Azərbaycan və Rusiya müttəfiqdirlərmi?

Moskvada Azərbaycan və Rusiya xarici işlər nazirlərinin görüşü keçirilib. Görüş zamanı tərəflər gündəlikdəki müxtəlif məsələləri müzakirə ediblər. Əsas müzakirə mövzusunun regionda münaqişəli vəziyyətin nizamlanması olduğu ehtimal edilir. Regiondakı son hadisələr və Sergey Lavrovun Moskvadakı açıqlaması onu göstərir ki, əslində Azərbaycan və Rusiya müttəfiq deyillər – “Atlas” Analitik Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu belə hesab edir.

• “Zəngəzur dəhlizilə bağlı Azərbaycan Rusiya ilə danışıqlar aparır”. Bakıdan şərh
• Azərbaycanın dövlət televiziyasının RF sülhməramlılarına qarşı demarşı – bunun ardında nə dayanır? Şərhlər
• Gözlənilən nəticəsizlik – Soçi görüşünün izi ilə Bakıdan şərhlər

Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov dekabrın 5-də Moskvaya səfər edib. O, RF XİN rəhbəri Sergey Lavrovla görüşüb. Görüşdən əvvəl Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı bəyanatda belə bir cümlə var: “Azərbaycan Rusiyanın Cənubi Qafqazda və Xəzər regionunda mühüm tərəfdaşı və müttəfiqidir”.

Azərbaycan və Rusiya müttəfiqdirlərmi? Bununla bağlı “Atlas” Analitik Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu öz rəyini paylaşıb.

Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdakı fəaliyyəti

“Rusiya Azərbaycanın “müttəfiqidirsə” Qarabağdakı erməni separatçılarını niyə tərksilah etmir? Rusiyanın Qarabağdakı hərbi kontingenti əksinə erməni separatçılarıyla əməkdaşlığı genişləndirir.

Digər tərəfdən Rusiya Müdafiə Nazirliyinin Qarabağdakı məntəqələri erməni dilində adlandırması Azərbaycanda böyük etiraz yaradıb.

Rusiya Ermənistanla Qarabağı birləşdirən yoldan xarici ölkə vətəndaşlarının keçidinə də şərait yaradıb. Bu Azərbaycan qanunlarına ziddir. İran kəşfiyyat strukturlarının nümayəndələri Ermənistandan Qarabağa keçir və rusiyalı hərbçilər buna şərait yaradırlar.

Qarabağdakı Rusiya hərbi kontingentində xidmət edən rusiyalı hərbçilər Qarabağın Azərbaycana aid olmadığını güman edirlər. Bunu Ermənistanla Qarabağı birləşdirən yolda xidmət edən rusiyalı hərbçilərin orada azərbaycanlı jurnalistlərin suallarına verdikləri cavablarından da anlamaq olar.

Qarabağdakı rusiyalı hərbçilərin geyimlərində və hərbi texnikada “Z” işarəsi Ukraynada işğalçı müharibədə istifadə olunur. Bu işarənin Qarabağda da istifadə olunması Azərbaycan cəmiyyətində narazılıq doğurub. Eyni zamanda Rusiyanın Ukraynada apardığı işğalçı müharibə Azərbaycan cəmiyyətində neqativ qarşılanır.

Bütün bunlara görə “Rusiya Azərbaycanın müttəfiqidir” fikri inandırıcı deyil”, – Elxan Şahinoğlu qeyd edir.

Rusiya münaqişənin tam həllində maraqlı deyil. Bakıdan şərh

Qarabağ münaqişəsinin tam həlli üçün Azərbaycanın beş əsas məsələni həll etməsi tələb olunur – politoloq Elxan Şahinoğlu hesab edir

Regionda birgə layihələr haqda

Elxan Şahinoğlu vurğulayır ki, buna baxmayaraq, müxtəlif səbəblərdən rəsmi Bakı Moskva ilə müxtəlif mövzuları müzakirə etmək məcburiyyətindədir:

“Ceyhun Bayramov və Sergey Lavrov arasında dekabrın 5-də keçirilən görüşün yekunlarına əsasən Azərbaycan və Rusiya arasında 2023-2024-cü illər üzrə XİN-lərarası məsləhətləşmələr planı imzalandı.

Görüşdən sonra keçirilən ortaq mətbuat konfransında Ceyhun Bayramov Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpasında Rusiya şirkətlərinin iştirakını alqışladığını bildirdi. Bu il ərzində işğaldan azad edilən ərazilərə Rusiya biznes nümayəndə heyətlərinin missiyaları həyata keçirilib.

