"ჰავანას სინდრომის" და გრუ-ს აგენტების კვალი თბილისში. The Insider-ის, Spiegel-ის და CBS-ი გამოძიება

გრუ-ს აგენტების კვალი თბილისში

რუსული The Insider-ი, ამერიკული ტელეკომპანია CBS-ი და გერმანული გამოცემა Spiegel-ი ერთობლივ გამოძიებას აქვეყნებენ, საიდანაც ირკვევა, რომ რუსეთის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის მთავარი სადაზვერვო სამმართველოს (გრუ) თანამშრომლები აკუსტიკურ თავდასხმებს ახორციელებდნენ აშშ-ის საელჩოს თანამშრომლებზე, რაც ე.წ. “ჰავანას სინდრომს” იწვევდა.

გამომძიებელმა ჟურნალისტებმა (ერთ-ერთი ავტორი ხრისტო გროზევია, რომელმაც ნავალნის მოწამვლის საქმე გამოიძია) გამოიკვლიეს აუხსნელი, უცნაური სიმპტომები, რომლებიც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში მყოფ ამერიკელ დიპლომატებს სხვადასხვა დროს, უცაბედად გამოუვლინდათ. მათ დაადგინეს, რომ სწორედ იმ მომენტში, როდესაც აშშ-ის თანამშრომლები ცუდად ხდებოდნენ, ამ კონკრეტულ ქვეყანაში გრუ-ს ნომერ 29155 სამხედრო ნაწილის ოფიცრები მოგზაურობდნენ.

გამოძიების ერთ-ერთი ქვეთავი ეთმობა თბილისს – 2021 წელს საქართველოს დედაქალაქში გრუ-ს აგენტები, მამა-შვილი ავერიანოვები იმყოფებოდნენ. მათი ვიზიტი საბედისწერო აღმოჩნდა აშშ-ის საელჩოს თანამშრომლის მეუღლისთვის – მრავალწლიანი მკურნალობისა და ქირურგიული ჩარევის მიუხედავად, ქალი დღემდე ვერ დაუბრუნდა სრულფასოვან ცხოვრებას.

● TI: სავარაუდოდ, რუსეთის მოქალაქეებმა თანხა შესწირეს „ოცნებას” და ბათუმთან მშენებლობის ნებართვა მიიღეს
● “Крым наш”: ხუთი მთავარი მითი ყირიმის შესახებ, რომლებსაც კრემლი ავრცელებს
● სტალინი და საქართველო. რთული ურთიერთობების ისტორია

რატომ დაიწყო გამოძიება ამ მიმართულებით?

გამოძიების საფუძვლად იქცა ის ფაქტი, რომ უკვე 10 წელია, ამერიკელი დიპლომატები, ოფიციალური პირები და დაზვერვის ოფიცრები მთელ მსოფლიოში იდუმალ ინციდენტებს აწყდებიან. ისინი ჰყვებიან, რომ უცაბედად ემართებათ რაღაც დამბლის მსგავსი, რაც მათ მთელი ცხოვრება უნარშეზღუდულებად ტოვებს: ისინი ვეღარ ახერხებენ კონცენტრირებას, უქვეითდებათ წონასწორობის უნარი, ტანჯავთ საშინელი შაკიკი, მუდმივად ესმით ხმაური.

“ჰავანას სინდრომი” ნიშნავს ამ აუხსნელ სიმპტომებს, რომლებსაც განიცდიან ამერიკის მთავრობის თანამშრომლები და მათი ოჯახის წევრები მთელ მსოფლიოში. ამ სიმპტომებს მედიაში “ჰავანას სინდრომი” დაერქვა, რადგან ყველაზე დიდი ინციდენტი 2016 წელს კუბაში მოხდა, სადაც მსგავსი სიმპტომები გამოუვლინდა აშშ-ის საელჩოს ერთდროულად რამდენიმე თანამშრომელს. ისინი მოულოდნელად ავად გახდნენ, ძლიერი წნევა (ზოგჯერ ტკივილი) ყურებში, გულისრევა, პანიკის შეტევა, ყურში უცნაური ხმაური. წლები გავიდა, თუმცა ბევრი მათგანი დღესაც უჩივის პრობლემებს – ბუნდოვანი ცნობიერება, კონცენტრაციის პრობლემები, წონასწორობის დაკარგვა, უძილობა.

