Cənubi Osetiya Rusiyaya qoşulur, Moskva bu dəfə etiraz etməyə bilər
Cənubi Osetiya Rusiyaya birləşir
Cənubi Osetiya prezidenti Anatoli Bibilov martın 30-da axşam saatlarında respublikanın Rusiyaya birləşməsi üçün hüquqi prosedura başlandığını elan edib.
Rusiya 2008-ci ildə Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıyıb, sonra Nikaraqua, Nauru, Venesuela və Suriya ona qoşulub. Gürcüstan, BMT və bütün beynəlxalq ictimaiyyət Cənubi Osetiyanı Gürcüstanın bir hissəsi hesab edir.
Bibilovun çıxışından dərhal sonra Moskvadan yüksək səviyyədə kütləvi təqdir bəyanatları gəlib. Hadisələr ildırım sürəti ilə inkişaf etməyə başlayıb. Bir neçə saat sonra isə ilk addımın aprelin 10-na təyin edilmiş prezident seçkilərindən sonra keçiriləcək referendum olacağı açıqlanıb.
Çox sayda insan Sxinvali küçələrinə çıxıb, gənclər avto-yürüşlə bayram gecəsi təşkil ediblər.
Cənubi Osetiyada hər kəs müstəqillik ideyasından imtina etmək niyyəti ilə razılaşmır, lakin olanların azlıqda olduğu aşkardır. Onların arqumentlərini aşağıdakı fəsildə oxumaq olar.
Bibilovun bəyanatı prezident seçkilərinə 10 gün qalmış verilib və bir çoxları əvvəlcə bu xəbəri onun seçkiqabağı addımı kimi qiymətləndiriblər.
Bibilov dəfələrlə Rusiyanın tərkibində parçalanmış osetin xalqının yenidən birləşməsi şüarını irəli sürüb və bu şüarla əvvəlcə parlament, daha sonra prezident seçkilərində qalib gəlib.
Onun 2017-ci ildə prezident seçkilərində irəli sürdüyü ilk seçkiqabağı proqramı Rusiya ilə birlik dövlətinin yaradılmasının beş mərhələsinə əsaslanırdı.
Cənubi Osetiyanın Rusiyanın bir hissəsi olmaq üçün əvvəlki cəhdləri
Cənubi Osetiyada Rusiyanın tərkibinə daxil olmaqla bağlı ilk referendum 1992-ci il yanvarın 19-da, gürcü-osetin münaqişəsinin lap əvvəlində keçirilib. O zaman sual üç komponentdən ibarət idi: Gürcüstandan ayrılmaq, müstəqillik elan etmək və Rusiyaya birləşmək.
İkinci dəfə 2014-cü ildə Rusiyaya birləşmək üçün referendum keçirməyə cəhd ediblər. Daha sonra bu, Birləşmiş Osetiya partiyası və onun lideri, hazırkı prezident Anatoli Bibilov tərəfindən irəli sürülüb. O zamankı prezident Leonid Tibilov sonradan özü də bu ideyanı dəstəkləsə də, həmin vaxt referendumun keçirilməsinə icazə vermədi.
2017-ci ildə prezidentliyə namizəd Bibilov prezident seçkilərindən sonra Rusiyaya birləşmək üçün referendum keçirəcəyini bəyan etmişdi. Lakin indiyə qədər bu mövzuya qayıtmamışdı.
Bir çox ekspertlər hesab edirlər ki, əvvəlki dövrlərdə Bibilov və digər Cənubi Osetiya siyasətçilərinin ambisiyaları Kremlin təşəbbüsə səssiz qalması ilə soyumuşdu. Ancaq bu dəfə ildırım sürəti ilə geniş miqyaslı dəstəyi izləyirik.
- Avqust 2008. Cənubi Osetiya ətrafında müharibə. Bu necə baş verdi?
- Yeddi ölkə Rusiyanı Abxaziya və Cənubi Osetiyanı tanımasını geri çəkməyə çağırıb
- Cənubi Osetiyada göbələk yığmağa görə 12 il – Tbilisi Gürcüstan vətəndaşının azad olunmasını tələb edir
Cənubi Osetiyada çoxları DNR və LNR ətrafında baş verən hadisələr kontekstində “yaxşı an”dan danışır.
