"ქალმა უნდა მოითმინოს ძალადობა, არ უნდა უთხრას ქმარს უარი სექსზე, ზოგ შემთხვევაში მათ უნდათ, რომ გააუპატიურონ" - ახალი კვლევის მიგნებები
ახალი გენდერული კვლევა
პოლიტიკა კვლავ რჩება მასკულინურ სფეროდ, ოჯახის საქმე და ბავშვების აღზრდა კი ქალის მთავარ საქმედ; ქალ პარტნიორზე ძალადობას კაცები შედარებით ხშირად მიიჩნევენ დასაშვებად, მეტიც, ისინი ამბობენ, რომ ხანდახან ქალებს უნდათ, რომ გააუპატიურონ – ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია ახალი გენდერული კვლევის მიგნებებიდან.
- ერთპარტიულ პარლამენტში კანონმდებლობიდან ტერმინ “გენდერის” ამოღებას პირველი მოსმენით მხარი დაუჭირეს
- სექსუალური შევიწროება საქართველოს პარლამენტში – მივა თუ არა საქმე სასამართლომდე
კვლევა მიმოიხილავს საქართველოს სრულწლოვანი მოსახლეობის დამოკიდებულებებს გენდერულ როლებთან დაკავშირებულ საკითხებზე. ეს კვლევა მესამედ ჩატარდა და იძლევა შესაძლებლობას შედარდეს 2013, 2019 და 2024 წლების მონაცემები. ეს შედარება კი აჩვენებს, რომ რიგ გენდერულ საკითხებზე დამოკიდებულებები უარესობისკენ შეიცვალა.
ამ სტატიაში ვაჯამებთ მთავარ მიგნებებს კვლევიდან – “კაცები, ქალები და გენდერული ურთიერთობები საქართველოში: საზოგადოების აღქმა და დამოკიდებულებები”.
კვლევა მოიცავს რაოდენობრივ და თვისებრივ კომპონენტებს. რაოდენობრივი კვლევა ფარავს საქართველოს 11 რეგიონს. გამოკითხვაში მონაწილეობა მიიღო 2408 რესპონდენტმა. მათ შორის 1380 ქალი იყო (57.3%), ხოლო 1028 – კაცი (42.7%). კვლევაში მონაწილეობა მიიღეს 18 წლის და უფროსი ასაკის რესპონდენტებმა. კვლევის საველე სამუშაოები წარიმართა 2024 წლის ივლისი-აგვისტოს პერიოდში.
კვლევა IMAGES: კაცები, ქალები და გენდერული თანასწორობა საქართველოში გაეროს განვითარების პროგრამისა (UNDP) და გაეროს მოსახლეობის ფონდის (UNFPA) ინიციატივითა და შვედეთის მხარდაჭერით განხორციელდა.
მთავარი მიგნებები
ქალების დასაქმება კაცებისთვის სამუშაო ადგილების წართმევას ნიშნავს
საზოგადოებრივი აზრის კვლევამ აჩვენა, რომ 2024 წელს თითქმის გასამმაგებულია იმ ადამიანების რაოდენობა, ვინც ფიქრობს, რომ ქალების დასაქმება კაცებისთვის სამუშაო ადგილების წართმევის ტოლფასია. 2019 წელს ასე გამოკითხულთა 7,5% ფიქრობდა, ბოლო კვლევის მიხედვით კი მათი რიცხვი 20,7%-მდე გაიზარდა.
გაორმაგდა მათი რიცხვიც, ვინც ფიქრობს, რომ ქალების მიერ უფლებების მოპოვება კაცებისთვის უფლებების წართმევას ნიშნავს. 2019 წელს ასე 10.3% ამბობდა, 2024 წელს კი იგივე 18,7%-მა თქვა.
საოჯახო საქმე და ბავშვის აღზრდა ისევ რჩება ქალის საქმედ
კვლევა აჩვენებს, რომ ოჯახში ქალებს თითქმის სრულად საკუთარ თავზე აქვთ აღებული საოჯახო საქმიანობები. 10 ქალიდან 9 ამბობს, რომ ძირითადად ისინი ასრულებენ ისეთ საქმიანობებს, როგორებიცაა სარეცხის/ტანსაცმლის რეცხვა, სახლის დალაგება, აბაზანის და საპირფარეშოს დალაგება. 10 ქალიდან 8 ასევე საკუთარ მოვალეობად ასახელებს საჭმლის მომზადებას.