თუმცა, „ჰავანას სინდრომის“ პირველი შემთხვევები, როგორც გამოძიების ავტორები წერენ, 2014 წელს დაფიქსირდა. ერთ-ერთი ბოლო შემთხვევა კი, 2023 წელს ვილნიუსში, ნატოს სამიტზე მოხდა. როგორც CBS News-ი იტყობინება, “ჰავანას სინდრომის” სიმპტომები აშშ-ს თავდაცვის დეპარტამენტის მაღალჩინოსანმა იგრძნო და სამედიცინო დახმარებას მიმართა.

ამ ხნის განმავლობაში, როგორც გამოძიების ავტორები წერენ, აშშ-ს ხელისუფლებამ მიიღო დაახლოებით 1500 საჩივარი პოტენციური მსხვერპლისგან მთელი მსოფლიოს მასშტაბით.

აშშ-ს დაზვერვამ 2023 წელს განაცხადა, რომ მათ ვერ აღმოაჩინეს რაიმე მტკიცებულება რუსეთის ან სხვა ქვეყნების მონაწილეობის შესახებ “ჰავანას სინდრომის” საქმეებში.

თუმცა, ჟურნალისტური გამოძიების ავტორები ამბობენ, რომ მათ ამ საქმეებში რუსულ კვალს მიაგნეს.

გამოძიების ავტორები აცხადებენ, რომ დაადგინეს კავშირი “ჰავანას სინდრომის” სიმპტომების გამოვლენასა და გრუ-ს აგენტების გადაადგილებას შორის.

მაგალითად, ფრანკფურტის საქმეში, რომელიც 2014 წლით თარიღდება, გამომძიებლებმა იმ აგენტების კვალი იპოვეს, რომლებმაც შემდეგ, 2018 წელს სკრიპალები მოწამლეს.

გამოძიების ერთ-ერთი თავი თბილისს ეხება, რომელსაც დეტალურად გიყვებით:

თბილისი, 2021 წელი

ჯოი (სახელი შეცვლილია) საქართველოში 2020 წლის თებერვალში ჩამოვიდა საცხოვრებლად თავის დპლომატ მეუღლესთან და შვილთან ერთად.

ოჯახი თბილისში, საელჩოსთან ახლოს, წყნარ ქუჩაზე დასახლდა. ჯოის მეუღლე საქართველოში აშშ-ის საელჩოს თანამშრომელი იყო. თავად კი, ექიმად მუშაობდა ერთ-ერთ კერძო ამერიკულ კლინიკაში.

2021 წლის 7 სექტემბერს ის შვილის სკოლიდან დაბრუნებას ელოდა, თან კერძო სახლის მეორე სართულზე სარეცხს რეცხავდა. როდესაც სარეცხის მანქანიდან გარეცხილ ტანსაცმელს იღებდა, ფანჯრისკენ მიბრუნდა და უცებ იგრძნო რაღაც ძლიერი ხმოვანი ტალღის მსგავსი. თითქოს ყველაფერი ყოვლისმომცველი ხმაურით აივსო და ქალს საშინელი თავის ტკივილი დაეწყო. ჯოიმ ოთახი დატოვა და სააბაზანოში შევიდა, იქ ღებინება აუტყდა. ქალმა დაურეკა ქმარს, რომელიც მალევე მივიდა საელჩოში დაცვის თანამშრომლების თანხლებით.

● “მათ ბოქლომი დაადეს ისტორიის შესწავლას”. ვინ და რატომ აბრკოლებს საქართველოში საბჭოთა წარსულის კვლევას
● უკრაინა რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიას აძევებს – დეტალები და კონტექსტი

ქალი ჰყვება, რომ ქმრის მოლოდინში გარეთ გაიხედა და შენიშნა უცნაური მანქანა, რომელიც აქამდე არასდროს უნახავს ამ ქუჩაზე და გადაუღო ფოტო. მანქანასთან დაინახა მაღალი, გამხდარი ქერათმიანი მამაკაცი. მის გვერდით გოგონა იდგა. ისინი ძალიან კარგად იყვნენ ჩაცმული, თითქოს ქორწილში ან სპექტაკლზე მიდიოდნენ. როდესაც კაცმა დაინახა, რომ ჯოი ფოტოს უღებდა, სწრაფად მანქანაში ჩაჯდა.

