„მათ ბესლანის დავიწყება უნდათ?“ - რატომ დანიშნა მოსკოვმა მეორე მსოფლიო ომისადმი მიძღვნილი დღესასწაული ბესლანის ტრაგედიის დღეს

ჩრდილოეთ ოსეთში, აღშფოთება გამოიწვია რუსეთის სახელმწიფო დუმის გადაწყვეტილებამ, მეორე მსოფლიო ომის დასრულებისადმი მიძღვნილი დღესასწაულის 2-დან 3 სექტემბრისთვის გადატანის თაობაზე.

ადამიანებმა ეს შეურაცხყოფად მიიღეს, რადგან 3 სექტემბერი – ტრაგიკული თარიღია, როდესაც ყველა, 2004 წელს, ჩრდილოეთ ოსეთის ქალაქ ბესლანში მომხდარი ტრაგედიის მსხვერპლს იხსენებს.

2004 წლის 1 სექტემბერს, ტერორისტების ჯგუფმა სკოლა სწავლის დაწყების დღისადმი მიძღვნილი საზეიმო ღონისძიების დროს დაიკავა, როდესაც იქ 1 128 ადამიანი იმყოფებოდა. ამის შემდეგ, ისინი, თითქმის სრული შემადგენლობით, სამი დღის განმავლობაში, საჭმლისა და წყლის გარეშე ჰყავდათ ტყვედ აყვანილი, რის შემდეგაც რუსულმა სპეცსამსახურებმა შტურმი დაიწყეს.

შედეგად, 334 ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის, 186 ბავშვი. 783 ადამიანი დაიჭრა.

2005 წელს, ბესლანის ტრაგედია გახდა საფუძველი იმისა, რომ 3 სექტემბერი ოფიციალურად გახდა ტერორიზმთან ბრძოლის სოლიდარობის დღე.

მას შემდეგ, ყოველწლიურად, ბესლანის ტერაქტის მსხვერპლთა მოსაგონარი ღონისძიებები იმართება რუსეთის ფედერაციის მთელ ტერიტორიაზე. 

15 წელი ბესლანის სკოლაში მომხდარი ტერაქტიდან, მაგრამ გამოძიება დასრულებული არ არის. ამ ვიდეოში მოცემულია ძირითადი კითხვები, რომელზე პასუხსაც ითხოვენ გადარჩენილები და დაღუპულთა ნათესავები. ვიდეოს ავტორი: ტამარა აგკაცევა/JAMnews

ამ გადაწყვეტილების წინააღმდეგ გამოვიდა ასევე რუსეთის პრეზიდენტთან არსებული ადამიანის უფლებათა საბჭო.

საზოგადო მოღვაწე, ბადრი გაზზატი ამბობს, რომ „სახელმწიფო დუმის გადაწყვეტილებამ ჩრდილოეთ ოსეთის, განსაკუთრებით, ბესლანის მცხოვრებლები დააბნია, შოკში ჩააგდო და მათი პროტესტი გამოიწვია“.

„3 სექტემბერი – ოსეთისა და რუსეთისთვისაც გლოვის დღეა. არ ვფიქრობ, რომ სახელმწიფო დუმის დეპუტატებმა ეს გადაწყვეტილება განზრახ მიიღეს. მაგრამ ასეთი შთაბეჭდილება რჩება – რადგან, 15 წლის განმავლობაში, ფედერალური ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებდა ბესლანის თემის დასავიწყებლად. მიმაჩნია, რომ 3 სექტემბრის სადღესასწაულო დღედ გამოცხადება – რუსეთისთვის დაუშვებელია“.

• რუსეთში მცხოვრები ხალხები „სახელმწიფოს შემქმნელებად“ და სხვა დანარჩენებად დაყვეს 
• მოსაზრება: რუსებმა თავისიანები მიატოვეს 

რატომ გადაწყვიტეს მოსკოვში მეორე მსოფლიო ომის დასრულების საერთაშორისოდ მიღებული თარიღიდან – 2 სექტემბრიდან დაშორება

1945 წლის 2 სექტემბერს, ამერიკული ხომალდის, „მისურის“ ბორტზე ხელი მოეწერა იაპონიის უპირობო კაპიტულაციის აქტს. ამ მოვლენას მსოფლიოში მეორე მსოფლიო ომის დასრულების დღედ მიიჩნევენ.

1995 წლის თებერვალში, რუსეთში მიიღეს ფედერალური კანონი „რუსეთის სამხედრო დიდების დღეების შესახებ“. მასში, სხვა დღეებთან ერთად, ეს თარიღიც ფიგურირებდა.

თუმცა, ახლანდელი შესწორების ავტორებს მიაჩნიათ, რომ საწყის წერტილად უნდა ჩაითვალოს საბჭოთა კავშირში მიღებული დოკუმენტები – რადგან, მათი აზრით, 1945 წელს, სწორედ სსრკ-ის იაპონიაზე გამარჯვებამ შეასრულა განსაკუთრებული როლი მეორე მსოფლიო ომის დასრულებაში.

საბჭოთა კავშირში კი საერთო სახალხო აღნიშვნის დღედ გამოცხადებული იყო 3 სექტემბერი, ამბობენ დეპუტატები. 

