საქართველო და სანქციები რუსეთის წინააღმდეგ - რატომ ასოცირდება ქვეყანა "შავ ხვრელთან"?
სანქციები რუსეთის წინააღმდეგ
საქართველოს მთავრობა აცხადებს, რომ ქვეყანა არ შეუერთდება სანქციებს, რომლებიც რუსეთს უკრაინაში შეჭრის გამო დასავლეთის ქვეყნებმა დაუწესეს, რადგან ეს „ეროვნულ ინტერესებს“ ეწინააღმდეგება. ამასთან, პრეზიდენტი და ცალკეული დეპარტამენტები საპირისპიროს ამტკიცებენ – საქართველო იცავს დასავლეთის ქვეყნების მიერ დაწესებულ ყველა სანქციას და არ დაუშვებს, რომ მისი ტერიტორია სანქციებისთვის გვერდის ასავლელად გამოიყენონ.
JAMnews-ი შეეცადა ექსპერტებთან ერთად გაერკვია რა ხდება სინამდვილეში?
2022 წლის 24 თებერვალს რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, ბევრმა ქვეყანამ – აშშ-მ, ევროკავშირის ქვეყნებმა, დიდმა ბრიტანეთმა, იაპონიამ, ავსტრალიამ და ა.შ. – რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების რამდენიმე პაკეტი შემოიღო – როგორც კოლექტიური, ასევე ცალმხრივი.
სანქციები ეხება ფინანსურ, ენერგეტიკულ და სატრანსპორტო სექტორს, ექსპორტსა და იმპორტს, სავიზო პოლიტიკას. სანქციები დაუწესდათ ჩინოვნიკებს, ოლიგარქებსა და პუტინთან დაახლოებულ პირებს. დასავლურ სამყაროს იმედი აქვს, რომ რუსეთის მთავრობა ამ წნეხს ვერ გაუძლებს და უკრაინის წინააღმდეგ ომს შეწყვეტს.
- საქართველოს საპატრიარქო არ აპირებს აღიაროს უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია. ვის მხარესაა იგი ამ ომში?
- “უკრაინა ომს აგებს. ზელენსკიმ ომი ვერ აიცილა”. ვინ დგას საქართველოში რუსული პროპაგანდის უკან
- აბა ომი გინდათ?! – ვინ და რატომ აძლიერებს საქართველოში ომის ბუნებრივ შიშს? ექსპერტების შეფასებები
საქართველოს რუსეთისთვის სანქციები არ დაუწესებია. მეტიც, 24 თებერვლიდან დღემდე, საქართველოს ხელისუფლების წევრები ხაზგასმით იმეორებენ, რომ საქართველო დასავლეთის მიერ დაწესებულ სანქციებს არ უერთდება. უკრაინა საქართველოს ამ პოზიციით უკმაყოფილოა და ამას ღიად გამოხატავს.
ამასთან, საქართველოს პრეზიდენტმა და ცალკეულმა უწყებებმა არაერთხელ აღნიშნეს, რომ საქართველო იცავს რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ სანქციებს და არავის დაეხმარება მათ თავიდან აცილებაში.
რა ხდება სინამდვილეში?
რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციები და საქართველოს პოზიცია
ცივი ომის შემდეგ, ეს პირველი შემთხვევაა, როდესაც რუსეთი ასეთი მკაცრი სანქციების ქვეშ მოექცა.
ფინანსური სანქციების შედეგად, გაყინულია რუსეთის ცენტრალური ბანკის აქტივები. რუსეთს არ შეუძლია 630 მლრდ დოლარის რეზერვის გამოყენება; ვეღარ ფარავს საერთაშორისო სესხებს; საერთაშორისო საკომუნიკაციო სისტემა SWIFT-დან გათიშულია რუსეთის შვიდი უმსხვილესი ბანკი, რის გამოც, შეფერხებულია თანხების გადარიცხვა.
გარდა ამისა, დახურულია ევროკავშირის საჰაერო სივრცე რუსეთის საკუთრებაში არსებული ყველა თვითმფრინავისთვის და პორტები რუსულ გემებისთვის. ასევე, აკრძალულია ორმაგი დანიშნულების საქონლის ექსპორტი.