იმ დღიდან დღემდე ჯოის ყოველდღე აწუხებს მძიმე შაკიკი (რაც აქამდე არასდროს ჰქონია).

ამბობს, რომ მისი ცნობიერება დაბინდულია, კიბეზე ჩასვლისას საფეხურების პოვნა უჭირს, მოძრაობისას ერღვევა კოორდინაცია და ვესტიბულურ სისტემასთან დაკავშირებული პრობლემები დაეწყო. მას ხშირად აქვს ყურებში ხმაური, განუვითარდა სმენის პრობლემები. თავბრუსხვევა იმდენად ძლიერია, რომ ზოგჯერ საწოლში გადაბრუნებაც კი უჭირს. სმენა ჰიპერმგრძნობიარე გაუხდა, კონდიციონერის ხმაც კი მას თვითმფრინავის ძრავის ღრიალივით ჩაესმის.

ჯონ ჰოპკინსის უნივერსიტეტში ჯოის დიაგნოზი დაუსვეს, რომელიც მოგვიანებით დადასტურდა ლოს ანჯელესის უნივერსიტეტში: ორმხრივი ნახევარწრიული არხის დეჰისცენცია. ეს ძალიან იშვიათი დაავადებაა. ის შეიძლება იყოს თანდაყოლილი, თუმცა მაშინ დაავადება დიდი ხნის წინ გამოვლინდებოდა, ან შეიძლება ტრავმის შედეგი იყოს, მაგრამ ჯოის არ ჰქონია არანაირი ტრავმა. ქალს ოპერაცია გაუკეთეს და თავის ქალას ორივე მხარეს ლითონის ფირფიტები ჩაუსვეს. ეს უმსუბუქებს სიმპტომებს, თუმცა ბოლომდე მათი აღმოფხვრა არ მოხდა.

ამერიკელმა გამომძიებლებმა ვერ დაადგინეს, კონკრეტულად გამოიწვია ინციდენტი.

თუმცა The Insider-მა გამოავლინა ერთი უცნაური დამთხვევა – იმ დროს, როდესაც ჯოის ეს ამბავი დაემართა, საქართველოში გრუ-ს ნომერ 29155 განყოფილების თანამშრომლები იმყოფებოდნენ.

2021 წლის 30 სექტემბერს 29155 სამხედრო ნაწილის უფროსი გენერალი ანდრეი ავერიანოვი მივლინებაში გაემგზავრა. ამავდროულად, იმავე დღეს, ჟურნალისტებმა გამოიძიეს, რომ მოსკოვის აეროპორტიდან გაფრინდა მისი ვაჟი, ალბერტ ავერიანოვიც. ალბერტი მამამ თავის განყოფილებაში რამდენიმე წლით ადრე მიიყვანა. ჟურნალისტები აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად ახალგაზრდა ასაკისა (მაშინ 21 წლის იყო), ალბერტს უკვე დაგროვილი ჰქონდა სერიოზული გამოცდილება – მამა მას ჯერ კიდევ მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტობის პერიოდში, 2017-2018 წლებში, არაოფიციალურად „ავარჯიშებდა“ სხვადასხვა საქმეზე.

ჟურნალისტებმა გამოიძიეს, რომ 2021 წლის 30 სექტემბერს გრუ-ს აგენტები მოსკოვიდან ჯერ ტაშკენტში გაფრინდნენ, იქიდან კი – თბილისში.

როდესაც ჯოის აჩვენეს ალბერტ ავერიანოვის ფოტო, მან მაშინვე ამოიცნო იგი:

„ეს ფოტო რომ ვნახე, მაშინვე სპონტანური რეაქცია მქონდა, თავი ძალიან ცუდად ვიგრძენი. 100 პროცენტით დარწმუნებული ვერ ვიქნები, რომ ეს არის ზუსტად ის ადამიანი, მაგრამ დარწმუნებით შემიძლია გითხრათ, რომ ნამდვილად ძალიან ჰგავს. დღემდე, როცა მას ვუყურებ, იგივე ინტუიციური რეაქცია მაქვს“.

თავად ალბერტ ავერიანოვმა The Insider-თან კომენტარზე უარი თქვა.