სომხეთის ყოფილი პრეზიდენტი რობერტ კოჩარიანი საკონსტიტუციო წყობის დამხობის ბრალდებით დააპატიმრეს
სომხეთის მეორე პრეზიდენტის მიმართ აღმკვეთ ღონისძიებად პატიმრობის შეფარდების საკითხი 26 ივლისს გვიან ღამიდან ერევნის ერთ-ერთი თემის პირველი ინსტანციის სასამართლოში საგანგებო საგამოძიებო ჯგუფის შუამდგომლობით განიხილებოდა. 27 ივლისს სასამართლოს სხდომა დილიდან განახლდა. და მხოლოდ უკვე 28 ივლისს, ღამით გახდა ცნობილი, რომ სასამართლომ შუამდგომლობა დააკმაყოფილა და კოჩარიანისთვის ორთვიანი პატიმრობის მისჯის გადაწყვეტილება მიიღო.
რობერტ კოჩარიანს ბრალად ედება, სხვა პირებთან წინასწარი შეთქმულების საფუძველზე, საკონსტიტუციო წყობის დამხობა. საუბარია 2008 წლის 1-2 მარტის მოვლენებზე.
წინა ისტორია
2008 წლის 19 თებერვალს საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ იმ პოლიტიკური ბლოკის მომხრეები, რომელსაც სომხეთის პირველი პრეზიდენტი ლევონ ტერ-პეტროსიანი ხელმძღვანელობდა, არჩევნების შედეგების გადახედვას მოითხოვდნენ. ისინი ამტკიცებდნენ, რომ სინამდვილეში ლევონ ტერ-პეტროსიანმა გაიმარჯვა. ზედიზედ ათი დღის განმავლობაში – პირველ მარტამდე – ათასობით ადამიანი მოედანს არ ტოვებდა, და დღედაღამე დემონსტრაციებში მონაწილეობდა.
2008 წლის პირველ მარტს დემონსტრაციის დარბევის დროს საბრძოლო იარაღი გამოიყენეს, დაიღუპა ათი ადამიანი – რვა სამოქალაქო პირი და პოლიციის ორი თანამშრომელი. ამ მოვლენების დროს ქვეყნის პრეზიდენტი ჯერ კიდევ რობერტ კოჩარიანი იყო. მან საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა. ქალაქში ჯარი და სამხედრო ტექნიკა შევიდა. დემონსტრაციის დაშლის დროს 10 ადამიანი დაიღუპა. 1 მარტის საქმე ათი წლის განმავლობაში არ გახსნილა. ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, არჩევნების შედეგების მიხედვით, პრეზიდენტად სერჟ სარგსიანი აირჩიეს. თუმცა, იმ მომენტისთვის მას უფლებამოსილების აღსრულება ჯერ დაწყებული არ ჰქონდა.
სომხეთის პოლიტიკურ ძალთა ურთიერთობა
რობერტ კოჩარიანის შესაძლო დაპატიმრებამ ზოგიერთ პოლიტიკურ წრეში მკვეთრი რეაქცია გამოიწვია.
კერძოდ, ყოფილმა მმართველმა რესპუბლიკურმა პარტიამ ასეთი შინაარსის განცხადება გაავრცელა:
„წაყენებული ბრალდება აშკარად პოლიტიკური დევნის შთაბეჭდილებას ახდენს, იურიდიული თვალსაზრისით კი – აბსურდულია. პოლიტიკური მოტივებით აღძრული სისხლის სამართლის საქმე და წაყენებული ბრალდება სომხეთის საკონსტიტუციო წყობას საფრთხეს უქმნის“.
სომხეთის რესპუბლიკური პარტიის წარმომადგენელმა, სომხეთის ყოფილმა იუსტიციის მინისტრმა დავიდ არუთიუნიანმა განმარტა, რომ იმ მომენტისთვის მოქმედი კონსტიტუცია პრეზიდენტს საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადებისა და, სახელმწიფოსთვის საფრთხის შექმნის შემთხვევაში, შეიარაღებული ძალების გამოყენების უფლებას აძლევდა. ეს კი ბრალდების მიერ ყოფილი პრეზიდენტის მიმართ წაყენებული მთავარი არგუმენტია.
არუთიუნიანის თქმით, არსებობს როგორც საგარეო, ისე საშინაო საფრთხე და ამის თაობაზე „საგანგებო მდგომარეობის სამართლებრივი რეჟიმის“ შესახებ სომხეთში მოქმედ კანონმდებლობაშიც წერია, რომელმაც ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის ვენეციის კომისიის დადებითი დასკვნა მიიღო.