რუს ოლიგარქებს, დუმის დეპუტატებსა და პუტინთან დაახლოებულ პირებს კი დაუყადაღდათ უცხოეთში არსებული უძრავ-მოძრავი ქონება და აეკრძალათ ევროპისა და ამერიკის ქვეყნებში მოგზაურობა.
ახლა ევროკავშირი სანქციების მეექვსე პაკეტზე მუშაობს, რომელიც გაცილებით უფრო მკაცრი იქნება. ამ პაკეტით ევროკავშირი რუსეთის წინააღმდეგ ნავთობის ემბარგოს დაწესებას, რუსული ნავთობის ტრანსპორტირებისა და სადაზღვევო მომსახურების და ასევე სამი სახელმწიფო ტელეარხის მაუწყებლობის აკრძალვას გეგმავს. სანქცირებულთა სიაში იქნებიან ის სამხედრო ოფიცრებიც, რომლებმაც ბუჩაში ომის დანაშაულები ჩაიდინეს.
რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები პირველი პაკეტი 24 თებერვალს ამოქმედდა. საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა მეორე დღესვე თქვა, რომ საქართველო სანქციებს არ უერთდება:
„მინდა მკაფიოდ განვაცხადო და ერთმნიშვნელოვნად, რომ საქართველო, ჩვენი ეროვნული ინტერესების გათვალისწინებით და ჩვენი ხალხის ინტერესების გათვალისწინებით, არ აპირებს მონაწილეობა მიიღოს ფინანსურ და ეკონომიკურ სანქციებში, ვინაიდან აღნიშნული მხოლოდ დააზიანებს, გაცილებით უფრო მეტად ჩვენს ქვეყანას და ჩვენს მოსახლეობას“.
საქართველოს პრემიერმა ეს გადაწყვეტილება მას შემდეგაც რამდენჯერმე გაიმეორა. არგუმენტებს დაამატა ისიც, რომ ქვეყანა ეკონომიკურად ძალიან არის დამოკიდებული რუსეთზე. ღარიბაშვილმა თქვა, რომ ბოლო 7-8 წელიწადში რუსეთიდან საქართველოში12 მლრდ დოლარი გადმოირიცხა და „ის მოსახლეობას ამ შემოსავალს არ მოაკლებს“.
მოსკოვმა ამ განცხადებისთვის საქართველოს პრემიერი შეაქო:
„ყოჩაღ! „ყოჩაღ! მხოლოდ მისასალმებელია ასეთი გადაწყვეტილება“, – თქვა რუსეთის ფედერაციის საბჭოს საერთაშორისო კომიტეტის ხელმძღვანელის პირველმა მოადგილემ ვლადიმირ ჯაბაროვმა რუსულ გაზეთ „იზვესტიასთან“ საუბარში.
„სანქციების თაობაზე საქართველოს პოზიცია შეუმჩნეველი არ დარჩება“ , – განაცხადა გრიგორი კარასინმა, რუსეთის ფედერაციის საბჭოს საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტის ხელმძღვანელმა.
სანქციებთან დაკავშირებით საქართველოს პოზიციის გამო უკრაინამ საქართველოდან ელჩი გაიწვია.
პრემიერის ამ განცხადებებისგან რადიკალურად განსხვავდებოდა ქვეყნის პრეზიდენტის, სალომე ზურაბიშვილის განცხადებები. პრეზიდენტი სანქციების თემაზე ძირითადად ქვეყნის გარეთ, საერთაშორისო მედიასთან საუბრობს.
