Britaniya Avropa İttifaqından çıxır. Nə dəyişir və ümumiyyətlə nəsə dəyişirmi?

Nəhayət, Britaniya Avropa İttifaqı razılaşmasından çıxacaq – uzun aylar sürən çək-çevirdən və Londonda keçirilən milyonluq etiraz aksiyalarından sonra əsas şərtlər razılaşdırılıb. Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı ölkənin bu təşkilatdan razılaşdırılmış çıxış planını dərc edib.

Nə dəyişəcək və ümumiyyətlə həqiqətən nə isə dəyişəcəkmi? BBC ekspertləri şərh edir.

• Londonda yüz minlərlə insan Britaniyanın Avropa İttifaqını tərk etməsinə qarşı çıxdı

• Türkiyədə iqtisadi böhran: Trampın manipulyasiyası, yoxsa Ərdoğan hakimiyyətinin səriştəsizliyi?

• Bir çox Moldova sakinləri dolanmaq üçün ölkəni tərk edir

İmmiqrasiya

Avropa İttifaqı ölkələrinin vətəndaşlarının keçid dövrünün sonuna, yəni 2020-ci ilin dekabrına qədər Böyük Britaniyada (və əksinə) yaşaması və işləməsi mümkün olacaq. Daha sonra beş ilin tamamında istəyənlər daimi yaşayış icazəsi ala biləcək.

2020-ci ilin dekabrına doğru tərəflər işgüzar və qısamüddətli səfərlər üçün vizasız rejim şərtlərinin razılaşdırılmasını planlaşdırıb.

Həmçinin qeyri-leqal immiqrasiyaya qarşı mübarizədə əməkdaşlıq da eyni formatda davam edəcək.

Qanunilik

Avropa İttifaqının yurisdiksiyası Böyük Britaniyada keçid dövrü üçün dominantlığını qoruyur – əlbəttə, yenə də 2020-ci ilin dekabrına qədər. Avropa İttifaqında ən ali məhkəmə instansiyası – Avropa Ədalət Məhkəməsi həmin müddətə qədər Böyük Britaniyada da ali məhkəmə instansiyası olaraq qalır.

Bu müddətdən sonra hər bir mübahisəli problem üçün xüsusi prosedur hazırlanacaq.

Ticarət

Keçid dövründə (2020-ci ilin dekabrına qədər) ticarət münasibətlərində hər şey olduğu kimi qalır.

Bu müddətdən sonra hər şey Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya arasında uzunmüddətli ticarət razılaşmasının bağlanıb-bağlanmamasından asılı olacaq.

Əgər alınmasa, Böyük Britaniya Avropa gömrük zonasında qalacaq və onunla Avropa İttifaqı ölkələri arasında ticarət gömrük rüsumuna tabe edilməyəcək.

• Gürcü məktəbli: “Amerika məktəblərində azad düşünməyi öyrədirlər”

• Azərbaycanlı tələbələr xaricdə: yaxşı nədir, pis nədir

Nəqliyyat

Avropa İttifaqı və Böyük Britaniyanın dərc etdiyi sənədin mətnindən belə çıxır ki, onlar arasında nəqliyyat əlaqəsi üçün nə keçid dövründə, nə də sonra heç bir maneə olmamalıdır.

Böyük Britaniya və İrlandiya arasında sərhəd keçidində nəzarətin bir qədər gücləndirilməsi mümkündür. Həmçinin adalarla materik arasında bərə əlaqəsini təmin edən əsas limanlarda – Fransanın Kale və İngiltərənin Duvr limanlarında nəzarət gücləndirilə bilər.

Siyasi qərarlar və təhlükəsizlik

Dərc olunmuş sənədə əsasən, Böyük Britaniya prinsipial siyasi qərarların və dünyada təhlükəsizliyin təmin olunması tədbirlərinin hazırlanmasında Avropa İttifaqı ilə tam mənada əməkdaşlığı davam etdirmək istəyir.

Təhsil

Britaniya Universitetləri 2020-ci ildən sonra Avropa maliyyəsindən məhrum qalmaq ehtimalından çox narahatdır.

Hələlik aydın deyil ki, Avropa müəllimləri Böyük Britaniyada hansı şərtlər altında işləyə biləcək və Böyük Britaniyada təhsil alan avropalı tələbələr maliyyə ilə bağlı hansı nəticələrlə üzləşəcəklər.

Energetika və elm

Enerji resursları ticarəti və müştərək elmi fəaliyyət üçün Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı arasında heç bir maneə ortaya çıxmayacaq.

Kənd təsərrüfatı və ətraf mühitin qorunması

Böyük Britaniya Avropa İttifaqı ilə ümumi kənd təsərrüfatı siyasəti haqda sazişdən çıxacaq. Bu sahədə əməkdaşlıq nizamı keçid dövrünün sonuna qədər (2020-ci ilin axırına qədər) nəzərdə tutulub.

Səhiyyə

Bu sahədə razılaşmalar hələ əldə olunmalıdır.

Dərman və tibbi avadanlıqların çatışmazlığına imkan verməmək üçün Böyük Britaniyada onların bir neçə həftəlik ehtiyat fondu yaradılacaq.

Hazırda Böyük Britaniyanın dövlət səhiyyə sistemində çalışan Avropa İttifaqından olan həkimlərə gəlincə, nəzəri cəhətdən bu məsələ həll olunmuş sayılır – onlar istəyərlərsə, əvvəlki şərtlərlə işlərinə davam edə bilərlər.