თურქეთი და რუსეთი სირიაში ომის ზღვარზე?

სირიაში, იდლიბის პროვინციაში, გრძელდება შეტაკებები რუსეთის მიერ მხარდაჭერილ სამთავრობო ძალებსა და ოპოზიციის დანაყოფებს შორის, რომელსაც თურქეთი აკონტროლებს. სირიაში მიმდინარე მოვლენების შესახებ – The Guardian-ის მასალაში.

სიცოცხლისა და სიკვდილის გზა 

იდლიბი – სირიის ჩრდილოეთი პროვინციაა, რომელიც თურქეთს ესაზღვრება. ეს ბაშარ ასადის რეჟიმის წინააღმდეგ აჯანყებულების მიერ კონტროლირებადი ბოლო ტერიტორიაა. 
უკანასკნელი ერთი წლის განმავლობაში, იდლიბის მოსახლეობა 1-დან 3 მილიონ ადამიანამდე გაიზარდა – იქ სირიის სხვა რეგიონებიდან ჩავიდნენ ის ადამიანები, რომლებსაც სახელისუფლებო ჯარების მოსვლის შემთხვევაში, რეპრესიების ეშინიათ.

იდლიბის ტერიტორიაზე გადის M5 ავტომაგისტრალი – სტრატეგიული გზა, რომელიც ერთმანეთთან აკავშირებს სირიის ყველა პროვინციას და ქვეყანას გარესამყაროში აძლევს გასასვლელს. სწორედ ეს გზა არის ასადის ჯარების დეკემბერში დაწყებული შეტევის მთავარი სამიზნე.

„აი, რატომ არიან რუსი დაქირავებული მებრძოლები სირიაში“

სირიის ომის ექომ საქართველომდეც მიაღწია

რუსეთი სირიაში ბიზნესსაქმიანობას სამხრეთ ოსეთის გავლით აწარმოებს

დღეისათვის, ამ ოპერაციის შედეგები ასე გამოიყურება: 900 ათასი ლტოლვილი მდგომარეობაში, რომელსაც გაეროს ოფიციალურმა წარმომადგენლებმა „21-ე საუკუნის ყველაზე მსხვილ ჰუმანიტარულ კატასტროფასთან ახლოს მყოფი“ უწოდეს.
მთელი მსოფლიო შემოიარა პატარა ბავშვების ფოტოებმა, რომელთაც გაყინვით სიკვდილი ემუქრებათ თურქეთის საზღვარზე მდებარე კარვების ბანაკებში. 
ბავშვები კარვებში, სირიის ქალაქ აფრინთან. 14 თებერვალი, 2020. REUTERS/Khalil Ashawi

რაში სჭირდება რუსეთს სირია 

11-წლიანი სამოქალაქო ომის შემდეგ, ბაშარ ასადის რეჟიმის ჯარები გამოფიტული და სისხლისგან დაცლილია. საბრძოლო ოპერაციების გაგრძელება მათ მხოლოდ ირანის და, პირველ რიგში, რუსეთის დახმარებით შეუძლიათ. რუსული სამხედრო ავიაცია, რომელიც დამასკოსთან მდებარე ჰმეიმიმის ავიაბაზიდან მოქმედებს – მათი მთავარი კოზირია ოპოზიციურ დანაყოფებთან დაპირისპირებაში. 

რუსეთი სირიაში შექმნილ სიტუაციაში აქტიურად 2014 წლის შემდეგ ჩაერთო. მაშინ, ყირიმის ანექსიის გამო დაკისრებული სანქციების შემდეგ, ქვეყანა რთულ ეკონომიკურ ვითარებაში აღმოჩნდა, პოლიტიკური ხელმძღვანელობა კი – იზოლაციაში.

გათვლა გაკეთდა იმაზე, რომ სირიაში არსებული სიტუაცია – რომელიც აწუხებს როგორც აშშ-ს, ისე ევროპულ ქვეყნებს (ლტოლვილების შემოდინების გამო) – შეიძლება „გაცვალონ“: რუსეთი გავლენას მოახდენს სირიაში სიტუაციის დარეგულირებაზე, სანაცვლოდ კი სანქციების შემსუბუქებას ან გაუქმებას მიიღებს.

რაში სჭირდება თურქეთს სირია 

თურქეთის პრეზიდენტ ერდოღანს წმინდა პრაგმატული მიზნები ამოძრავებს.
ამ ქვეყნის ტერიტორიაზე ცხოვრობს ეთნიკური ჯგუფი, რომელსაც თურქეთი თურქულ ჯგუფად მიიჩნევს და ვალდებულია, დაიცვას.

მაგრამ მთავარი მიზანი – თურქეთ-სირიის საზღვრის ერთპიროვნული კონტროლია. ეს ერდოღანს სჭირდება იმისათვის, რომ არ დაუშვას ქურთული შენაერთების ურთიერთმოქმედებები სირიის ტერიტორიაზე და ქურთული ჯგუფები თვითონ თურქეთში.

სახიფათო პერსპექტივა 

თებერვალში, იდლიბის პროვინციაში მყოფი თურქი სამხედროების რაოდენობამ 12 000 ადამიანს მიაღწია.

მედიაში გავრცელდა რუსული ბომბდამშენის, „სუ-24“-ის პერსონალური საზენიტო კომპლექსით ჩამოგდების მცდელობის კადრები, რომელსაც ადრე სირიელი აჯანყებულები არ ფლობდნენ.

ერდოღანმა განაცხადა, რომ „თურქეთის საომარი ოპერაცია იდლიბში – დროის საკითხია“.
რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ თურქეთის სამხედრო ჩარევას „ყველაზე უარესი სცენარი“ უწოდა.

საუბარია რუსეთის სამხედრო ძალებსა და ნატოს წევრ ქვეყანას შორის უშუალო სამხედრო შეტაკების შესაძლებლობაზე.
სირიაში, იდლიბის პროვინციაში, თურქეთის საზღვართან არსებული კარვების ბანაკი. REUTERS/Khalil Ashawi