„გულწრფელად შემიძლია ვთქვა, რომ ასეთ განცხადებას არ გავაკეთებდი“, – თქვა სალომე ზურაბიშვილმა 2 მარტს, France 24-თან ინტერვიუში. უფრო გვიან კი CNN-თან განაცხადა, რომ მტკიცება, რომ საქართველო სანქციებს არ შეუერთდა, სიმართლე არ იყო და პრობლემა შესაძლოა იყო „ლექსიკა, რომელსაც მთავრობა იყენებს“:
„ჩვენ ვმონაწილეობთ ყველა საერთაშორისო საფინანსო სანქციაში და ეს რაღაც განსაკუთრებულია საქართველოს საფინანსო სექტორისთვის… ამავე დროს, ჩვენ [საქართველო] შევუერთდით ყველა საერთაშორისო რეზოლუციას, რომელიც უკრაინის მხარდასაჭერად იქნა მიღებული… ჩვენ [უკრაინასთან ერთად] გვაქვს რუსეთის აგრესიის ორ საუკუნოვანი ისტორია და ჩვენ ვიცით, ეს რა არის“, – ასე უპასუხა სალომე ზურაბიშვილმა კრისტიან ამანპურის შეკითხვას სანქციების თემაზე.
მთავრობის წევრები ყველას, ვინც სანქციებთან მიერთების აუცილებლობაზე საუბრობს, „ომის პარტიას“ უწოდებენ და ამბობენ, რომ „მათ საქართველოს ომში ჩათრევა უნდათ“.
საფინანსო სექტორი
რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციების ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვანი, საკვანძო პაკეტი საფინანსო სექტორისთვის დაწესებული სანქციებია -SWIFT-დან ჩახსნა, შეზღუდვები გადარიცხვებზე, უცხოური ვალუტის გამოყენებაზე, სანქცირებული ბანკები.
საქართველოში ეს სანქციები თავისთავად შეეხეო რუსული VTB ბანკის ფილიალს. მას გადარიცხვები შეეზღუდა. ბანკმა მუშაობა შეწყვიტა. VTB ბანკის კლიენტ ფიზიკურ პირებს, მეანაბრეებსა და მსესხებლებს ახლა „ბაზის ბანკი“ ემსახურება, მცირე და საშუალო ბიზნეს მენაბრეებსა და მსესხებლებს კი „ლიბერთი ბანკი“.
საქართველოს ეროვნულ ბანკში JAMnews-ს განუმარტეს, რომ:
- საქართველოს ან უცხო ქვეყნის მოქალაქეს შეუძლია რუსეთში გადარიცხოს ფული იმ შემთხვევაში, თუ თავად გადამხდელი ან მიმღები ან მისი ბანკი არ არის სანქცირებულ პირთა სიაში;
- იგივე ხდება რუსეთიდან გადმორიცხვის შემთხვევაშიც;
- სანქცირებულ ბანკებში ფულის გადარიცხვის გზა და შესაძლებლობა არ არსებობს;
- ლიმიტები არსებობს გზავნილებზე და ეს თავად ფულადი გზავნილების სისტემებს აქვს დაწესებული;
- ყველა ტრანზაქცია, რომელიც სრულდება, განსაკუთრებულ შემოწმებას გადის და სანქციების გვერდის ავლის შესაძლებლობა ფიზიკურად არ არსებობს.
„ეროვნული ბანკი მოქმედებს საერთაშორისო რეზოლუციებით განსაზღვრული სტანდარტების შესაბამისად და არ და ვერ შეუწყობს ხელს სანქციების გვერდის ავლას“, – საჯაროდ განაცხადა საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა სანქციების ამოქმედებიდან მალევე, 27 თებერვალს.
სანქციები არ ეხება ფულად გზავნილებს. საქართველოს ეროვნული ბანკის მონაცემებით, 2022 წლის აპრილში რუსეთიდან საქართველოში 5-ჯერ მეტი თანხა გადმოირიცხა, ვიდრე გასულ თვეში. მარტში რუსეთიდან საქართველოში 27 მლნ დოლარი გადმოირიცხა, აპრილში კი 133 მლნ დოლარი – 300%-ით მეტი ვიდრე წინა წლის აპრილში.
ფინანსისტებს ვკითხეთ, რას შეიძლება ნიშნავდეს ეს მონაცემი? ხომ არ მიუთითებს სანქციებისთვის თავის არიდების რაიმე, ირიბ გზაზე?
ორგანიზაციის „საზოგადოება და ბანკების“ გამგეობის თავმჯდომარე გიორგი კეპულაძე ამბობს, რომ ეს შესაძლოა აიხსნას შეფერხებებით მარტში:
„შესაძლოა, როდესაც პირველი ეტაპი იყო სანქციების, ჩვენმა თანამემამულეებმა ვერ მოახერხეს გადმორიცხვა, ამიტომ, გადმორიცხეს აპრილში“.
