არასტაბილურობა, უმუშევრობა, ყარაბაღის კონფლიქტი - სამი მთავარი პრობლემა სომხეთში

აშშ-ის საერთაშორისო რესპუბლიკურმა ინსტიტუტმა (IRI) სომხეთში პირველი საერთოეროვნული გამოკითხვა ჩაატარა ყარაბაღის მეორე ომის, 2020 წლის შემოდგომის შემდეგ და სამი მთავარი პრობლემა გამოავლინა, რომელიც ყველაზე მეტად აღელვებს საზოგადოებას. ეს არის პოლიტიკური არასტაბილურობა (12%), უმუშევრობა (11%) და მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი (9%).

აქედან გამომდინარე, გამოკითხულთა 26% უახლოესი ოთხი წლის განმავლობაში, საკუთარ და თავისი ოჯახის მომავალს სომხეთში ვერ ხედავს. ამასთან, მათგან 15 პროცენტი „ერთმნიშვნელოვნად ვერ ხედავს“ საკუთარ მომავალს სამშობლოში.

გამოკითხვაში 1510 ადამიანი მონაწილეობდა. ის ჩატარდა, როგორც დედაქალაქის, ისე რეგიონის მცხოვრებლებს შორის.

ყველა დეტალი – რა კითხვებზე, რა უპასუხეს სომხეთის მცხოვრებლებმა.

• სტაბილური არასტაბილურობა სომხეთში. ანალიზი
• სომხეთის ხელისუფლება და ოპოზიცია მოლაპარაკებებს იწყებენ

არჩევნებზე უმრავლესობა არავის არ აირჩევდა

გამოკითხვამ აჩვენა, რომ თუკი სომხეთში, მომავალ კვირას არჩევნები ჩატარდებოდა, 33% ხმას მმართველ პოლიტიკურ ძალას, „ჩემ ნაბიჯს“ მისცემდა.

ოპოზიციური პარტია „აყვავებული სომხეთი“ ხმათა 3%-ს მიიღებდა, მესამე ადგილზეა სომხეთის ყოფილი პრეზიდენტი, რობერტ კოჩარიანი, რომელსაც ჯერჯერობით საკუთარი პარტია არ ჰყავს. ის ამომრჩეველთა ხმების 2%-ს მიიღებდა.

მაგრამ უმრავლესობამ, 42%-მა ასეთი პასუხი ამოირჩია – „არავის არ მივცემდი ხმას“.

ამ გამოკითხვის შედეგებმა ადგილობრივი პოლიტოლოგების ყურადღება მიიპყრო, რადგან ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისი გრძელდება, ოპოზიცია მოქმედი პრემიერ-მინისტრის გადადგომას მოითხოვს და რიგგარეშე არჩევნების ჩატარების მოთხოვნით მოლაპარაკებებზე მიდის.

რაც შეეხება შედარებით აქტიური ოპოზიციური პარტიების რეიტინგს, ისინი ლიდერები აღმოჩნდნენ პასუხით კითხვაზე – „რომელ პოლიტიკურ ძალას არ მისცემდით ხმას“. პირველ ადგილზე აქ ყოფილი მმართველი, „სომხეთის რესპუბლიკური პარტიაა“ 25%-ით. მეორე რადიკალურ ოპოზიციურ პარტიას, „აყვავებულ სომხეთს“ ამომრჩეველთა 17% არ მისცემდა ხმას.

რაზე უნდა კონცენტრირდეს ხელისუფლება

სამომავლო ნაბიჯებთან დაკავშირებით დასმულ კითხვაზე, გამოკითხულთა 97%-მა უპასუხა, რომ ხელისუფლებამ კონცენტრირება უნდა მოახდინოს შიდა საკითხებზე – ეკონომიკაზე, პოლიტიკურ სტაბილურობასა და სოციალურ თემებზე.

მნიშვნელობით მეორე კითხვა, რომელიც ხელისუფლების ძალისხმევას მოითხოვს, გამოკითხვის თანახმად გახდა მთიანი ყარაბაღის მცხოვრებთა რეინტეგრაცია. რესპონდენტთა 92%-ს მიაჩნია, რომ მთავრობამ უნდა უზრუნველყოს მთიან ყარაბაღში იმ მოსახლეობის უსაფრთხო დაბრუნება, რომლებიც სომხეთში 2020 წლის შემოდგომაზე, ყარაბაღის მეორე ომის დროს გადავიდნენ.

ფავორიტი სტრუქტურები

კითხვაზე, რომელი ინსტიტუტის საქმიანობით არიან ადამიანები ყველაზე მეტად კმაყოფილი, ასეთი შედეგები დაფიქსირდა:

• არმია – დაახლოებით, 73%,
• პოლიცია – 63%,
• ადამიანის უფლებათა დამცველის ოფისი – 60%,
• ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები – 56%,
• პრემიერ-მინისტრის ოფისი – 54%,
• სომხეთის აპოსტოლური ეკლესია – 52%.

ამავდროულად, უკმაყოფილოები არიან შემდეგი სტრუქტურების მუშაობით:

• პარლამენტი – 62%,
• პრეზიდენტი – 60%,
• პრემიერ-მინისტრის ოფისი – 43%,
• მთელი მთავრობა – 53%,
• გენერალური პროკურატურა – 53%,
• სასამართლოები – 57%.

ექსპერტის მოსაზრება

პოლიტოლოგ ნორაირ დუნამალიანს მიაჩნია, რომ გამოკითხვის შედეგები რიცხვებში აჩვენებს სომხური საზოგადოების საყოველთაო აპათეასა და იმედგაცრუებას:

„ადამიანებს საერთოდ არ აქვთ არჩევანი. ომისშემდგომ ვითარებაში, ხელისუფლების ასეთი რეიტინგი, რა თქმა უნდა, ანომალიაა, მაგრამ მთელი ეს ვითარება, დაცლილი პოლიტიკური ველით, უკანასკნელი 15-20 წლის განმავლობაში ყალიბდებოდა“.

პოლიტიკური კრიზისის გადასაჭრელად, ქვეყანაში რიგგარეშე საპარლამენტო არჩევნებს ელიან. ამასთან დაკავშირებით, საზოგადოებაში ბევრი ფიქრობს იმის შესახებ, რა იქნება, თუკი ხვალ არჩევნები ჩატარდება – ვერც ერთი პარტია ვერ დააგროვებს 50%+1 ხმას. გამოიწვევს თუ არა ეს მომდევნო კრიზისს?

„მნიშვნელოვანი ფაქტორია ახალი საარჩევნო კოდექსის მიღება, რა თავისებურებები ექნება და მიიღებენ თუ არა მას საერთოდ. არჩევნებზე ძველი კოდექსით წასვლა, ადმინისტრაციული რესურსისა და დიდი ფინანსების გამოყენების პრაქტიკის დაბრუნებას ნიშნავს.

ამ ლოგიკით, არჩევნების შედეგად ჩამოყალიბდება ორი კონკურენტი ბლოკი, რომლებიც ისე დააგროვებენ ხმებს, როგორც მოახერხებენ. და ამას ხელს შეუწყობს უნდობლობა, როგორც ხელისუფლების, ისე ოპოზიციის მიმართ“, – მიაჩნია ექსპერტს.

მისი აზრით, ამავდროულად, არ უნდა დავივიწყოთ საგარეოპოლიტიკური ფაქტორი და „რუსეთის ფაქტორი შემდგომ არჩევნებზე იქნება გაცილებით მნიშვნელოვანი, ვიდრე წინაზე იყო“.