ფსონები "ახალ სახეებზე“: როგორ ცდილობს მოსკოვი თავის ინტერესების პოპულარიზაციას სომხეთში
რუსეთის ფედერაციის ინტერესების პოპულარიზაცია სომხეთში
სომხეთში აქტიური პოლიტიკური პროცესები მიმდინარეობს. პრორუსული ოპოზიცია და ხელისუფლებაც ცდილობენ საკუთარი ამომრჩევლის კონსოლიდაციას და ახალი მხარდამჭერების მოზიდვას 2026 წლის ივნისში დაგეგმილი საპარლამენტო არჩევნების წინ.
ფაქტობრივად, არაოფიციალური წინასაარჩევნო კამპანია არჩევნებამდე საკმაოდ ადრე დაიწყო. ამასთან, ინფორმაციული აქტივობა და პროპაგანდის მასშტაბები ახალ დონეზე გადავიდა. ტრადიციულ მეთოდებთან ერთად, საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედების მიზნით ფართოდ გამოიყენება ყალბი ამბების გავრცელება. ხშირად ეს მასალები ქვეყნდება უცხოელი ჟურნალისტების სახელით, რომლებიც შემდეგ უარყოფენ საკუთარ კავშირს ამ მასალებთან. როგორც წესი, ასეთი ტექსტები ვრცელდება ახალი ვებგვერდების საშუალებით, რომლებიც გაშვებულია უშუალოდ სკანდალური ინფორმაციის გამოქვეყნებამდე რამდენიმე დღით ადრე.
ფაქტების გადამოწმებაზე სპეციალიზებული ორგანიზაციები პერიოდულად ააშკარავებენ დეზინფორმაციას. უკვე იდენტიფიცირებულია რუსული კვალი, რომელიც მოქმედ ხელისუფლებას კორუფციულ ბრალდებებს უყენებს.
ამ ფონზე, მოსკოვმა სომხეთთან ურთიერთობებზე პასუხისმგებლად დანიშნა სერგეი კირიენკო — ანტიკრიზისული მენეჯერი, რომელსაც გამოცდილება აქვს აფხაზეთში, სამხრეთ ოსეთში, მოლდოვასა და პრიდნესტროვიეში.
ანალიტიკოსების შეფასებით, სომხეთის შემთხვევაში რუსეთი პირველად დგას უნიკალური პოლიტიკური რეალობის წინაშე, სადაც შეუძლებელია მხოლოდ ტრადიციულ კავშირებზე დაყრდნობა. ყოფილი პრეზიდენტები, რომლებიც ადრე მოსკოვის პარტნიორებად ითვლებოდნენ, ქვეყანაში პოლიტიკურ წონას კარგავენ. საზოგადოება მათ მიმართ იმედგაცრუებულია, ხოლო მათი მცდელობები — მათ შორის პრემიერის იმპიჩმენტის ინიციატივა — შედეგს ვერ აღწევს. მოსკოვშიც, როგორც ჩანს, უკვე მიხვდნენ, რომ ამ ფიგურებზე დაყრდნობა შედეგს აღარ მოიტანს.
სომხურ ექსპერტულ წრეებში აღნიშნავენ, რომ კირიენკო, რომელიც ხელმძღვანელობს “სტრატეგიული პარტნიორობისა და თანამშრომლობის მიმართულებას“, ცდილობს რუსეთის ინტერესების გასატარებლად “ახალი ფიგურების“ და რბილი ძალის გამოყენებას.
ცენტრალური უსაფრთხოების პოლიტიკის კვლევითი ცენტრის ექსპერტი, პოლიტოლოგი რობერტ გევონდიანი განმარტავს, ვინ არიან ეს ახალი მოთამაშეები და როგორ აპირებს მოსკოვი მათ გამოყენებას მოსალოდნელ საარჩევნო პროცესში.
პოლიტოლოგ რობერტ გევონდიანის კომენტარი
როგორ იყენებს მოსკოვი ეკლესიას სომხეთზე გავლენის მოხდენისთვის
ექსპერტების შეფასებით, რუსეთმა სომხეთში პროპაგანდისტული კამპანია დაიწყო, რომელიც ეფუძნება საზოგადოების განსაკუთრებულ დამოკიდებულებას სომხეთის სამოციქულო ეკლესიის მიმართ. მოსკოვში, როგორც ჩანს, გადაწყვიტეს, რომ ეკლესიის ჩართვა პოლიტიკურ პროცესებში მნიშვნელოვანი ბერკეტი შეიძლება გახდეს. ამ კონტექსტში პრორუსი ბიზნესმენი სამველ კარაპეტიანი პოლიტიკაში სწორედ “ეკლესიის დაცვის“ შესახებ გაკეთებული განცხადებებით გამოჩნდა.
