მოსაზრება: ენერგოკრიზისი აფხაზეთში ვერ გადაიჭრება, სანამ ქსელში კერძო ბიზნესს არ დაუშვებენ
აფხაზეთში ენერგეტიკული კრიზისის დაძლევა ვერ ხერხდება. ელექტროენერგიის დეფიციტის გამო მოსახლეობას დენი გრაფიკთ მიეწოდება, ამის მიზეზი კი კრიპტოვალუტის უკანონო ე. წ. მაინინგია, რომელსაც ხელისუფლებამ ერთ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში ვერაფერი მოუხერხა. JAMnews– ის რედაქტორი აფხაზეთში ინალ ხაშიგი მიიჩნევს, რომ აფხაზეთში ენერგეტიკული კრიზისი მთავარი ენერგოკომპანია “ჩერნომორენერგოს” საკუთრების ფორმის შეცვლის გარეშე ვერ მოგვარდება.
ცოტა ხნის წინ, 2019 წელს, როდესაც ელექტროენერგიის გათიშვის გრაფიკი ჯერ კიდევ არ იყო ჩვეულებრივი ამბავი, მთელი აფხაზეთი ორ მილიარდ კილოვატ-საათს მოიხმარდა. ეს თითქმის ზუსტად შეესაბამებოდა ენგურჰესის გამომუშავების 40% -ს, რაც, ქართულ-აფხაზური ჯენტლმენური შეთანხმების თანახმად, აფხაზეთს ეკუთვნის.
ახლა აღმოჩნდა, რომ 2020 წლის მაჩვენებლები ერთი კალენდარული წლის განმავლობაში მკვეთრად – 500 მილიონი კვტ-ით, ანუ მეოთხედით გაიზარდა. აფხაზეთის ეკონომიკა დიდი ხანია სტაგნაციაში იმყოფება და ასეთი მკვეთრი ზრდის ერთადერთი მიზეზი მაინინგია.
გასული წლის ოქტომბერში, ანუ იმ დროს, როდესაც აფხაზეთმა ფაქტობრივად ამოწურა თავისი გენერაციის კვოტა, მთავრობის მიერ გადაწყვეტილების მიღება მაინინგის ლეგალიზაციის შესახებ დივერსიად თუ არა, სულ მცირე, ავანტურად გამოიყურებოდა.
მთავრობა ყოველწლიურად მაინინგიდან 600 მილიონ რუბლს (8.9 მილ დოლარი) შემოსავალს გვპირდებოდა, რომელიც ისევ ენერგოსისტემაში რეინვესტირების სახით დაბრუნდებოდა. უზარმაზარი ზარალისა და მთლიანად ენერგოსისტემის კოლაფსის გარდა მაინინგის ლეგალიზაციის იდეას არაფერი მოუტანია.
- უშუქობა. ამბები აფხაზეთიდან
- საქართველოში ელექტროენერგიის მოხმარება 23,9 პროცენტით გაიზარდა
- მოსაზრება: აფხაზეთს ენერგოსისტემის რუსეთისთვის გადაცემა ან უშუქოდ ცხოვრება მოუწევს
ამგვარი წამოწყების „გამაოგნებელი“ შედეგი იმთავითვე ცხადი იყო. მიუხედავად იმისა, რომ მთავრობამ ეს გადაწყვეტილება ორი თვის შემდეგ შეცვალა, ჯინი ბოთლიდან უკვე გაშვებული იყო. ახალმა აკრძალვამ ტენდენცია არანაირად არ შეცვალა. ელექტროენერგიის მოხმარება ენერგოსისტემისთვის კატასტროფული დინამიკით გაიზარდა.
ახლა ღამით მთელ აფხაზეთში დენი ორი საათით ითიშება ენერგეტიკოსების მიერ დამტკიცებული გრაფიკის შესაბამისად. ამავე დროს, “ჩერნომორენერგო” მწუხარებით ეუბნება მოქალაქეებს, რომ გვირაბის ბოლოს სინათლეს არ უნდა ელოდონ. ტურისტული სეზონის დასრულების შემდეგ ელექტროენერგიის გათიშვა დღეში ექვსი საათით მოხდება.
მოკლედ, მაინინგის დამარცხება ვერ მოხერხდა. ზამთარში პრეზიდენტი ასლან ბჟანია თანამდებობიდან გათავისუფლებით ემუქრებოდა მოხელეებს, თუ ისინი ენერგიის მთლიან მოხმარებას 2019 წლის მაჩვენებლებამდე , მაგრამ საქმე ადგილიდან არ დაძრულა, ბიუროკრატები კი ისევ ადგილებზე სხედან.
პრეზიდენტის სასარგებლოდ უნდა ითქვას, რომ ის ენერგოკრიზისით კვლავ შეშფოთებულია. ამ კვირაში მან კვლავ გამართა შეხვედრა მთავრობის, სამართალდამცავი ორგანოების ხელმძღვანელების, ქალაქის და რაიონების გამგეობების ხელმძღვანელების და, რა თქმა უნდა, ენერგეტიკოსების მონაწილეობით და მათ კვლავ გათავისუფლებით დაემუქრა.
