„გაზსადენი სომხეთიდან ხანკენდამდე უკანონოა“ - კომენტარი ბაქოდან

ბოლო დღეებია განხილვის საგნად იქცა ბუნებრივი აირის მიწოდება ყარაბაღის იმ ნაწილისთვის, სადაც რუსეთის ფედერაციის სამშვიდობო კონტინგენტია განლაგებული. აზერბაიჯანის ამ ნაწილის მოსახლეობა გათბობის გარეშეა დარჩენილი. წყაროები ხანკენდიდან (სომხები ამ ქალაქს სტეფანაკერტს უწოდებენ) „აზერბაიჯანული მხარის მიერ დაყენებული სავარაუდო სარქველის“ დახურვაზე საუბრობენ. რას ფიქრობენ ამაზე ბაქოში?

• “კონფლიქტის მშვიდობიანი გადაწყვეტა აფხაზებთან და ოსებთან”, – ქართული სამოქალაქო საზოგადოების წევრების მიმართვა

JAMnews-მა კომენტარისთვის პოლიტიკურ მიმომხილველს აზერ კარიმოვს მიმართა.

სომხეთიდან ხანკენდისკენ მიმავალი გაზსადენი თავისთავად უკანონოა

„ამ ეტაპზე რთულია რაიმე კონკრეტულზე საუბარი, რადგან ამ დრომდე, ხანკენდისა და სხვა მიმდებარე დასახლებული პუნქტების მცხოვრებთა ბუნებრივი გაზით უზრუნველყოფის შესახებ არც ერთი ოფიციალური განცხადება არ ყოფილა. ამას აქვს თავისი მიზეზები.

მთავარი ისაა, რომ გაზსადენი სომხეთიდან, რომელიც როგორც მივხვდი, ლაჩინის დერეფნის გასწვრივ გადის და ზოგან აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების კონტროლქვეშ მყოფ ტერიტორიას გაივლის, თავისთავად უკანონოა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, დოკუმენტების მიხედვით ის უბრალოდ არ არსებობს.

კანონის ენაზე თუ ვისაუბრებთ, აზერბაიჯანის ნაწილისთვის სხვა სახელმწიფოს ტერიტორიიდან ბუნებრივი აირის მიწოდების შესახებ სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმებები უნდა არსებობდეს.

სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ჯერ არანაირი სახელმწიფოთაშორისი შეთანხმება არ არსებობს. იდეალურ შემთხვევაში, სომხეთს შეეძლო ხანკენდისთვის გაზი მიეწოდებინა, თავად კი, სანაცვლოდ, იგივე რაოდენობის ბუნებრივი აირი აზერბაიჯანიდან მიეღო.

თუ აზერბაიჯანი ევროპის თითქმის მთელს სამხრეთ ნაწილს უზრუნველყოფს ბუნებრივი აირით, მაშინ ყარაბაღისთვის გაზის მიწოდება მას არაფერი დაუჯდებოდა. მაგრამ ეს არ არის რამდენიმე წუთის საქმე, – ძველი გაზსადენი დანგრეულია, აღდამის რაიონის გავლით ახლის აშენებას დრო სჭირდება. სწორედ ამ დროის განმავლობაში შეიძლებოდა შეთანხმება სომხეთიდან გაზის მიწოდებაზე, აზერბაიჯანიდან სომხეთის გაზგამანაწილებელ ქსელში შესაბამისი მოცულობის სანაცვლოდ.

ასეთი გამოცდილება არსებობს. თუ გახსოვთ, მცირე ხნის წინ, რუსეთის ფედერაციის სომხეთთან დამაკავშირებელი გაზსადენის შეკეთების დროს, აზერბაიჯანმა, რუსეთთან დადებული ხელშეკრულებით, სომხეთს მიაწოდა გაზი, იმავე მოცულობის რუსული გაზის სანაცვლოდ.

ხანკენდის გაზსადენი, აღდამის რაიონის გავლით, შესაძლებელს გახდიდა შუშას და მიმდებარე დასახლებებს გაზი მოკლე დროში მიეწოდოს.

მაგრამ, ისევ ვიმეორებ, ამისთვის სომხეთი და აზერბაიჯანი მოლაპარაკების მაგიდასთან უნდა დასხდნენ. ეს საკითხი შესაძლოა გახდეს ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სამშვიდობო ხელშეკრულების ხელმოწერის დროს. იქ ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი სახელმწიფოთაშორისი საკითხებია“.

“სამშვიდობოები საშინაო საკითხებს არ წყვეტენ”

„რატომ არ არის ამ საკითხში სამშვიდობო კონტინგენტი აქტიური? იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ რუსი სამშვიდობოები, ისევე როგორც რუსეთ-თურქეთის ერთობლივი მონიტორინგი ცენტრი, არსებობს იმისთვის, რომ რეგიონში უსაფრთხოება უზრუნველყონ და ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი გააკონტროლონ. საშინაო საკითხების გადაწყვეტა მათ კომპეტენციაში არ შედის.

მაგრამ, ეს რომც შეეძლოთ, თუნდაც, მხოლოდ წმინდად ჰუმანიტარული მიზნებისთვის, სამშვიდობო კონტიგენტს თავისი უფლებამოსილების მკაფიო საზღვრები აქვს, რომლებიც, სხვათა შორის, ჯერ აზერბაიჯანის პარლამენტის მიერ რატიფიცირებული არ არის.

შესაბამისად, სამშვიდობოებს არ შეუძლიათ აზერბაიჯანის სამხედრო მოსამსახურეებს აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე რაიმეს გაკეთება მიუთითონ.

ეს უბრალოდ ტერიტორიისა და ავტორიტეტის საკითხია“.

„ყარაბაღში ჯერ ისევ მოქმედებენ არალეგალური სომხური ბანდები“

„სომხეთს არ სურს მიიღოს ახალი რეალობა, რომლებიც ყარაბაღში მეორე ომის შემდეგ შეიქმნა. ამის თვალსაჩინო მაგალითია სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გაღიზიანება გასულ კვირას შუშაში გამართულ ღონისძიებაზე.

გაუგებარია ერთი სახელმწიფოს პროტესტი იმ მშვიდობიანი ღონისძიების გამო, რომელიც მეზობელი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე განხორციელდა – ტერიტორიაზე, რომელსაც მთელი საერთაშორისო საზოგადოება აზერბაიჯანის ნაწილად მიიჩნევს.

ამის ნაცვლად, ჯობდა სომხეთს ეფიქრა 2020 წლის 10 ნოემბრის სამმხრივი განცხადების მე-4 პუნქტის შესრულებაზე, რომელშიც შავით თეთრზე წერია: რუსული სამშვიდობო კონტინგენტის შესვლის პარალელურად სომხეთის შეიარაღებული ძალები ტოვებენ ყარაბაღს.

რას ვხედავთ რეალურად? ყარაბაღის იმ ნაწილში, სადაც სამშვიდობოები არიან განლაგებული, კვლავ მოქმედებენ არალეგალური სომხური ბანდები, მოქმედებს თვითგამოცხადებული და არაღიარებული სეპარატისტული რეჟიმი, რომელიც კატეგორიულად უარს ამბობს მიიღოს ფაქტი, რომ ხანკენდი აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე მდებარეობს..

ვფიქრობ, ეს არის ყველაფრის მიზეზი, რაც ხდება”.