დავიდ არუთიუნიანმა ასევე განაცხადა, რომ „მოქმედი კონსტიტუცია პრეზიდენტის მიერ, თავისი უფლებამოსილების აღსრულების გამო, მის დევნას კრძალავს – თანამდებობიდან მისი წასვლის შემდეგაც კი“.
პარტიამ „სომხეთის რევოლუციური ფედერაცია „დაშნაკცუტიუნი“ ასევე რობერტ კოჩარიანს დაუჭირა მხარი. პარტიის განცხადებაში ნათქვამია, რომ საკონსტიტუციო წყობის დამხობის ბრალდება შეიძლება პოლიტიკურ დევნად შეფასდეს.
რატომ ედება ბრალი ხელისუფლებას პოლიტიკურ დევნაში
სომხეთის ხელისუფლებაში 2018 წლის გაზაფხულზე „ხავერდოვანი რევოლუციით“ მოსული პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი „1 მარტის“ საქმის გახსნის შესახებ უფლებამოსილების დაწყებამდე დიდი ხნით ადრე გამოდიოდა.
2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში ნიკოლ ფაშინიანი ლევონ ტერ-პეტროსიანის ინტერესებს წარმოადგენდა. პირველი მარტის ტრაგიკული მოვლენების შემდეგ ოპოზიციონერი ფაშინიანი, მასობრივი არეულობების ორგანიზების ბრალდების გამო, წელიწადითა და ოთხი თვით გაუჩინარდა.
2010 წლის 1 ივლისს ის ნებაყოფლობით გამოცხადდა პროკურატურაში, რის შემდეგაც ის დააკავეს და შვიდი წლით პატიმრობა მიუსაჯეს. ერთ წელიწადსა და 11 თვეში მას შეეხო ამნისტია, რომელიც სომხეთის დამოუკიდებლობის 20 წელიწადს ეძღვნებოდა. ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ ხელისუფლება, საერთაშორისო სტრუქტურების გავლენით, იძულებული იყო ამ ნაბიჯზე წასულიყო.
ვინ ემხრობა კოჩარიანის მისამართით ბრალდებას
დღეს მიმდინარე პროცესებს სრულ მხარდაჭერას სომხეთის პირველი პრეზიდენტის ლევონ ტერ პეტროსიანის პარტია „სომხეთის ეროვნული კონგრესი“ უცხადებს.
საპროტესტო აქციებს მაშინდელი არჩევნების დასრულების შემდეგ სწორედ პრეზიდენტის თანამდებობაზე 2008 წელს თავიდან წარდგენილი ტერ-პეტროსიანის მომხრეები მართავდნენ, შედეგების გადახედვას ითხოვდნენ, ხოლო ხელისუფლბამ მათ წინააღმდეგ ძალა გამოიყენა.
„ეს გადაწყვეტილება ისტორიულია იმ თვალსაზრისით, რო სომეხი ხალხი სამართლის აღსრულებას ცდილობს. ჩემთვის „1 მარტის“ საქმეში კრიტერიუმს ყოველთვის იმ მოვლენების მსხვერპლთა მშობლების დამოკიდებულება წარმოადგენდა. კარგი ამბების შემდეგ მე მათ დავურეკე, და ჩვენ ერთმანეთს მივულოცეთ“, – განაცხადა პარტიის თანათავმჯდომარემ არამ მანუკიანმა.
ახლა ამგვარ მილოცვებს ერთმანეთს სოციალურ ქსელ Facebook-ის სომხური სეგმენტის ბევრი მომხმარებელი წერს.
26 ივლისს რობერტ კოჩარიანი გამოცხადდასაგანგებო საგამოძიებო სამსახურში, სადაც ის „1 მარტის“ საქმის გამო მოწმედ დაიბარეს. თუმცა გამოცხადების პირველივე წუთს მას ბრალდება წაუყენეს.
საგანგებო საგამოძიებო სამსახურის შენობიდან გამოსვლის შემდეგ კოჩარიანი ერევნის ტელეკომპანია „ერკირ მედიას“ ეთერით გამოვიდა . მან განაცხადა, რომ ეს საქმე შეთითხნილია, და მას პოლიტიკურ დევნად მიიჩნევს.
„ეს ქვეყნისთვის საშიში მომენტია. ეს არის სახელმწიფოებრიობის საძირკველში ჩადებული ბომბი. სამართლებრივი სისტემა დიდი საფრთხის ქვეშაა. ციხეში ჩავჯდები, მაგრამ ბოლომდე ვიბრძოლებ“.