Ceyhun Baymarov mətbuat konfransında “Şimal-Cənub” layihəsinin də müzakirə olunduğunu bildirdi. Ceyhun Bayramov bu layihənin və tranzit marşrutunun potensialı böyük olduğunu vurğulasa da, İran-Azərbaycan münasibətlərindəki artan gərginlik “Şimal-Cənub” layihəsinin yerinə yetirilməsində suallar yaradır. İki ölkə arasında siyasi münasibətlər gərgindirsə, həmin iki ölkənin ortaq layihələr reallaşdırlması çətinləşir. Buna görədir ki, İran rəsmiləri son zamanlar “Şimal-Cənub” xəttinin Ermənistandan keçməsi ilə bağlı fikirlər söyləyirlər. Halbuki, bunun praktik zəmində reallaşması problematikdir. Ermənistandan tranzit yolların çəkilməsi üçün milyardlarla dollar xərclənməlidir, həm də bu böyük zaman tələb edir. Azərbaycanda isə yollar hazır vəziyyətdədir. Buna baxmayaraq, “Şimal-Cənub” layihəsinin tam gücüylə işləməsi üçün İran-Azərbaycan münasibətlərindəki gərginliyin azalmasını gözləmək lazım gələcək. Bu gərginlik səbəbindən Lavrovun səsləndirdiyi “3+3” formatında görüşün təşkili də çətindir.

Laçın dəhlizindəki son hadisələr haqda

“Ceyhun Bayramovla Sergey Lavrovun müzakirə etdiyi əsas mövzu bölgədə sülhün yaradılması ətrafında oldu.

“Yumşaq kəşfiyyat”. Laçın dəhlizində nə baş verib?

Ekspertin sözlərinə görə, bu yolla rəsmi Bakı “Laçın dəhlizində postların qurulması ehtimalı ilə bağlı sülhməramlıların reaksiyasını öyrənmək üçün yumşaq kəşfiyyat” aparıb

Lavrov Azərbaycanın bir sıra dövlət strukturlarının sülhməramlı qüvvələrin müvəqqəti yerləşdirildiyi ərazidə ekoloji vəziyyəti araşdırmaq üçün sülhməramlı kontingentə müraciəti mövzusuna toxundu. Böyük ehtimalla bu mövzunun müzakirəsini Ceyhun Bayramov təklif edib. Çünki Azərbaycan Qarabağda həm yolu, həm də ermənilərin yaşadıqları məntəqələri nəzarətə götürmək üçün indidən çalışmalara başlamalı və bölgədəki rusiyalı hərbçilər buna mane olmamalıdırlar. Lavrovun bu məsələyə münasibəti belə oldu ki, Azərbaycanın dövlət strukturları Qarabağda Rusiyanın sülhməramlı kontingentinin iştirakı ilə iş aparır və guya rusiyalı hərbçilər bununla fəal məşğul olurlar. Bu ümumi cavabdır.

Lavrov həqiqətən Azərbaycanı Rusiyanın “müttəfiqi” saysaydı, belə deməliydi: “Qarabağ Azərbaycan ərazisidir və Azərbaycan dövlət strukturlarının orada araşdırma aparmaq hüququ var, rusiyalı hərbçilər onlarla əməkdaşlıq edəcək”.

Ceyhun Bayramovun mətbuat konfransnda “Azərbaycan Qarabağ ermənilərinin digər vətəndaşlarla eyni hüquqlara malik olacağına təminat verir” cümləsi isə Lavrova növbəti mesajıydı ki, rəsmi Bakı bölgəyə heç bir status verməyəcək və bu mövzunu heç kimlə müzakirə etməyəcək”, – politoloq vurğulayıb.

Alma-Ata razılaşmaları və onların fərqli yoğulması

“Sergey Lavrov tərəflərin sülh müqaviləsinin Alma-Ata bəyannaməsinə əsaslanmasına razı olmasının yekun işi yüngülləşdirəcəyini bildirdi. Ceyhun Bayramov buna cavab olaraq bu ilin sonuna kimi Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsi üzrə danışıqların üçüncü mərhələsinin keçirilməsinin mümkünlüyünü və BMT Nizamnaməsi və Alma-Ata bəyannaməsi irəli getmək üçün yaxşı əsas olduğunu bildirib.

Bu o deməkdir ki, ilin sonuna qədər Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin görüşmə ehtimalı böyükdür. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan “Fransa prezidenti Emmanuel Makron da iştirak etsin” israrından imtina etsə, Avropa İttifaqının rəhbəri Şarl Mişelin iştirakı ilə üçlü görüş ilin sonuna qədər Brüsseldə reallaşa bilər.

Rəsmi Bakı sülh sazişinin Alma-Ata bəyanatın əsasında müzakirəsinin əleyhinə deyil, sadəcə problem ondadır ki, Ermənistandakı siyasətçilər Alma-Ata bəyannaməsini fərqli konteksidən izah etməyə çalışır, bəziləri Alma-Ata bəyannaməsinin “Dağlıq Qarabağın müstəqilliyinə” mane olmadığını iddia edirlər. Ona görə də rəsmi Bakı sülh sazişinin Alma-Ata bəyannaməsi ilə yanaşı BMT Nizamnaməsi əsasında imzalanması gərəkliyini bildirir. Bu ikisi bir arada olarsa, Azərbaycana qarşı ərazi iddiası tam ortadan qaldırılar. Ancaq rusiyalı rəsmilər Alma-Ata bəyyanaməsi haqqında danışarkən, BMT Nizamnaməsini xatırlamırlar. Əslində iki dövlətin bir-birinin ərazi bütövlüyünü tanıması üçün sülh sazişinə müvafiq bəndin əlavə edilməsinə ehtiyac var”, – azərbaycanlı ekspert fikrini yekunlaşdırıb.