2025 წლის ივნისიდან კარაპეტიანი აქტიურად ჩაერთო ხელისუფლების შეცვლისთვის მიმართულ პოლიტიკურ ბრძოლაში. სომხურ ექსპერტულ წრეებში მიაჩნიათ, რომ იგი ფაქტობრივად “მოსკოვიდან არის მივლინებული“. აქამდე ბიზნესმენი პოლიტიკურ ასპარეზზე არ ჩანდა, თუმცა პირველი ნაბიჯების შემდეგვე დააკავეს — მას ხელისუფლების ძალადობრივი დამხობისკენ მოწოდება წაუყენეს ბრალად.
ადგილობრივ მედიასთან ინტერვიუში კარაპეტიანმა ეკლესიას მხარდაჭერა გამოუცხადა — იმ ფონზე, როცა ხელისუფლებასა და უმაღლეს სასულიერო იერარქიას შორის ურთიერთობები მნიშვნელოვნად დაიძაბა.
“თუ სომხეთის პოლიტიკურ ძალებს ამ ვითარებასთან გამკლავება არ შეუძლიათ, ჩვენ მოგვიწევს საკუთარი გზით ჩავერიოთ კამპანიაში ეკლესიის წინააღმდეგ“, — განაცხადა მან.
უკვე ეროვნული უშიშროების სამსახურის იზოლატორიდან კარაპეტიანმა ახალი მოძრაობის დაწყების შესახებ განაცხადა, რომელსაც სიმბოლურად “საკუთარი გზით“ უწოდა.
ექსპერტების თქმით, მოსკოვი პოლიტიკური მიზნებისთვის სომხეთის სამოციქულო ეკლესიასთან დაკავშირებულ საზოგადოებრივ ემოციებს მანიპულაციურად იყენებს. აღნიშნული სტრატეგიის შედეგად, ეკლესიის ზოგიერთი წარმომადგენელი — საკუთარი ნებით ან ზეწოლის ქვეშ — პროცესებში ჩაერთო. ამას კი სომხეთში სასულიერო და საერო ხელისუფლებებს შორის კრიზისი მოჰყვა, რომელიც დღემდე მოუგვარებელია.
მოსალოდნელია, რომ რუსეთი “საეკლესიო ბარათის“ გამოყენებას გააგრძელებს მის მიმართ ლოიალური ან გარკვეულ შემთხვევებში რეკრუტირებული ძალების მეშვეობით. პოლიტოლოგების თქმით, უკეთესი იქნებოდა, რომ ეკლესიის მეთაურს — სრულიად სომხეთის კათოლიკოსს, გარეგინ II-ს — და სხვა მაღალი რანგის სასულიერო პირებს ნებისყოფა გამოეჩინათ და თავი აერიდებინათ ამ პროცესში ჩართვისგან. თუმცა, როგორც სპეციალისტები აღნიშნავენ, ეს ადვილი არ არის.
სომხეთში მრავალი სასულიერო პირი წლების განმავლობაში სარგებლობდა პრივილეგიებით, რომლებიც მათ ყოფილი პოლიტიკური და ეკონომიკური სისტემის პირობებში ჰქონდათ. ეს სისტემა, მათ შორის ქვეყნის ორი ყოფილი პრეზიდენტი, ხშირად პრორუს პოლიტიკურ ძალად მიიჩნევა. მოსკოვს, სავარაუდოდ, გააჩნია კომპრომატიც, რომელიც სასულიერო პირების თავისუფალ არჩევანს ზღუდავს.
ფსონები დადებულია
ანალიტიკოსების თქმით, მოსკოვმა არჩევანი ბიზნესმენ სამველ კარაპეტიანზე გააკეთა. ქვეყანაში მოქმედმა სისტემურმა ოპოზიციამ, რომელიც წლებია პოლიტიკურ ველზეა, საზოგადოებრივი ნდობა დაკარგა. მისი რესურსები საკმარისია მხოლოდ მეორე ადგილისთვის, ისევე როგორც წარსულში.
საზოგადოების მიერ ამ ძალების უარყოფის ფონზე, კარაპეტიანის მხარდამჭერებმა ახალი გზა შეარჩიეს — ფორმალურად აპოლიტიკური, ეკლესიასთან დაკავშირებული. ისინი ამტკიცებენ, რომ მათი მოძრაობა “პოლიტიკური არ არის“.