Şərqi Ukraynanın bir hissəsi olaraq onlar 2014-cü ildə birtərəfli qaydada müstəqilliklərini elan ediblər. Eyni zamanda Rusiyanın dəstəyi ilə Krımda referendum keçirilib və nəticədə yarımada Rusiyanın tərkibinə daxil olub. Ukrayna, dünyanın qalan hissəsi və BMT Rusiyanın hərəkətlərini ilhaq kimi qiymətləndirib.
Bundan sonra başlayan müharibədə DXR və LXR Rusiyadan gizli hərbi dəstək alıb. 22 fevral 2022-ci ildə prezident Putin onları müstəqil dövlətlər kimi tanıyıb. Daha sonra Rusiyanın Ukraynada fevralın 24-də başlatdığı qanlı “xüsusi əməliyyat” fonunda hər iki ərazinin liderləri Rusiyanın tərkibinə daxil olmaq niyyətlərini açıqlayıblar.
Anatoli Bibilov Rusiya ilə birləşməyi “tarixi vətənlərinin bir hissəsi olmaq üçün strateji məqsəd” adlandırıb.
“2014-cü ildə Krım öz limanına, Rusiyaya qayıdanda bizim də çoxəsrlik arzumuzu həyata keçirmək imkanımız oldu, lakin sonra fürsətimizi əldən verdik. Amma biz bu səhvi təkrarlaya bilmərik”, – deyə Bibilov bildirib.
Hakim “Vahid Osetiya” partiyasından olan deputat Roza Vəliyeva bildirib ki, “Cənubi Osetiyaya dost olan DXR və LXR ölkələri artıq Rusiya Federasiyasına daxil olmaq üçün müvafiq sənədləri hazırlayırlar. Biz birlikdə Rusiyanın bir hissəsi olsaq, bu, bizim ümumi bayramımız olacaq”.
Moskvanın reaksiyası
“Rusiya Federasiyasının qanunvericiliyi dövlətlərin və ya xarici dövlətlərin bir hissəsinin Rusiya Federasiyasının subyektləri kimi Rusiyaya qəbul edilməsi qaydasını nəzərdə tutur. Bunu etmək üçün ən əsası – osetin xalqının iradəsini ifadə etmək lazımdır. Bu, referendum yolu ilə edilə bilər”, – deyə Federasiya Şurasının senatoru Andrey Klimov bildirib.
“Cənubi və Şimali Osetiya birləşmək istəyən iki dövlətdir. Respublika çoxdan və israrla Rusiyaya getmək istəyirdi”, – deyə Dövlət Dumasının MDB işləri üzrə komitəsinin sədr müavini Konstantin Zatulin bildirib.
“Rusiya xalqı Cənubi Osetiya xalqının Rusiya Federasiyasına birləşmək qərarını dəstəkləyəcək. Bizim üçün bu, çox vacib məqamdır, çünki 2008-ci ildə Rusiya birləşmiş Qərbin təzyiqlərinə açıq müqavimət göstərməyə başladı. Təbii ki, bu, tarixi hadisədir”, – deyə Dövlət Dumasının MDB işləri və həmvətənlərlə əlaqələr komitəsi rəhbərinin müavini Artyom Turov bildirib.
“Aktual təşəbbüsdür. 2008-ci ilin avqustunda Cənubi Osetiya hərbi təcavüzə məruz qaldı, lakin bütün Osetiya xalqı Rusiya tərəfdən tam dəstək və müdafiə aldı. İstintaq Komitəsinin əməkdaşları Gürcüstan hakimiyyəti və hərbi qulluqçuları tərəfindən törədilmiş cinayətlərin sübutlarının müəyyən edilməsinə hər cür köməklik göstəriblər. Bu sıx əməkdaşlıq bundan sonra da davam etdiriləcək”, – Rusiya Federasiyası İstintaq Komitəsinin sədri Aleksandr İvanoviç Bastrıkin.
