მოსაზრება: ნუ ვეძებთ გეოპოლიტიკას ბელარუსის მოვლენებში
ბელარუსის საპრეზიდენტო არჩევნებს 9 აგვისტოს ღამით მინსკში და ქვეყნის სხვა ქალაქებში მრავალათასიანი გამოსვლები და დემონსტრანტებსა და პოლიციას შორის შეტაკებები მოჰყვა. ათეულობით ადამიანი დაშავდა, 3 ათასამდე დააკავეს, არის ჯერჯერობთ დაუდასტურებელი ცნობები მსხვერპლის შესახებ.
პრეზიდენტმა ლუკაშენკომ 26 წლიანი მმართველობის კიდევ 5 წლით გაგრძელება გადაწყვიტა, თუმცა ამჯერად მას ამასთან დაკავშირებით პრობლემები შეექმნა.
• „ფაშისტები!“ – რეზინის ტყვიები და ცრემლსადენი გაზი ბელარუსში ალექსანდრ ლუკაშენკოს პრეზიდენტად კიდევ ერთხელ არჩევის შემდეგ. ფოტო და ვიდეო
• გადამწყვეტი საპრეზიდენტო არჩევნები ბელარუსში
• სვეტლანა ტიხანოვსკაია – ბელარუსის პრეზიდენტობის ყველაზე უჩვეულო კანდიდატი
არ იმუშავა მისმა ტრადიციულმა მეთოდმა – ყველა პოტენციური კონკურენტის დაჭერამ ან ქვეყნიდან გაძევებამ. რადგან ამჯერად ხალხმა არა პოლიტიკოსს, არამედ 37 წლის უბრალო დიასახლისს დაუჭირა მხარი, რაც “ევროპის უკანასკნელი დიქტატორისთვის” უკვე განაჩენია, იმისდა მიუხედავად, რამდენ ხანს ჩაებღაუჭება იგი კიდევ ძალაუფლებას.
ქართული საზოგადოება, რომელიც ამ მოვლენებს აკვირდება, ძირითადად იმაზე მსჯელობითაა დაკავებული, რომელი კანდიდატი სარგებლობს რუსეთის მხარდაჭერით, ცდილობს მექანიკური შედარებები გააკეთოს საქართველოსა და უკრაინის მოვლენებთან და გაიგოს, ლუკაშენკო უფრო პრორუსია თუ მისი ოპონენტები და რომელი მათგანი “გვაწყობს”.
ერთის მხრივ, რუსეთის ფაქტორი ბელარუსულ პოლიტიკაში თითქოს გადამწყვეტია – ბელარუსი რუსეთის უახლოესი მოკავშირეა, ისინი ერთიანი (თუმცა მხოლოდ ქაღალდზე არსებული) “საკავშირო სახელმწიფოს” სუბიექტები არიან.
თუმცა ლუკაშენკო ძლიერი მოკავშირის ნებას ყოველთვის არ ემორჩილებოდა – მაგალითად არ აღიარა აფხაზეთის და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა. არა პრინციპულობის გამო, არამედ, მისივე აღიარებთ, მერკანტილური მოსაზრებებით – მას არ სურდა დასავლეთისგან ამის გამო დამატებითი ფინანსური სანქციები მიეღო.
ამ არჩევნებამდე ცოტა ხნით ადრე კი მოკავშირეებს შორის თითქოს “შავმა კატამ გაირბინა” – ცნობილი გახდა, რომ მოსკოვი, ეკონომიკური შეღავათების სანაცვლოდ, ლუკაშენკოსგან რუსეთთან “ინტეგრაციის გაღრმავებას” – ანუ სუვერენიტეტის დათმობას მოითხოვდა, რასაც ბელარუსის ავტორიტარი მმართველი ეწინააღმდეგებოდა.
თუმცა, ამ ნიადაგზე ლუკაშენკოს გარკვეულწილად დაუთბა ურთიერთობა დასავლეთთან, რომელიც ბელარუსის სუვერენიტეტს უჭერს მხარს.