ბავშვის მოვლის პასუხისმგებლობასაც მეტწილად ქალები იღებენ საკუთარ თავზე. 10 ქალიდან 6 ამბობს, რომ ბავშვის მოვლა ძირითადად მათი მოვალეობაა, რასაც კაცების ნახევარი (52.9%) ადასტურებს.
ბავშვის აღზრდაში მამის როლი ფასდება როგორც მნიშვნელოვანი, თუმცა აღზრდაში პრაქტიკული მონაწილეობა კვლავ ქალის პასუხისმგებლობად რჩება.
ქალებისა და კაცების 81% მიიჩნევს, რომ კაცის ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი როლი მამობაა. ამავდროულად, კაცებისა და ქალების დაახლოებით 70% თვლის, რომ ბავშვისთვის საფენის გამოცვლა, მისი ბანაობა და კვება დედის მოვალეობაა.
კაცები ისევ ნაკლებად ესწრებიან შვილის დაბადებას
დაბალია იმ კაცების წილი, ვინც ამბობს, რომ შვილის დაბადებას დასწრებია. აღმოჩნდა, რომ 2024 წელს ქალების 7.5% და კაცების 8.2% იყო ისეთი, ვინც თქვა, რომ მამა ბავშვის დაბადებას ესწრებოდა. აქ აღსანიშნავია, რომ 2019 წელს ეს მაჩვენებლები ცოტა უფრო დაბალი – ქალების თანახმად 6.5%, ხოლო კაცებისშემთხვევაში – 7.4% იყო.
კაცების მხოლოდ 1.3% ადასტურებს, რომ სამსახურიდან შვებულება აუღია ან თავი გამოუთავისუფლებია, როდესაც ბავშვი გაუჩნდა.
ქალებისა და კაცების ნახევარი თვლის, რომ არ არის მისაღები კაცი დაესწროს თავისი შვილის დაბადებას.
პოლიტიკა ისევ კაცების საქმედ განიხილება
გაიზარდა მხარდაჭერა იმ შეხედულების მიმართ, რომ კაცები უკეთესი პოლიტიკური ლიდერები არიან. თუ 2019 წელს 48.5% თვლიდა, რომ კაცები უკეთ მართავენ ქვეყანას, 2024 წელს ამ მაჩვენებელმა 58%-მდე მოიმატა. ანუ, 3 რესპონდენტიდან 2 თვლის, რომ კაცები უკეთესი პოლიტიკური ლიდერები არიან, ვიდრე ქალები. სქესის მიხედვით, ამ მოსაზრებას კაცების 69% და ქალების 48.4% უჭერს მხარს.
რესპონდენტები მიუთითებენ ქალების პოლიტიკაში მონაწილეობის პოზიტიურ გავლენაზე. მაგრამ, მოსახლეობის ნახევარი კვლავ მიიჩნევს, რომ პოლიტიკა კაცებს უფრო შეეფერებათ, ვიდრე ქალებს. (ამ აზრს დაეთანხმა ქალების 48.6% და კაცების 66.1%.)
ფოკუს-ჯგუფების კაცი მონაწილეები ქალების რაოდენობის სიმცირეს პოლიტიკაში ქალების განსხვავებული პრიორიტეტებითა და ინტერესებით ხსნიან.
მათი შეფასებით, ქალს უფრო მნიშვნელოვანი პასუხისმგებლობა აქვს, როგორიც არის დედობა. კაცი მონაწილეების აზრით, ქალებს ახასიათებთ გადამეტებული ემოციურობა, რაც ვნებს საზოგადოებრივ-პოლიტიკური საკითხების შესახებ სწორი გადაწყვეტილებების მიღებას.
„ქალებს უფრო ახასიათებთ სპონტანური გადაწყვეტილებების მიღება, ასევე, უფრო მეტად მიაქვთ გულთან ახლოს [მოვლენები] და ამიტომ ცივი გონებით ვერ იღებენ სწორ გადაწყვეტილებებს“ (31 წლის კაცი; ქ. თელავი) – ეს არის ციტატა კვლევიდან.