“რონდელის ფონდის” უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი, ევროპული კვლევების ცენტრის დირექტორი, კახა გოგოლაშვილი ამას რუსეთიდან გაზრდილ მიგრაციას უკავშირებს:
„ჩვენ მივიღეთ ათეულობით ათასი დევნილი, ან ლტოლვილი, ან უბრალოდ მოქალაქე, რომელიც დროებით აფარებს თავს საქართველოს, და ჩემის აზრით, დიდი რაოდენობა თანხებისა იგზავნება მათთან“.
გიორგი კეპულაძე კი დასძენს, რომ საფინანსო ნაწილში არ არსებობს რაიმე გზა, რომელიც საქართველოს ‘შავ ხვრელად“ გადააქცევდა:
„საქართველოს საბანკო სისტემა თავისთავად არის მსოფლიო ფინანსური სისტემის ნაწილი და არ გამოვიდოდა ის, რომ არ მივერთებოდით ამ სანქციებს. „ქართული ოცნების” წევრებმა რაც არ უნდა იძახონ რომ ჩვენ სანქციებს არ ვუერთდებით, ფინანსური და საბანკო კუთხით ჩვენ ამ სანქციებს მიერთებული ვართ“.
ვაჭრობა
უკრაინაში შეჭრის საპასუხოდ, დასავლეთმა მნიშვნელოვნად შეზღუდა რუსეთთან ვაჭრობაც. მაგალითად, ევროკავშირმა აკრძალა მეტალოპროდუქტების იმპორტი. რუსეთში აღარ იყიდება ავტომობილები, მათი სათადარიგო ნაწილები, ძვირფასი ტანსაცმელი. რუსეთის ბაზარი თითქმის ყველა გიგანტურმა კომპანიამ დატოვა. აშშ-მ უარი თქვა რუსულ ნავთობზე, ლიეტუვამ რუსულ გაზზე. ევროკავშირი ამბობს, რომ დაიწყებს რუსული ნავთობისა და გაზის მოხმარების თანდათანობით შემცირებას და 2027 წელს სრულად უარს იტყვის.
ამ ფონზე, მარტის დასაწყისში, რუსეთმა თქვა, რომ საქართველოსთვის რძის პროდუქტების ბაზარს ხსნის. მთავრობას ეს ინფორმაცია არ უარუყვია, პირიქით, სოფლის მეურნეობის მინისტრმა განაცხადა, რომ „ეს იყო შესაძლებლობა ქართული კომპანიებისთვის“.
- ტოპ ხუთი პროდუქტი, რომელსაც საქართველო რუსეთში ყიდის და რუსეთისგან ყიდულობს
- ქართული ექსპორტი ევროპაში – როგორ მუშაობს ასოცირების შეთანხმება ხელმოწერიდან ხუთი წლის შემდეგ
საუბარი რძის პროდუქტების მწარმოებელ 15 კომპანიაზე იყო.
ამ ამბავს დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა საქართველოშიც და უარყოფითი შეფასებები დაიმსახურა უკრაინიდანაც.
„ეს იყო ძალიან ცუდი განცხადება, ძალიან ცუდ მომენტში“, – ამბობს კახა გოგოლაშვილი.
ექსპერტი ფიქრობს, რომ რუსეთმა ეს სავარაუდოდ სპეციალურად გააკეთა, – „ამდენი ხანი გვალოდინა და მაშინ გახსნა ბაზარი, როდესაც ომი დაიწყო“.
მისი აზრით, აქ პრობლემა საქართველოს მთავრობის დამოკიდებულება იყო:
„შეიძლება თავიც კი შეგვეკავებინა დროებით, და გვეთქვა, რომ ჩვენ შეიძლება მოგვცა რუსეთმა ეს ბაზარი, მაგრამ, სანამ ომი მიმდინარეობს უკრაინაში, ჩვენ არ დავუშვებთ ჩვენს ექსპორტს რუსეთში“.