“Cənubi Osetiya Gürcüstanın reaksiyasından narahat olmamalıdır. Gürcüstanın indi edə biləcəyi yeganə şey qəzəblənmək və etiraz etməkdir”, – Dövlət Dumasının deputatı Aleksandr Boroday deyib.
Cənubi Osetiyadakı siyasi elita Rusiyaya qoşulmağı dəstəkləyir
İndi prezidentliyə namizəd kimi qeydə alınan bütün siyasətçilər əvvəllər Cənubi Osetiyanın Rusiyaya daxil olmasını dəstəkləyiblər, fərq yalnız təklif olunan formalarda olub.
Məsələn, “Alaniya-Rusiya İttifaqı” hərəkatının lideri Dmitri Tasoyev Rusiya ilə inteqrasiyanın əleyhinə olmadığını, Rusiya və Belarusla birgə ittifaq dövləti kontekstinə razı olduğunu bildirib.
Yerli siyasətçilər arasında ümumi fikir ondan ibarət olub ki, Moskva özü Cənubi Osetiyanı öz strukturuna qəbul etmək istəmir və bunu yenidən istəməyin mənası yoxdur. Son günlər televiziya debatlarında belə bəyanatlar səslənir.
Alternativ fikirlər
Xalq Partiyasının sədri, “Alaniya-Rusiya İttifaqı” hərəkatının həmsədri Roland Kelekxsayev deyir ki, Bibilovun bəyanatı və Moskvadan ona verilən sürətli müsbət reaksiya respublikanın yerli sakinləri üçün sürpriz olub. Və hər kəs üçün bu proses sevindirici deyil.
“Cənubi Osetiyada məhz müstəqil dövlətdə yaşamaq istəyən yeni nəsil yetişib. Çıxış yolu Rusiya və Belarusla birlik dövləti olardı”, – Kelekxsayev deyir.
Cənubi Osetiyanın müstəqil dövlət kimi inkişafı ideyasının əsas tərəfdarı hesab edilən müxalifətçi deputat və keçmiş xarici işlər naziri David Sanakoyev başladılan Rusiyaya qoşulma hazırlıqlarını hələlik şərh etməyib.
Abxaziya Rusiyanın bir hissəsi olmaq niyyətində deyil
Cənubi Osetiya ilə eyni mövqedə olan Abxaziyada da baş verənlərə dərhal reaksiya veriblər. Amma bu dəfə dəstək olmayıblar. “Abxaziya Rusiya Federasiyasının bir hissəsi olmağı planlaşdırmır” , – parlament spikeri Valeri Kvarçiya deyib.
Abxaziyada sosial şəbəkə istifadəçiləri konstitusiyanın respublikanın müstəqilliyinin ləğvi ilə bağlı ali qanuna düzəlişlərin edilməsinin mümkünsüzlüyü haqda müddəaya istinad edən sitatı fəal şəkildə yaymağa başlayıblar:
Şərh
Ruslan Totrov, Şimali Osetiyadan olan jurnalist, “Ploshad Svobodi” Telegram kanalının müəllifi
“Əgər bu, prezidentin seçkiqabağı adi bir hərəkəti deyilsə, real niyyətdirsə, mən əvvəllər dediklərimi dəfələrlə təkrarlayacağam.
Osetiya dövlətini məhv etmək cəhdi elə həmin dövlətə xəyanət aktıdır. Konstitusiyamız bu baxımdan abxazlarınkından daha çevik olsa da.
Və gələcəyin çox parlaq Osetiyasında keçmiş prezident Anatoli Bibilov barışmaz cinayət işində müttəhim olmalıdır. Burada suverenliyi dağıtmaq cəhdləri ilə yanaşı, digər səs-küylü epizodlar da olacaq: Tsenelisdən İnal Cabiyevin qətlinə qədər”.
Məqalə müəllifinin təklif etdiyi terminlər, toponimlər, fikir və ideyalar ona məxsusdur, JAMnews və ya ayrı-ayrı əməkdaşlarının fikir və ideyaları ilə üs-üstə düşməyə bilər. JAMnews təhqir, təhdid, zorakılığa çağırış kimi dəyərləndirilən və ya digər səbəblərə görə etik sayılmayan şərhləri silmək hüququnu özündə saxlayır.