ქალებს შეუძლიათ ჰქონდეთ სამსახური, მაგრამ მაინც ოჯახზე უნდა ორიენტირდნენ
მოსახლეობის ნახევარს მიაჩნია, რომ ქალს და კაცს თანაბარი წარმატებით შეუძლია უხელმძღვანელოს ბიზნესს. მეორე მხრივ, ამ მოსაზრებას 20%-ით მეტი ქალი ეთანხმება, ვიდრე კაცი.
2019 წელთან შედარებით, ქალების მოსაზრება 56.2%-იდან 62.2%-მდე განმტკიცდა, ხოლო კაცების შემთხვევაში პირიქით, 53.5%-იდან 43.6%-მდე შესუსტდა.
მიუხედავად იმისა, რომ ქალი და კაცი რესპონდენტები ქალის მიერ სამსახურის ქონას უპირატესობას ანიჭებენ, პარალელურად მიაჩნიათ, რომ ქალის პრიორიტეტები ტრადიციულ საქმიანობებზე უნდა ორიენტირდეს.
ქალების მესამედი ამბობს, რომ შემოსავალი მხოლოდ პარტნიორს აქვს
ქალების მესამედი ამბობს, რომ მათ და პარტნიორს შორის შემოსავალი მხოლოდ პარტნიორს აქვს. ქალების მესამედი (32.1%) და კაცების მეოთხედი (24.1%) ადასტურებს, რომ წყვილს შორის კაცს უფრო მეტი შემოსავალი აქვს, ვიდრე ქალს.
კაცების შემთხვევაში მხოლოდ 6.6% იყო ისეთი, ვინც თქვა, რომ შემოსავალი მხოლოდ მათ პარტნიორს აქვს.
როცა საქმე მსხვილ ინვესტიციებს ეხება, გადაწყვეტილებას კაცები იღებენ
კაცები, ქალებთან შედარებით, უფრო ხშირად იღებენ გადაწყვეტილებას მსხვილი ინვესტიციების შემთხვევაში, ვიდრე ყოველდღიური ხარჯების თაობაზე.
ყოველი მეხუთე ქალი ამბობს, რომ ისეთი ხარჯების შესახებ, როგორებიცაა მანქანის, სახლის ან საოჯახო მოწყობილობების ყიდვა, გადაწყვეტილებას მათი პარტნიორი იღებს.
ყოველდღიური ხარჯების შემთხვევაში ამას ადასტურებდა ქალების მხოლოდ 11.9%
კაცების უმრავლესობა და ქალების მნიშვნელოვანი ნაწილი მიიჩნევს, რომ გადაწყვეტილებების მიღებისას ბოლო სიტყვა კაცს უნდა ეკუთვნოდეს, ხოლო კარგი ცოლი ამ გადაწყვეტილებას ეჭვქვეშ არ დააყენებს.
კაცები ნაკლებად უჭერენ მხარს მემკვიდრეობის განაწილებას
კველვა აჩვენებს, რომ 2019 წელს უფრო მეტი კაცი უჭერდა მხარს თანაბარ მემკვიდრეობას შვილებისთვის. 2024 წელს კი კაცები ნაკლებად ემხრობიან მშობლების სახლის, მიწის, საოჯახო ბიზნესისა და სხვა ქონების და-ძმაზე თანაბრად განაწილებას.
ამავდროულად, ქალების მხრიდან თანასწორი მემკვიდრეობის მხარდაჭერა გაიზარდა.
მაგალითად, სახლის თანაბრად გადანაწილებას ემხრობა კაცების 51.5% , ხოლო ქალების -70.4%. მიწის შემთხვევაში ამას ემხრობა კაცების 55.2% და ქალების 73.5%, ბიზნესის შემთხვევაში კი თანაბარი გადანაწილების მომხრეა კაცების – 55.3% და ქალების – 76.3%.
ქალები და ძალადობა
ეკონომიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობა
10 ქალში 1 მაინც მიუთითებს, რომ კაცი პარტნიორის მხრიდან გამოუცდია ეკონომიკური ძალადობა.
ქალი რესპონდენტების 13.2% ამბობს, რომ მათთვის პარტნიორს აუკრძალავს სამსახურის პოვნა ან სამსახურში სიარული, ხოლო 10.7%- სთვის პარტნიორს გამოურთმევია მათი გამომუშავებული ფული.
ქალები შედარებით ხშირად მიუთითებენ პარტნიორის მხრიდან ფსიქოლოგიურ ძალადობაზე, ვიდრე ამას კაცები აღიარებენ ქალი პარტნიორის მიმართ.
