შემუშავებულია იმ ადამიანების მხარდაჭერის პროგრამები, რომლებიც ყარაბაღის მეორე ომის დღეებში, იძულებულები გახდნენ, საკუთარი სახლები დაეტოვებინათ. სულ, 2020 წლის 14 ნოემბრიდან მოყოლებული, ძველ საცხოვრებელ ადგილს უკვე თითქმის 30 ათასი დევნილი დაუბრუნდა. ერევნიდან სტეპანაკერტში, ფაქტობრივად ყოველდღიურად მიემგზავრება მთიანი ყარაბაღის მცხოვრებლებით სავსე ავტობუსები.
27 სექტემბერს დაწყებული საბრძოლო მოქმედებების დროს, ბევრი ადამიანი სახლი დაზიანდა ან დაინგრა. თუმცა, ყარაბაღის მცხოვრებლები მაინც ბრუნდებიან, იმედი აქვთ სახელმწიფოს დახმარებისა და საკუთარი ძალისხმევის.
ყველა დეტალი, რა დახმარებას სთავაზობთ სომხეთის ხელისუფლება, ევროკავშირის ქვეყნები და რაზე ჩივიან ყარაბაღის მცხოვრებლები.
იმის შესახებ, რომ დროებით სომხეთში მყოფი ყარაბაღის მცხოვრებლები უახლოეს დღეებში მიიღებენ ფინანსურ დახმარებას, განაცხადეს ჯერ კიდევ 8 ნოემბერს, ყარაბაღის შრომის, სოციალური და საცხოვრებელი საკითხების მინისტრის, მიკაელ ვირაბიანისა და სომხეთის შრომისა და სოციალურ საკითხთა მინისტრის მოადგილის, სმბატ საიანის შეხვედრაზე.
საუბარია სახელმწიფო დახმარებებისა და პენსიების მიცემაზე.
ერთი კვირის შემდეგ, პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა, რომ სომხეთის ხელისუფლება 68 ათას დრამს (დაახლოებით, 140$) გამოუყოფს ყარაბაღის ყველა მცხოვრებს, რომლებიც საბრძოლო მოქმედებების დროს სომხეთში გადავიდნენ.
თანაც, დახმარება უნდა მიიღონ ბავშვებმაც – იმ პირობით, რომ ერთი მშობელი მაინც არის ყარაბაღში რეგისტრირებული.
დამატებით 15 ათასი დრამი (დაახლოებით, 30$) გამოეყოფათ იმ მოქალაქეებს, რომლებსაც არ გააჩნიათ უძრავი ქონება სომხეთში. დახმარებას მიიღებენ ისინიც, ვინც უკვე დაბრუნდა ყარაბაღში. დახმარების მისაღებად განაცხადები 23 ნოემბრიდან მიიღება.
სომხეთის სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს პრესსამსახურიდან იტყობინებიან, რომ სომხეთისა და ყარაბაღის საფოსტო განყოფილებებმა უკვე დაიწყეს ყარაბაღელებისთვის ფინანსური დახმარების გადახდა.
22 ნოემბერს ცნობილი გახდა სომხეთის ხელისუფლების მხრიდან მეორე დახმარების პროგრამის თაობაზე, რომლის თანახმადაც, ყარაბაღის იმ რაიონების მცხოვრებლები, რომელიც აზერბაიჯანის კონტროლქვეშ გადავიდა, ერთიანად 300 ათასი დრამის (დაახლოებით, 600$) ოდენობის თანხას მიიღებენ.
ამ ადამიანების საცხოვრებლის საკითხი სახელმწიფომ რამდენიმე წლის განმავლობაში უნდა გადაჭრას, მანამდე კი ქირის ფული გადაუხადოს.
თუმცა, ამ პროგრამის ბენეფიციარები შეიძლება გახდნენ ყარაბაღის მცხოვრებლები, რომლებიც, როგორც მინიმუმ, ომის დაწყებამდე სამი თვის განმავლობაში (2020 წლის 27 სექტემბრამდე), ამ თემებში ცხოვრობდნენ.
ფინანსურ დახმარებას უზრუნველყოფს სრულიად სომხეთის ფონდი „აიასტანი“, რომლის ანგარიშზეც ომის დღეებშიც და ახლაც, ფულს რიცხავენ როგორც სომხეთის მცხოვრებლები, ისე სომხური დიასპორის წარმომადგენლები.
პრობლემა ის არის, რომ დახმარების მეორე პროგრამა ჯერჯერობით დამტკიცებული არ არის, დოკუმენტისთვის ხელი ჯერ ისევ არ მოუწერია პრეზიდენტს. და ბევრი ყარაბაღელი, რომელმაც საცხოვრებელი დაკარგა, ჩივის, რომ იძულებულები არიან ნათესავებთან იცხოვრონ ან ბინა საკუთარი ხარჯით იქირაონ.
