„მათ ვუხსნი, რომ კრედიტს ვიღებ არა გაკოტრებისთვის, არამედ პირიქით, მეურნეობის გაფართოებისა და მეტი ფულის გამომუშავებისთვის. ყველა პრეზიდენტს მივმართე, ფორმალურ პასუხებს ვიღებ“.
ჯერ კიდევ 2010 წელს მიმართა გავიევმა ხელისუფლებას, თავისი ბიზნესგეგმა წარუდგინა.
„მაშინ მითხრეს, რომ კერძო ბიზნესის გაფართოებისთვის ბიუჯეტში ჩადებული იყო მხოლოდ 10 მილიონი რუბლი (დაახლოებით 133.3 ათასი $) და ყველა მეწარმეზე არ ეყოფოდათ. შემომთავაზეს მომდევნო წელს დავლოდებოდი და დახმარების პირობა მომცეს, მითხრეს, რომ ბიუჯეტი 100 მილიონზე (დაახლოებით 1.3 მილიონი $) მეტი იქნებოდა. მაგრამ საბოლოოდ შევუთანხმდი და 600 ათასი რუბლის (დაახლოებით 8 ათასი $) კრედიტი მივიღე. ამასთან, დამპირდნენ, რომ მომდევნო, 2011 წელს, 8 მილიონი რუბლის (დაახლოებით 106.6 ათასი $) ოდენობის კრედიტს მომცემდნენ“.
მომდევნო წელს გაგიევმა ეს ფული ვერ მიღო.
შეღავათიან კრედიტზეც, რომელსაც ხელისუფლება ადგილობრივ ბიზნესმენებს აძლევს, უკვე ზედიზედ მესამე წელია უარს ეუბნებიან. ამ კრედიტს მინისტრთა კაბინეტი წლიურ 5 პროცენტში იძლევა „Сбербанк“-ის გავლით. მაგრამ ფერმერმა 5 მილიონი რუბლის კრედიტის მიღება მაინც ვერ მოახერხა.
„ეყრდნობიან ისეთ დადგენილებას, რომლის თანახმადაც, თუკი ძველი კრედიტი არ დაფარე, ახალს არ გაძლევენ. მათ ვუხსნი, რომ ველოდები 2010 წელს დაპირებული 8 მილიონის კრედიტის მიღებას, ძველ ვალს კი ისედაც გადავუხდი, მაგრამ ახალი ფინანსური ინექციების გარეშე ბიზნესი გაქრება. რთულია შეთანხმება. არავის უნდა შემხვედრი ნაბიჯების გადმოდგმა, მიუხედავად იმისა, რომ ამ ადგილს ახალი სიცოცხლე ჩავბერე. აქ ხომ არაფერი არ იყო“, – ჩივის გაგიევი.
რისი გაკეთება მოხერხდა
ჯერ კიდევ COVID-19-ის პანდემიამდე ბიზნესმენი საკუთარ გეგმებს გვიზიარებდა – ის პატარა თევზის რესტორნის გახსნაზე ოცნებობდა. სირთულეებს მიუხედავად, ნაწილობრივ ამ მიზნის მიღწევა ლეონიდ გაგიევმა მოახერხა:
„გასული სამი წლის განმავლობაში დადებითი მოვლენებიდან აღვნიშნავ 30 ადგილზე გათვლილი დარბაზის გახსნას. ჩანაფიქრი ასეთია, რომ მსურველები მოახერხებენ თევზის დაგემოვნებას, რომელსაც ჩემს მეურნეობაში ვზრდი. შეუძლიათ ჩამოვიდნენ, ამოირჩიონ ის თევზი, რომელიც მოეწონებათ და თვითონვე მოამზადონ აქვე, დასხდნენ დარბაზში და მიირთვან. შენობაში ყველაფერია, რაც ამისთვის არის საჭირო. მათ ვთავაზობ მაყალს, ერთჯერად ჭურჭელს, ინვენტარს… შეუძლიათ მშვიდად დასხდნენ“.
სირთულეების მიუხედავად, გაგიევი სულიერად არ ეცემა. ახლა ის ბაზარს სწავლობს, ელაპარაკება რეალიზატორებს და აფასებს პერსპექტივებს.
„უკვე ვესაუბრე მაღაზიების მფლობელებს. ვთავაზობ ვაკუუმის შეფუთვაში მივაწოდო გასუფთავებული თევზი. კილოგრამის სანაცვლოდ 700 რუბლს (დაახლოებით 9$) ვითხოვ“.
ყველა სირთულის მიუხედავად, ლეონიდ გაგიევი ოპტიმისტია. თავისი მაგალითით ის ამტკიცებს, რომ ყველა გარემოების მიუხედავად, მცირე ბიზნესი სამხრეთ ოსეთში მაინც არსებობს.