რძე და ყველი კი რუსეთში ისევ არ შევა. მთავრობის ნაცვლად, უკრაინაში მიმდინარე მოვლენების ფონზე, რუსულ ბაზარზე უარი თავად ქართულმა კომპანიებმა თქვეს.
რამდენად ვართ დამოკიდებული რუსეთის ეკონომიკაზე?
საქართველო რუსეთიდან უფრო მეტ პროდუქტს ყიდულობს, ვიდრე ყიდის. აგრესორზე ეკონომიკური დამოკიდებულება მზარდია, მაგრამ არა ისე, როგორც ამას საქართველოს მთავრობა წარმოაჩენს.
მაგალითად, ორგანიზაციის „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ კვლევით, 2021 წელს საქართველოს შემოსავალი რუსეთიდან ექსპორტით, ტურიზმით და ფულადი გზავნილებით 1.3 მლრდ დოლარი იყო (მშპ-ის 6.7%).
საქართველო რუსეთში ყველაზე დიდი რაოდენობით ფეროშენადნობებს ყიდის (610 მლნ დოლარში, რაც შარშან საქართველომ ექსპორტით მიიღო, 172 მლნ დოლარი ფეროშენადნობებს ეკუთვნოდა). და, დიდი ბაზარია რუსეთში ღვნისთვის – შარშან საქართველოში წარმოებული ღვინის 55% რუსეთში გაიყიდა.
ყველაზე დიდი რაოდენობით კი ხორბალს ყიდულობს. მაგალითად შარშან საქართველომ რუსეთისგან 87 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების 319 ათასი ტონა რუსული ხორბალი იყიდა, – ხორბლის ჯამური ექსპორტის 94%; შედარებით ნაკლები იყო ბუნებრივი აირის იმპორტი – მთლიან მოცულობაში, 23,1%.
სწორედ ამ მონაცემებზე აპელირებს საქართველოს მთავრობა ყოველთვის, როცა მორიგ ჯერზე ჯიუტად იმეორებს, რომ არც დაწესებულ სანქციებს უერთდება და არც თავად აპირებს რამე დააწესოს.
ორგანიზაცია „ინფორმაციის განვითარების ინსტიტუტის“ (IDFI) ინფორმაციით, მიუხედავად იმისა, მიუერთდება თუ არა საქართველო რუსეთისთვის დაწესებულ სანქციებს, მაინც დაკარგავს დაახლოებით 114 მლნ დოლარს. და თუ თავად დამატებით დააწესებს რამეს, მაშინ დანაკარგი მხოლოდ 500 მლნ დოლარი იქნება.
მიმოსვლა
საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, უკრაინაში ომის დაწყების შემდეგ, საქართველოში რუსეთიდან თითქმის 94 ათასი ადამიანი შემოვიდა (მარტში – 45 068, აპრილში – 48 797);
საქართველოს რუსეთთან პირდაპირი ავიამიმოსვლა 2019 წლის შემდეგ აღარ აქვს. მაშინ ფრენები რუსეთმა გააუქმა. უკრაინაში დაწყებული ომის გამო, ევროკავშირმა რუსული თვითმფრინავებისთვის საჰაერო სივრცე დაკეტა. საქართველოს იგივე არ გაუკეთებია და ეს სომხეთის ინტერესებით ახსნა.
პარალელურად, საქართველო ერთ-ერთია იმ სულ რამდენიმე ქვეყანას შორის, რომელსაც რუსეთთან ძალიან ლიბერალური სავიზო პოლიტიკა აქვს – რუსეთის მოქალაქეებს ქვეყანაში დარჩენა ერთი წლის ვადით შეუძლიათ.
ფინანსისტი, ეროვნული ბანკის ყოფილი პრეზიდენტი გიორგი ქადაგიძე ამბობს, რომ ეს პოლიტიკა გადასახედია, რადგან საქართველო მომატებული საფრთხის ქვეყანაა:
„ლიბერალური სავიზო პოლიტიკა, მზარდი სავაჭრო ურთიერთობები რუსეთთან, გეოგრაფიული მეზობლობა, რუსეთის მოქალაქეების მომატებული ნაკადი, საქართველოში გახსნილი კომპანიების რაოდენობა [ომის დაწყების შემდეგ საქართველოში ინდმეწარმედ 3.400 რუსი დარეგისტრირდა_JAMnews] – ეს ყველაფერი უთითებს, რომ ჩვენ ვართ მომატებული საფრთხის ქვეყანა, ამიტომ, ქვეყანამ მიმოსვლის პირობებს უნდა გადახედოს“.
