NK-ის ყოფილი ლიდერების საქმეები ბაქოს სასამართლოში
აზერბაიჯანში არაღიარებული ყარაბაღის ყოფილი სამხედრო-პოლიტიკური ლიდერების წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმეზე წინასწარი გამოძიება დასრულებულია. ამის შესახებ აზერბაიჯანის გენერალურმა პროკურორმა, კამრან ალიევმა განაცხადა.
ბაქომ ყოფილ მაღალჩინოსნებს სერიოზული ბრალდებები წაუყენა – ტერორიზმიდან დაწყებული არალეგალური შეიარაღებული დაჯგუფების შექმნამდე. ამ ბრალდებებით მათ ემუქრებათ რამდენიმე ათწლეული ან სამუდამო პატიმრობა.
ოფიციალური ერევანი მედიას მათი ინტერესების დაცვის შესახებ მწირ ინფორმაციას აწვდის. ყველა მოთხოვნის საპასუხოდ მხოლოდ ვრცელდება ინფორმაცია, რომ “მთავრობა ყოველდღიურად მუშაობს პატიმრების დაბრუნებაზე“.
ჟურნალისტები დეტალებს ვერ იგებენ.
“მიმდინრეობს მოლაპარაკებები პატიმრების დაბრუნების საკითხზე, მაგრამ ეს არ არის საჯარო განხილვის საკითხი, რადგან ამან შეიძლება მხოლოდ ზიანი მიაყენოს პროცესს“ – განუცხადა JAMnews-ს პოლიტოლოგმა არეგ კოჩინიანმა.
ამასთან, ის მიიჩნევს, რომ აზერბაიჯანი არ ჩქარობს რაიმე გადაწყვეტილების მიღებას.
“ბაქო იყენებს და გამოიყენებს პატიმრებს, როგორც სომხეთზე ზეწოლის ბერკეტს მოლაპარაკებების პროცესში. ამ საკითხში გარკვეული პროგრესის მიღწევა შესაძლებელი იქნება უფრო ფართო დისკუსიის ფარგლებში [იგულისხმება სამშვიდობო შეთანხმება]“, – ამბობს კოჩინიანი.
ყარაბაღის ხელმძღვანელობა ბაქოს ციხეებშია
არაღიარებული რესპუბლიკის რვა ყოფილი ლიდერი ბაქოს ციხეებშია: პრეზიდენტები – არკადი ღუკასიანი, ბაკო სააკიანი და არაიიკ ჰარუტუნიანი, სახელმწიფო მინისტრი რუბენ ვარდანიანი, პარლამენტის თავმჯდომარე დავით იშხანიანი, თავდაცვის არმიის სარდალი ლევონ მნაცაკანიანი, მისი მოადგილე დავით მანუკიანი, საგარეო საქმეთა მინისტრი დავით ბაბაიანი.
ისინი 2023 წლის სექტემბერს, მთიან ყარაბაღში სამხედრო ოპერაციების შემდეგ დააკავეს. სომეხი უფლებადამცველები ამბობენ, რომ აზერბაიჯანში მათ ცრუ ბრალს სდებენ მძიმე დანაშაულების ჩადენაში.
გარდა ამისა, ბაქო ადასტურებს მხოლოდ 23 სამხედრო ტყვის არსებობას. სომეხი უფლებადამცველები ამ ციფრებსაც უარყოფენ. ისინი აცხადებენ, რომ პატიმრების, მძევლებისა და სხვა ადამიანების რეალური რაოდენობა გაცილებით მეტია.
ვინ გაგზავნა რუბენ ვარდანიანი ყარაბაღში?
გასული კვირის ბოლოს, პრემიერმინისტრს პრესკონფერენციაზე ჟურნალისტებმა ჰკითხეს, თუ რას აკეთებს პირადად ფაშინიანი არცახის ყოფილი ლიდერების ბაქოს ციხეებიდან გასათავისუფლებლად და სომხეთში დასაბრუნებლად და განიხილა თუ არა ეს საკითხი უშუალოდ აზერბაიჯანის პრეზიდენტთან.