მაგრამ ეჭვი მაქვს, მხოლოდ მისი დამოკიდებულება არ არის საკმარისი მაინინგის წინააღმდეგ საბრძოლველად. იშვიათი გამონაკლისის გარდა, ყველა დანარჩენი “მებრძოლი” ასეთი მხოლოდ ნომინალურადაა. ფაქტი ისაა, რომ ისინი მაინინგის წმინდა წყლის ბენეფიციარები არიან.
ეს ეხება როგორც სისტემის მეთვალყურე ოფიციალურ პირებს, ისე ჩვეულებრივ ენერგეტიკოსებს. მაშინაც კი, თუ ისინი მაინინგში პირდაპირ არ არიან ჩართული, ისინი ამ ბიზნესიდან სარგებელს ნებისმიერ შემთხვევაში ნახულობენ.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, ძნელია იმის ახსნა, თუ როგორ ხდება ხოლმე მოულოდნელად დიდი კრიპტოფერმის აღმოჩენა, როდესაც უკვე ექვსი თვეა, რაც ხელისუფლება მოქალაქეებს არწმუნებს, რომ დიდი ფერმები აღარ არსებობს. და თუ ვინმე მაინინგით არის დაკავებული, მხოლოდ სახლში და მათი პოვნა ძალიან რთულია.
მეტიც, დიდი ფერმები, რომლებსაც მოულოდნელად პოულობენ, მას შემდეგ რაც მათი ოფიციალური ფოტო და ვიდეოფიქსაცია ხდება, მთელი თავისი აღჭურვილობით უხმაუროდ სხვა ადგილზე გადადის.
როგორც ჩანს, მანკიერი ბიზნესის წინააღმდეგ ბრძოლის ეს იმიტაცია მარადიული იქნება, რა თქმა უნდა მანამ, სანამ აფხაზეთის ენერგოსისტემა არ მოკვდება ან მისი სერიოზულად გარდაქმნა არ დაიწყება.
რა უნდა გაკეთდეს
რა ზომებიც არ უნდა შემოგვთავაზოს მთავრობამ ახლა, უპირველეს ყოვლისა კი ეს ტარიფების მნიშვნელოვან ზრდას ეხება, თვით ბაზრის მონოპოლისტის – “ჩერნომორენგოს”, რეფორმირების გარეშე არსებული კრიზისი გადაუჭრელი დარჩება.
აფხაზური ენერგეტიკული კომპანიის მთავარი პრობლემა სახელმწიფო საკუთრებაა. რაც არ უნდა ძალისხმევა დახარჯოს კომპანიის მენეჯმენტმა, ეფექტი ნულის ტოლი იქნება.
ეს ყველაფერი სახელმწიფო საკუთრების მენტალური აღქმის ბრალია, რომელიც აფხაზეთის დამოუკიდებლობის წლების განმავლობაში განვითარდა.
ამ გამოცდილების თანახმად, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საწარმო სტანდარტულად ითვლება უპატრონოდ. როგორც წესი, ასეთი საწარმოს შემოსავალი, სანამ ის ბუნებრივად, ეკონომიკის კანონების შესაბამისად, გარდაიცვლება, როგორც უფროსების, ისე რიგითი თანამშრომლების ჯიბეებში მიდის, ხოლო ზარალი სრულად სახელმწიფოს ეკისრება.
ამან ფესვი იმდენად მოიკიდა, რომ აფხაზეთში ნარკოტიკების ლეგალიზების და კოკაინის მწარმოებელი სახელმწიფო კომპანიის შექმნის შემთხვევაშიც კი, ის არ იქნება მომგებიანი – უფროსები, რა თქმა უნდა, ფუფუნებაში იცხოვრებენ, საწარმო კი გაკოტრების პირას იქნება.
საერთოდ, მე სახელმწიფო საწარმო “ჩერნომორენერგოს” პერსპექტივების არ მჯერა, არსებული ვითარების და გაბატონებული მენტალიტეტის გათვალისწინებით, ვფიქრობ, ამაზე არც ხელისუფლებას აქვს განსაკუთრებული ილუზია, მაგრამ მათ ამაზე ღიად საუბრის ეშინიათ.
ამის მიუხედავად, “ჩერნომორენერგოს” გადარჩენისთვის და, შესაბამისად, ენერგეტიკული კრიზისის დასაძლევად, საწარმოს საკუთრების ფორმის შეცვლაა საჭირო. ჩემი აზრით, ახლანდელ ეტაპზე საუკეთესო ვარიანტი სახელმწიფო კომპანიის სახელმწიფო-კერძო პარტნიორობად გადაქცევა იქნება.
მხოლოდ ისეთ პროექტს, რომელიც ემყარება გრძელვადიან ურთიერთქმედებას სახელმწიფოსა და ბიზნესს შორის, რომელშიც ბიზნესი მონაწილეობს არა მხოლოდ საწარმოს მოდერნიზებაში, არამედ მის შემდგომ საქმიანობაშიც, შეუძლია გადაჭრას არა მხოლოდ მაინინგის პრობლემა, არამედ არსებული ენერგეტიკული კრიზისიც.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად.
ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