„შავი ხვრელი“ და „შავი სია“
„უსამართლოა, როდესაც ვიღაცები სანქციებს თავს არიდებენ და ფულს აკეთებენ. სამწუხაროდ ვხედავთ, რომ ამაში ჩართულია ზოგი აზიური ქვეყანა. ძალიან სამწუხარო იყო ამ სიაში მეგობარი ქვეყნების ნახვა, ისეთი, როგორიცაა საქართველო, რომელიც ამ, ერთგვარ შავ სიაშია“, – ასე უპასუხა უკრაინის პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსმა ანდრი ერმაკმა „ატლანტიკური საბჭოს“დისკუსიაზე Fox News-ის ჟურნალისტის, ნანა საჯაიას კითხვას – ითხოვს თუ არა უკრაინა იმ ადამიანებისთვის და კომპანიებისთვის სანქციების დაწესებას, ვინც რუსეთს სანქციებისთვის თავის არიდებაში ეხმარება და ვინ არიან ისინი?
ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც უკრაინა ღიად მიუთითებს საქართველოს შესაძლო შავ ხვრელად ქცევის თაობაზე.
1-ელ მაისს, უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს მთავარმა სადაზვერვო სამმართველომ, გაავრცელა ინფორმაცია, რომ რუსეთი, საქართველოს, სომხეთსა და აზერბაიჯანთან ერთად, რუსული პროდუქციის საერთაშორისო ბაზარზე რეექსპორტის შესახებ მოლაპარაკებებს აწარმოებდა. უფრო ადრე, 4 აპრილს გავრცელებულ განცხადებაში კი თქვა, რომ რუსეთი საქართველოს გავლით კონტრაბანდის მარშრუტს აყალიბებდა.
ორივე შემთხვევაში, ამ განცხადებებს საქართველოს მთავრობამ სიცრუე უწოდა და უკრაინის მხრიდან განმარტებები და დასაბუთება მოითხოვა.
საქართველოს პრემიერმა ჩვეული მკაცრი ტონით თქვა, რომ „საქართველო არ დაუშვებს სანქცირებული ტვირთის გადატანას“.
ამერიკის ელჩმა საქართველოში, კელი დეგნანმა განაცხადა, რომ ის ამ განცხადების გამო მოხარულია, მაგრამ, იქვე დაამატა, „რა თქმა უნდა, ამ საკითხს ჩვენ ყურადღებით ვუწევთ მონიტორინგს“.
კითხვაზე, შეიძლება თუ არა საქართველო მართლაც იყოს „შავი ხვრელი“, გიორგი ქადაგიძე გვპასუხობს, რომ ეს ძალიან მარტივია და როგორც წესი, ამას ხშირად, კერძო პირები აკეთებენ:
„ყოველთვის მოიძებნებიან ადამიანები და ჯგუფები, რომლებიც ცდილობენ ხელი მოითბონ. ეს ყოველთვის ხდებოდა წარსულში და მოხდება მომავალში. საქმე ისაა, რამდენად სახელმწიფო ხელს უწყობს ან ატარებს პრევენციულ ზომებს, რომ ასეთი რამ მის იურისდიქციაში არ მოხდეს. ეს არის ძირითადად განხილვის საგანი როცა ვსაუბრობთ სანქციებს უერთდება ქვეყანა თუ არ უერთდება“.