უფასო კომუნალური მომსახურებები
ერთი წლის განმავლობაში, მოსახლეობა უფასოდ ისარგებლებს კომუნალური მომსახურებებით (გაზით, წყლით, ელექტროენერგიით), ასევე, კავშირგაბმულობის მომსახურებებით (ტელეფონი და ინტერნეტი) – „გონივრულ ფარგლებში შეზღუდვით“. ამის შესახებ ყარაბაღის პრეზიდენტმა 17 ნოემბერს განაცხადა.
მისი თქმით, დაბომბვის შედეგად დაზიანებული საცხოვრებელი სახლების აღდგენა უახლოეს დღეებში დაიწყება.
ასევე, ფინანსურ დახმარებას მიიღებენ სოციალურად გაჭირვებული ოჯახები, რომელთა შემოსავალიც ერთ სულ მოსახლეზე მინიმალური სამომხმარებლო კალათის, 60 ათასი დრამის, ქვემოთ არის.
დახმარება ევროკავშირის ქვეყნებიდან
ევროკავშირის ქვეყნები უკვე უწევენ ჰუმანიტარულ დახმარებას ყარაბაღის მცხოვრებლებს, ამის შესახებ ნოემბრის დასაწყისში განაცხადა სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ, ავეტ ადონცმა.
„მაგალითად, გერმანიამ დახმარებისთვის გადმორიცხა 2 მილიონი ევრო, სხვა ქვეყნებმაც ასევე აღმოგვიჩინეს დახმარება, მაგრამ ის ხორციელდება წითელი ჯვრის გავლით. ჩვენ შევთავაზეთ, ეს დახმარება უფრო პირდაპირი და კონკრეტული გამხდარიყო“.
მინისტრის მოადგილის აზრით, მთავარია, მათ არა მხოლოდ თბილი ტანსაცმლით დაეხმარონ, არამედ მხარდაჭერის კომპლექსური ზომები მიიღონ.
მოხალისეების დახმარება
ომის დაწყებიდან, პირველები, ვინც ყარაბაღელებს დახმარების ხელი გაუწოდეს, ერევნისა და სომხური დიასპორის მცხოვრებლები გახდნენ. სომხეთის დედაქალაქის პარკებში, მაღაზიებში, თეატრებში, კაფეებსა და რესტორნებში, ადამიანებმა ყარაბაღიდან დევნილი ქალებისა და ბავშვებისთვის დახმარების შემგროვებელი პუნქტები გახსნეს. იღებდნენ ყველაფერს – საჭმელ-სასმლიდან დაწყებული, საბავშვო ეტლებით დასრულებული.
ერთ-ერთი ასეთი ჰუმანიტარული შტაბი ერევნის თოჯინების თეატრში იყო. მან მუშაობა ომის მეორე დღეს დაიწყო და მხოლოდ ნოემბრის ბოლოს დაიხურა.
მთელი ამ დროს განმავლობაში, ათობით მოხალისის დახმარებით, მხოლოდ აქედან დახმარება მიიღო 15 ათასმა ყარაბაღიდან დევნილმა ოჯახმა, დაწერა ინსტაგრამის საკუთარ გვერდზე ანაის სარდარიანმა, რომელიც ამ პროცესებს ხელმძღვანელობდა.
რას წერენ სოციალურ ქსელებში
Facebook-ის სომხური სეგმენტის მომხმარებლები, უმეტესწილად აკრიტიკებენ და ნეგატიურად აფასებენ სწორედ სომხეთის ხელისუფლების მხრიდან გამოყოფილი ფინანსური დახმარების მოცულობას.
აი, ზოგიერთი კომენტარი:
„რა არის 68 ათასი დრამი ან 15 ათასი? ნუთუ, ამ თანხად ბინის ქირაობა შეიძლება? რომ არაფერი ვთქვათ უკვე საჭმელზე, ტრანსპორტსა და სხვა ხარჯებზე. სამარცხვინოა!“.
„შევთავაზებდი ჩვენს ჩინოვნიკებს, თავიანთი პრემიები მიეცათ დევნილებისთვის, თვითონ კი იმ კაპიკებზე ეცხოვრათ, რომელსაც ყარაბაღელებს სთავაზობენ. აი, ეს იქნებოდა სამართლიანი“.
„მეორე პროგრამა – ერთადერთია, რომელმაც შეიძლება რაღაც ფული მისცეს ადამიანებს, რომლებმაც სახლი დაკარგეს, მაგრამ ვერა და ვერ მიიღეს. მაშინ, რატომ ვაგროვებდით მთელი დიასპორა ამ ფულს და ვრიცხავდით სრულიად სომხეთის ფონდ „აიასტანში“, თუკი ის ვერანაირად ვერ მიდის იმ ადამიანებამდე, ვისთვისაც აუცილებელია?“.
„დიახ, ფული ბევრი არაა, მაგრამ ამისთვისაც მადლობა უნდა ვთქვათ. სომხეთი სინგაპური არ არის, რომ მილიონები გამოეყო“.