1945 წლის 30 სექტემბერს დაწესდა საბჭოთა მედალი „იაპონიაზე გამარჯვებისთვის, რომლითაც თითქმის 2 მილიონი ადამიანი დააჯილდოვეს. მედლის ერთ მხარეს ამოტვიფრულია თარიღი: „3 სექტემბერი 1945“.

ასევე, სსრკ-ის უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმმა 1945 წელს მიიღო დადგენილება „3 სექტემბრის იაპონიაზე გამარჯვების დღესასწაულად გამოცხადების შესახებ“.

საკუთარი გადაწყვეტილება, დაყრდნობოდა საბჭოთა და არა საერთაშორისო ტრადიციებს, სახელმწიფო დუმამ განმარტა სურვილით, „განამტკიცოს ისტორიული საფუძვლები და პატრიოტული ტრადიციები, ასევე, შეინარჩუნოს ისტორიული სამართლიანობა მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვებულებთან მიმართებით“. 

„ეს განსხვავებული მიდგომაა და ხაზს უსვამს საბჭოთა კავშირის როლს ნაცისტური გერმანიის, მილიტარისტული იაპონიისა და მეორე მსოფლიო ომში მათი მოკავშირეების განადგურებაში“, – განუცხადა ჟურნალისტებს სახელმწიფო დუმის თავდაცვის კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილემ, იური შვიტკინმა.

დღესასწაული გლოვის დღეს

2004 წელს, ბესლანის სკოლაში, ტერაქტის დროს დაღუპული ბავშვების ხსოვნისადმი მიძღვნილი ძეგლი. ფოტო: gov.spb.ru 

ჩრდილოეთ ოსეთიდან წამოსულ აღშფოთებას შეუერთდა რუსეთის პრეზიდენტთან არსებული სამოქალაქო საზოგადოებისა და ადამიანის უფლებათა საბჭოს ხელმძღვანელი, ვალერი ფადეევი.

„სამახსოვრო თარიღების დადგენის შესახებ გადაწყვეტილებამ ხალხი უნდა გააერთიანოს და არა – გაყოს. სამხედრო დიდების დღის 2-დან 3 სექტემბრისთვის გადატანის გადაწყვეტილება გაურკვევლობას გამოიწვევს საშინელი ტერაქტის დროს დაღუპულთა ახლობლებსა და ნათესავებში. ეს ტრაგიკული დღე სამუდამოდ დარჩება რუსების გულში, როგორც საშინელი ტერაქტის დღე“, – დაწერა მან რუსეთის ფედერაციის საბჭოს ხელმძღვანელის, ვალენტინა მატვიენკოს სახელზე გაგზავნილ მიმართვაში.

მატვიენკომ უპასუხა, რომ ის „გადაჭარბებულად მიიჩნევს ხმაურს, რომელიც მეორე მსოფლიო ომში გამარჯვების დღის 3 სექტემბრისთვის გადაწევამ გამოიწვია“.

„ამ მოწვევის სახელმწიფო დუმამ გადაწყვიტა დათანხმებოდა ყველაზე უარესს – დღესასწაულის გამოცხადებას გლოვის დღეს“, – განაცხადა ჟურნალისტმა და „ეხო მოსკვის“ მთავარმა რედაქტორმა ალექსეი ვენედიქტოვმა პარლამენტის გადაწყვეტილების კომენტირებისას.

პოლიტოლოგი ალან მამიევი მიიჩნევს, რომ 3 სექტემბრის დღესასწაულად გამოცხადება აღმაშფოთებელი გახდა იმიტომ, რომ „ბესლანმა რუსეთში საინფორმაციო დღის წესრიგი დატოვა“.

„ბესლანი მხოლოდ ოსურ ტკივილად რჩება. რუსეთში, ახალგაზრდებმა ამ ტრაგედიის შესახებ გაიგეს დუდას ფილმიდან (2019 წლის სექტემბერში გამოუშვა ფილმი „ბესლანი. გახსოვდეს“). ადამიანები, რომლებმაც ეს გადაწყვეტილება მიიღეს – პოლიტიკოსები, მუშაობენ საერთაშორისო არენაზე რუსეთის ინტერესებზე. არ გამიკვირდება, რომ მათ საერთოდ დავიწყებოდათ, რომ 3 სექტემბერი ჩვენთვის ტრაგიკული თარიღია“. 

„ბესლანის დედების“ კომიტეტის თანათავმჯდომარე ანეტა გადიევამ განაცხადა, რომ სახელმწიფო დუმის გადაწყვეტილება – ან „დეპუტატების არაპროფესიონალიზმია, ან შეგნებული ქმედება“. მისი თქმით, ტერაქტის მსხვერპლთა ნათესავები და ყოფილი ტყვეები აპირებენ დუმის დეპუტატებს მიმართონ, რომლებიც იქ სამხრეთ ოსეთს წარმოადგენენ.

მაგრამ ალან მამიევს ეს უსარგებლოდ მიაჩნია – მათ ხომ უკვე დაუჭირეს მხარი ამ ინიციატივას. რაც, მისი აზრით, სიტუაციას „კიდევ უფრო სამწუხაროს“ ხდის.