ქადაგიძეს პრაქტიკული მაგალითებიც მოჰყავს, როგორ შეიძლება ამის გაკეთება:
„ყველაზე გავრცელებული ფორმაა პროდუქციის დანიშნულების ქვეყნის ცვლილება, შუალედური კომპანიის, რგოლის გაჩენით. მაგალითად, ტაილანდი არ ყიდის ჩიპებს რუსეთზე, ამიტომ მას ყიდულობს საქართველოში რეგისტრირებული კომპანია და გადააქვს რუსეთში ვაშლით დატვირთული მანქანით. არის თუ არა ეს შესაძლებელი? დიახ!“
მისი თქმით, რეპუტაციული და სხვა უფრო მძიმე რისკების თავიდან ასაცილებლად ახლა ქვეყანაში მონიტორინგის ჯგუფი უნდა იყოს შექმნილი, რომელიც ექსპორტსა და იმპორტს, ტრანზიტს, ფინანსურ ნაკადებს დააკვირდებოდა:
„ეს ყველაფერი არის სტანდარტული პროცესების არასრული ჩამონათვალი, რომელსაც უნდა აკეთებდეს მოკავშირე/მეგობარი ქვეყანა. და რაც მთავარია ეს ინფორმაცია უნდა იყოს საჯარო. და, ჩვენ რას ვაკეთებთ, ვმუშაობთ პარტნიორებთან? ვცვლით ინფორმაციას? საერთაშორისო სანქციების საკითხი მჯერა/არ მჯერა და დამიმტკიცე/ბოდიში მოიხადე თემა არ არის. ეს არის კონკრეტული ქმედებების ჩამონათვალი, რომელსაც პრევენციულად უნდა ატარებდეს ქვეყანა, რომ არ აღმოჩნდეს ჩართული კატასტროფულ პროცესებში“.
რას აკეთებს საქართველოს მთავრობა, განცხადებების გარდა, იმისათვის, რომ ქვეყანა არ იქცეს „შავ ხვრელად“, ამ კითხვაზე პასუხი არ არსებობს. ამავე დროს, ამ დრომდე საჯაროდ არ გვინახავს არცერთი ნორმატიული აქტი, რომელიც მაგალითად, საზღვარზე ტვირთის გადატანას დაარეგულირებდა.
„ჯერ ფორმალურად საკანონმდებლო აქტიც კი არ მიუღიათ, რის საფუძველზეც უნდა შეიზღუდოს იმ ტიპის ქმედებები, რაც შეიძლება გამოიყენოს პუტინის რუსეთმა სანქციების გვერდის ასავლელად“, – ამბობს ოპოზიციური პოლიტიკური პარტია „ევროპული საქართველოს“ ლიდერი გიგა ბოკერია და კითხულობს, რის საფუძველზე ხელმძღვანელობს საქართველოს მთავრობა:
„რას გულისხმობენ? თუ არ მიიღებენ კანონქვემდებარე აქტებს, რითაც უნდა იხელმძღვანელოს ხელისუფლებამ, რომ არ დაუშვას სანქციების გვერდის ავლა, რაზე დაყრდნობით ზღუდავენ ამას? კანონს მიღმა ნაბიჯებს დგამენ? მაგას გულისხმობენ? ვის სჯერა ამ რეჟიმისგან, რომ კანონსაწინააღდმეგო ნაბიჯებს დგამენ პუტინის რუსეთის წინააღმდეგ?“
საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახური, ომის დაწყებიდან დღემდე, პერიოდულად საჯარო განცხადებებს ავრცელებს და ირწმუნება, რომ საბაჟოზე კონტროლი გამკაცრებული აქვს:
„სამხედრო და ორმაგი დანიშნულების საქონელი, ასევე ყველა ის პროდუქცია, რომელიც სანქციების მონაწილე ქვეყნების მიერ, სანქციების სიაშია მოხვედრილი, მკაცრ საბაჟო კონტროლს ექვემდებარება“, – ირწმუნება უწყება და ამბობს, რომ „აგრეთვე ყურადღება ექცევა სანქცირებულ ფიზიკურ პირებს და კომპანიებსაც“.
JAMnews-მა შემოსავლების სამსახურისგან ვერ მიიღო პასუხი კითხვაზე, რის საფუძველზე გამკაცრდა ტვირთებზე კონტროლი.