ქალების 11.9% ამბობს, რომ პარტნიორს მათთვის მიუყენებია შეურაცხყოფა ან დაუმცირებია ისინი. გარდა ამისა, 9.1% ამბობს, რომ მათთვის პარტნიორს მიუყენებია შეურაცხყოფა სხვა ადამიანების თანდასწრებით. 9.6% ამბობს, რომ ისინი პარტნიორს შეუშინებია ან დაუშინებია ყვირილით ან ნივთების სროლით.
ქალ პარტნიორზე ძალადობას კაცები შედარებით ხშირად მიიჩნევენ დასაშვებად
კვლევა ამბობს, რომ ქალების 4.5%-ს განუცდია პარტნიორის მხრიდან სექსუალური ძალადობა. კაცების მხოლოდ 1.9% არის ისეთი, ვინც აღიარებს, რომ პარტნიორისთვის დაუძალებია დაემყარებინა სექსუალური კავშირი, მაშინ როდესაც ქალს ეს არ უნდოდა.
ქალების 1.5% ამბობს, რომ ადამიანს, ვინც არ იყო მისი პარტნიორი, დაუტანებია ძალა, ჩაედინა სექსუალური ხასიათის ქმედება.
ქალების 2% ამბობს, რომ ციფრულ სივრცეში მათ მიუღიათ მუქარა ინტიმური მასალის გამოქვეყნებაზე, ან ჰქონიათ სექსუალური ხასიათის ძალადობის სხვა გამოცდილება.
2019 წელს კაცების 34.1% ფიქრობდა, რომ ცოლს არ უნდა ჰქონდეს უფლება, ქმარს უარი უთხრას სექსზე, ხოლო 2024 წელს ეს მაჩვენებელი 43.5%-მდე გაიზარდა.
ქალმა უნდა მოითმინოს ძალადობა ოჯახის შესანარჩუნებლად
2019 წელთან შედარებით, 2024 წელს გაზრდილია რესპონდენტების წილი, ვინც თვლის, რომ ქალმა უნდა მოითმინოს ძალადობა ოჯახის შესანარჩუნებლად. 2024 წლის კვლევის მიხედვით, ასე ფიქრობს კაცების მეხუთედი (22.2%).
19.8% ამბობს, რომ არის სიტუაციები, როდესაც ქალი იმსახურებს ცემას.
კაცების თითქმის ნახევარი თვლის (46.3%), რომ ძალადობა ქმარსა და ცოლს შორის პირადი საკითხია და სხვები ამაში არ უნდა ჩაერიონ. ქალების 37.4% ამას ეთანხმება.
ყოველი მეოთხე ქალი და ყოველი მეხუთე კაცი იცნობს ერთ ქალს მაინც, რომელსაც გამოუცდია ოჯახში ძალადობის რაიმე ფორმა.
კაცების აზრით, ზოგ შემთხვევაში ქალებს უნდათ, რომ გააუპატიურონ
თითქმის ყოველი მესამე კაცი ეთანხმება, რომ გაუპატიურების შემთხვევის დროს ისმის კითხვა, ხომ არ აქვს გაუპატიურებულ ქალს ცუდი რეპუტაცია. ასევე, თუ ქალი ფიზიკურად არ ეწინააღმდეგება კაცს, ვერ იტყვი, რომ ეს გაუპატიურება იყო. ამ დებულებებს ყოველი მეოთხე ქალი ეთანხმება.
კაცების მეხუთედი თვლის, რომ ზოგ შემთხვევაში ქალებს უნდათ, რომ გააუპატიურონ.
ყოველი მეხუთე კაცი, ასევე, თვლის, რომ ზოგადად, როდესაც ქალს აუპატიურებენ ეს ნიშნავს, რომ მან რაღაც ისეთი გააკეთა, რომ თავი ამ მდგომარეობაში ჩაიგდო.
კაცების 17.1% და ქალების 14.2% თვლის, რომ თუ ქალს ფსიქო-სოციალური საჭიროებები აქვს, ვერ იტყვი, რომ ეს გაუპატიურება იყო.
2019 წელთან შედარებით, 14.4%-იდან 21.2%-მდე არის გაზრდილი კაცი რესპონდენტების წილი, ვინც გაუპატიურების შემთხვევას ქალის დაუდევრობას უკავშირებს.
ახალი გენდერული კვლევა