უკვე მეორე დღეს სრულიად სომხეთის კათოლიკოსმა გარეგინ II-მ ისინი მიიღო და დალოცა.
სტრატეგიის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ შემცირდეს ოპოზიციის ასოცირება საზოგადოებაში დისკრედიტირებულ პოლიტიკურ ძალებთან. თუმცა, სხვა რესურსების არქონის პირობებში, კარაპეტიანის გარშემო მაინც სწორედ სისტემური ოპოზიციის მხარდამჭერები ერთიანდებიან.
კარაპეტიანის ბანაკმა ტაქტიკურად აირჩია პოლიტიკურ საკითხებზე საუბრის თავიდან არიდება და ყურადღების გამახვილება ეკლესიის დაცვაზე. ემოციებზე თამაშით ისინი ცდილობენ გააერთიანონ ის ამომრჩეველი, რომელიც პოლიტიკით დაღლილია, მაგრამ ეკლესიის სახელით მზად არის არჩევნებში მიიღოს მონაწილეობა და ხმა მისცეს “ეკლესიის დამცველებს“.
რა შეიძლება გააერთიანოს ოპოზიციამ
პოლიტოლოგის პროგნოზით, კარაპეტიანს შესაძლოა შეუერთდნენ ყოფილი პრეზიდენტის, რობერტ ქოჩარიანის მხარდამჭერები და სომხეთის რევოლუციური ფედერაცია “დაშნაკცუტიუნი“. ამასთან, არ არის გამორიცხული კავშირი სხვა ექს-პრეზიდენტის, სერჟ სარგსიანის ძალებთანაც. ასევე არსებობს შესაძლებლობა, რომ პროცესში ჩაერთოს “სომხეთის ეროვნული კონგრესი“, რომელსაც ქვეყნის პირველი პრეზიდენტი, ლევონ ტერ-პეტროსიანი, ხელმძღვანელობს. საერთო ინტერესების შემთხვევაში, შეიძლება მათ სხვა ძალებიც შეუერთდნენ.
სარგსიანმა, თავის მხრივ, შესაძლოა სხვა ბლოკის ჩამოყალიბება სცადოს “სომხეთის ეროვნულ კონგრესთან“ და “განათლებულ სომხეთთან“ ერთად. ოლიგარქ გაგიკ ცარუკიანის პარტია “აყვავებული სომხეთი“ კი ნებისმიერ ბლოკს შეიძლება შეუერთდეს — არსებული გარემოებების გათვალისწინებით.
რობერტ გევონდიანის შეფასებით, თუ კარაპეტიანმა სარგსიანის რესურსების მობილიზება მოახერხა, მაშინ ქოჩარიანის და “დაშნაკცუტიუნის“ ბლოკი სავარაუდოდ ცალკე გავა არჩევნებზე. ამ ორი ბლოკის პარლამენტში მოხვედრის შემთხვევაში, მათი შემდგომი გაერთიანებაც შესაძლებელია, თუმცა ერთადაც კი ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ისინი შეძლებენ 50%+1-ის მიღწევას — რაც მთავრობის ჩამოყალიბებისთვის აუცილებელია.
სპეციალისტების აზრით, რთულია ხელისუფლებისთვისაც ამ ზღვრის გადალახვა, თუნდაც კოალიციის პირობებში. შესაბამისად, არ არის გამორიცხული, რომ სისტემური ოპოზიციის გაერთიანება, მოქმედი ხელისუფლების უმრავლესობის ფორმირების შესაჩერებლად, რეალური სცენარი გახდეს. სავარაუდოა, რომ არჩევნებამდე ისინი ერთმანეთის კონკურენტები იქნებიან, მაგრამ არჩევნების შემდეგ ძალები შესაძლოა გაერთიანდნენ მოქმედი მთავრობის წინააღმდეგ.
ინფორმაციული ტერორი
“რუსეთიდან წამოსული ინფორმაციული ტერორი სიახლე არ არის, ის სომხეთის წინააღმდეგ წლების განმავლობაში მიმდინარე ჰიბრიდული ომის ძირითადი ნაწილია. წელს თავდასხმა წინასაარჩევნო პერიოდს ემთხვევა. აქტიურ როლს შეასრულებენ ისეთი ცნობილი მედია ფიგურები, როგორებიც არიან მარგარიტა სიმონიანი და სემიონ ბაღდასაროვი, ასევე ადგილობრივი პრორუსული მედია, როგორიცაა Sputnik Armenia, News.am, Hraparak და სხვები. ისინი ერთდროულად რუსულ იდეოლოგიას პოპულარიზაციას გაუწევენ.“ – ამბობს გევონდიანი.