თუმცა, წყარო, საბაჟო სამსახურდან, JAMnews-ს უყვება, რომ უწყებამ მიიღო დადგენილება, რომელიც ყველა საბაჟო სამსახურს გადაეგზავნა. ამ დადგენილების თანახმად, საბაჟოებზე არსებობს სიები – სანქცირებული პირების და პროდუქციის კოდების. ამ სიებით ხელმძღვანელობენ მებაჟეები, როდესაც ტვირთებს ამოწმებენ. ყოველ ჯერზე, როდესაც საზღვარზე ასეთი, სანქცირებული ტვირთი ხვდება, ან, გამომგზავნი ან მიღები სანქცირებული პირია, საქმეში სპეციალური დეპარტამენტი ერთვება.
იგი ამბობს, რომ იყო შემთხვევა, როდესაც გამომგზავნი სანქცირებული პირი იყო, თუმცა ტვირთი არა და დიდი განხილვის შემდეგ ეს ტვირთი გაატარეს. მისივე თქმით, უმეტესად ეს ტრანზიტულ ტვირთებს ეხება, ტრანზიტული გადაზიდვები კი ახლა იმდენად მომატებულია, რომ საბაჟო გამშვები პუნქტები ორმაგი დატვირთვით მუშაობს.
თუ ოფიციალურად სანქციებს მიერთებული არ ვართ, მაშინ რატომ ვასრულებთ ყველა შეზღუდვას, ან, თუ ვასრულებთ ყველაფერს, რატომ ვამბობთ, რომ სანქციებს არ ვუერთდებით – ეს არის კითხვა, რომელზეც პასუხი არ არსებობს. მთავრობა დუმს.
JAMnews-ი ორი კვირის განმავლობაში უშედეგოდ ცდილობდა მთავრობის ადმინისტრაციის პრესსამსახურისგან ამ მარტივ კითხვაზე პასუხის მიღებას.
ექპსერტებს ვკითხეთ, რით შეიძლება აიხსნას, ეს „არ ვუერთდებით, მაგრამ ყველაფერს ვასრულებთ“ – ვითარება.
კახა გოგოლაშვილი ფიქრობს, რომ აქ შიშის ფაქტორია, – რუსეთის შიშით მთავრობას ამის ხმამაღლა გაჟღერება არ უნდა, დასავლეთის შიშით კი ყველაფერს ასრულებს.
გიორგი ქადაგიძე კი ფიქრობს, რომ მთავრობა „ორ სკამზე თამაშის პოლიტიკას“ აგრძელებს: „მოდი რუსეთი არ გავაღიზიანოთ და თან დეკლარირებულად დასავლური კურსი გვქონდეს“.
რა უნდა გაეკეთებინა ქვეყანას?
კახა გოგოლაშვილი ფიქრობს, რომ ქვეყანა არათუ უნდა მიერთებოდა სანქციებს, თავადაც უნდა დაეწესებინა:
„მაგალითად, პირველ რიგში, ღიად უნდა განეცხადებინა, რომ არ გაატარებს ორმაგი დანიშნულების და სამხედრო საქონელს.
მეორე, შეიძლება ღიად განეცხადებინა, რომ მაგალითად, რუსული დროშით გემებს პორტებში არ შემოვუშვებ, იმიტომ, რომ ეს უსაფრთხოების საკითხია.
მესამე, მაგალითად, უვიზო მიმოსვლა უნდა გავაუქმოთ ახლავე.
მეოთხე, საუბარი იყო იმაზე, რომ თითქოს უნდა აღდგეს ჩვენთან ფრენები, რომელიც რუსეთმა თვითონ შეგვიზღუდა. ჩვენ შევუზღუდოთ ახლა. შეიძლება სომხეთზე არ დავუწესოთ, მაგრამ ნებისმიერ სხვა მესამე ქვეყანაში გადაფრენაზე ვუთხრათ უარი.
და ბოლოს, მე მაგალითად ავკრძალავდი რუსული კომპანიების მიერ საკონტროლო პაკეტების ფლობას საქართველოს კომპანიებში“.
მაგრამ არც გოგოლაშვილს და არც ჩვენ სხვა რესპონდენტებს, არ აქვთ მოლოდინი, რომ საქართველოს მთავრობა ამას გააკეთებს. რადგან მათი თქმით, ქვეყანაში ამის პოლიტიკური ნება არ არსებობს.
“მედიაქსელის”მხარდაჭერით