სომხეთის პრემიერმინისტრმა მხოლოდ ის განაცხადა, რომ ეს საკითხი მთავრობის დღის წესრიგში რჩება და გარკვეული სამუშაოები მიმდინარეობს. ამის შემდეგ ფაშინიანმა ჩამოთვალა შეკითხვები, რომლებზეც პასუხს ისურვებდა. ყველა მათგანი ეხება ყოფილ სახელმწიფო მინისტრს, მსხვილ მეწარმეს და ფილანტროპს რუბენ ვარდანიანს:
“ვინ ურჩია ან დაავალა ამ ნაბიჯის გადადგმა? ვინ გაგზავნა ის მთიან ყარაბაღში და რა მიზნით, რა გარანტიებით?”
ქველმოქმედმა და ბიზნესმენმა რუბენ ვარდანიანმა უარი თქვა რუსეთის მოქალაქეობაზე და საცხოვრებლად მთიან ყარაბაღში 2022 წლის სექტემბერში გადავიდა. პოლიტიკურ და ექსპერტულ წრეებში ბევრს სჯეროდა, რომ “მოსკოვი იქნებოდა რუბენ ვარდანიანის სამშობლოში დაბრუნების მოდერატორი”.
რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა ვარდანიანის სახელმწიფო მინისტრად დანიშვნიდან რამდენიმე თვეში განაცხადა, რომ რუსეთს მასთან არაფერი აქვს საერთო.
აზერბაიჯანი პერიოდულად სთხოვდა ვარდანიანს სახელმწიფო მინისტრის პოსტის დატოვებას. ის სამსახურიდან 2023 წლის თებერვალში გაათავისუფლეს.
“ფაშინიანის კითხვებს არანაირი იურიდიული მნიშვნელობა არ აქვს”
“პრემიერის მიერ დასმული კითხვები არ ნიშნავს იმას, რომ ეს ზოგადად ეს არის სომხეთის მთავრობის პოზიცია“, – ამბობს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში სომეხი პატიმრების წარმომადგენელი, უფლებადამცველი სირანუშ საჰაკიანი.
“მე არანაირად არ აღვიქვამ პრემიერის სიტყვებს იმ კონტექსტში, რომ ეს იყო გზავნილი სომხეთის ხელისუფლების ინერტულობის შესახებ [აზერბაიჯანში მყოფი პატიმრებისა და ყარაბაღის ყოფილი ლიდერების საკითხების გადაწყვეტის მიმართ], რომ არ არიან ვალდებული საკუთარი მოქალაქეები გამოიხსნან და ა.შ.”
სირანუშ საჰაკიანი ასევე განმარტავს, რომ ფაშინიანის განცხადებებს პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს და არა სამართლებრივი.
მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანმა მძიმე ბრალდებები წაუყენა ყარაბაღის ყოფილ ლიდერებს და მათ შესაძლოა სამუდამო პატიმრობაც კი მიუსაჯონ. ამასთან, უფლებადამცველი არ ელის, რომ ბაქოში მათი ინტერესების დაცვა იქნება შესაძლებელი.
კომენტარი
პოლიტოლოგი ტიგრან გრიგორიანი რუბენ ვარდანიანის შესახებ პრემიერის განცხადებას ეხმაურება:
“გაურკვეველია, ასეთი განცხადებების შემდეგ როგორ მოაგვარებს სახელმწიფო ამ ადამიანების დაბრუნების საკითხს. პრობლემა მხოლოდ რუბენ ვარდანიანს კი არა, ყველა პატიმარსა ესება. ფაშინიანი ამით ართულებს მათი დაბრუნების პროცესს“.
ანალიტიკოსი იხსენებს, რომ მთიანი ყარაბაღის ბლოკადის დროს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ასევე განაცხადა, რომ ვარდანიანი იქ “საქმეზე იყო გაგზავნილი“. ის თვლის, რომ სომხეთის პრემიერმინისტრი “ხელმძღვანელობს კონსპირაციული აზროვნებით და აკეთებს საჯარო განცხადებებს კონკრეტული ფაქტების გარეშე.“
“გინდათ თუ არა თქვენ, რუბენ ვარდანიანი სომხეთის მოქალაქეა, რომელიც მტრის ქვეყანაში ტყვეობაშია. თუნდაც რუსეთის ფედერაციას გამოეგზავნა ვარდანიანი არცახში, მას სომხური პასპორტი აქვს და სახელმწიფოს მოვალეობაა მისი დაბრუნების და ყველა სხვა საკითხის მოგვარება.“ – აღნიშნა გრიგორიანმა.