არჩევნებამდე რამდენიმე დღით ადრე ბელარუსის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ცნობილი რუსული სამხედრო კომპანიის “ვაგნერის” დაქირავებული მებრძოლები დააკავა. თავად ლუკაშენკომ მინიშნება მათ ოპოზიციასთან კავშირზე გააკეთა, თუმცა შთაბეჭდილება იქმნებოდა რომ, შესაძლოა, რუსეთის ხელისუფლებას ამ არჩევნების იმედი აქვს, რათა ურჩი მოკავშირე ხელისუფლებას ჩამოაცილოს და მასზე უფრო ლოიალური ხელისუფლება მოიყვანოს.
თუმცა დღეს ვერცერთი ექსპერტი ვერ ამბობს იმას, რომ რუსეთს ბელარუსის სათავეში ლუკაშენკოზე უფრო საიმედო ალტერნატივა ეგულება. ამიტომ საეჭვოა რევოლუცია და მისი დამხობა რუსეთის გეგმებში შედიოდეს.
რაც შეეხება ოპოზიციას, ბელარუსი არც საქართველო და არც უკრაინაა და იქაურ საზოგადოებაში წყალგამყოფი არ გადის პრორუსობასა და პროევროპელობაზე. ყველა შეხედულების ადამიანებს რეჟიმი მეტნაკლებად ერთნაირად აქვთ მობეზრებული.
და ბელარუსული ოპოზიცია თავისი არსით ანტირუსული არ არის და რეჟიმთან ბრძოლა მისთვის მხოლოდ შიდაპოლიტიკური თემაა.
და რასაკვირველია, ბელარუსში არც აშშ-სა და დასავლეთის მიერ დაგეგმილ “ფერად რევოლუციასთან” გვაქვს საქმე – რადგან დასავლეთშიც ბელარუსში არსებული სტატუს-კვოს შეცვლის საკმაოდ ეშინიათ.
ყველაფერი უფრო მარტივადაა – ხალხს ლუკაშენკო უბრალოდ ყელში ამოუვიდა.
არ არის აუცილებელი უცხოეთიდან დაგეგმილი რაიმე რთული შეთქმულება იმისთვის, რომ ახალგაზრდა ადამიანები გამოვიდნენ ქუჩაში საბჭოთა დიქტატორის 26 წლიანი მმართველობის წინააღდეგ.
დღეს ბელარუსის ქალაქების ქუჩებში ძირითადად სწორედ ახალგაზრდები გამოდიან – რომლებიც საბჭოთა აზროვნებისგან თავისუფლები არიან და ძველი თაობისგან განსხვავებით, არ ეშინიათ. ეს ისაა, რასაც პოსტსაბჭოთა მმართველები ხშირად არ ითვალისწინებენ – საზოგადოება ბუნებრივი გზით იცვლება, იმის კვალობაზე, რაც პოლიტიკურად აქტიურ ასაკში ახალი ადამიანები შედიან.
ბელარუსში ამ მოძრაობას არ ჰყავს გამოკვეთილი ლიდერი. სვეტლანა ტიხანოვსიაკამ, რომელიც თავს საპრეზიდენტო არჩევნების გამარჯვებულად აცხადებს, საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობა ვერ აიღო და ქუჩის აქციებთან შეერთებაზე უარი განაცხადა.
თუმცა, რითიც არ უნდა დამთავრდეს ბელარუსის მოვლენები, ლუკაშენკოს ლეგიტიმურობას და მის ძალაუფლებას აშკარად წყალი შეუდგა. ძნელი სათქმელია, რამდენ ხანს გაძლებს რეჟიმი, თუმცა ახლა ის ბევრად სუსტია, ვიდრე არჩევნებამდე.
ხოლო დემოკრატიული გზით მოსული ნებისმიერი მომავალი ხელისუფლება, რომელიც დემოკრატიულ რეფორმებს გაატარებს (და ესაა იმ ხალხის დაკვეთა, ვინც ახლა ქუჩებში გამოდის), ბუნებრივად უფრო მეტად დასავლეთის მოკავშირე იქნება, ვიდრე პუტინის რუსეთის.
