«Ժողովրդի արդարության ակնկալիքը լիարժեք չի իրականացել»․ Փաշինյան
Փաշինյանը՝ ՀՀ արդարադատության մասին
«Այն, ինչ ինստիտուցիոնալ չէ, արդարադատություն չի կարող լինել»,- այսօր խորհրդարանում հայտարարել է Հայաստանի վարչապետը։ 2024 թ. պետական բյուջեի նախագծի քննարկումներն ամփոփող ելույթում Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձել է 2018 թ․-ի «թավշյա հեղափոխությանը», ՀՀ քաղաքացիների ակնկալիքներին։
Հնչեցրել է հետևյալ հարցը՝ «ի՞նչ է անում կառավարությունը, որ Հայաստանում հաստատվի խորը ինստիտուցիոնալ արդարություն» և նշել, որ պատասխանը տալիս է բյուջեն՝ օրինակ բերելով դատական համակարգի ֆինանսավորման ավելացումը, մասնավորապես՝ դատախազների, դատավորների ու քննիչների աշխատավարձերի բարձրացումը։
Ելույթի կարևոր դրվագները՝ հակիրճ
Ոչ թե դատավորների, այլ քաղաքացիների համար
Ընթացիկ տարվա բյուջեն Փաշինյանը համեմատել է 2018 թ․-ի հետ, երբ իր թիմը եկավ իշխանության։ Նշել է, որ 2018 թ․-ի համեմատ 2023 թ․-ին դատական համակարգի ֆինանսավորումը կրկնապատկվել է։ Խոսքը, մասնավորապես՝ Սահմանադրական դատարանի, Գլխավոր դատախազության մասին է։ Բարձրացել են քննիչների, դատավորների աշխատավարձերը։
Կառավարության ղեկավարը նշել է՝ որոշումները կայացրել է կառավարությունը, խորհրդարանական մեծամասնությունը՝ «հավատալով արդարադատության ինստիտուցիոնալ էությանն ու դատական համակարգի անկախության իդեալներին»․
«Աշխատավարձերի բարձրացումն իրականացնում ենք ոչ այնքան դատավորների, դատախազների, քննիչների, որքան քաղաքացիների համար, որոնց նրանք ծառայություն են մատուցում»։
Իրականացված քայլերի շարքում Փաշինյանը թվարկել է նաև հակակոռուպցիոն դատարաններ ստեղծելը, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի և Հակակոռուպցիոն կոմիտեի գործունեությունը, ինչպես նաև դատավորի 60 նոր հաստիքների ավելացումն ու դատարանների ծանրաբեռնվածությունը թեթևացնելուն ուղղված այլ միջոցառումներ։
«Քաղաքացին պետք է վստահ լինի, որ եթե իր նկատմամբ անարդարություն է տեղի ունեցել, արդարությունը պետական ինստիտուտների միջոցով վերականգնելու հնարավորություն ունի։ Դա էական է մեր պետության զարգացման շահերի տեսանկյունից»,- ասել է նա։
«ՀՀ քաղաքացին դեռևս չունի արդարադատության անխուսափելիության զգացում»
Փաշինյանը շեշտել է՝ մեծ ջանքեր են գործադրվում, սակայն այդ զգացումը դեռևս չկա։ Դա, ըստ նրա, լրջագույն խնդիր է, որն ունի «խորքային և օբյեկտիվ» պատճառներ։
«Օրինակ՝ աղմուկ և աղաղակով, դիմակ ու հրազենով կասկածյալների ձերբակալությունների տեսարանները և ապա այն փաստը, որ մի քանի օրից այդ կասկածյալներին մարդիկ տեսնում են սրճարաններում սուրճ վայելելիս, կոգնիտիվ դիսոնանս է առաջացնում հանրային գիտակցության մեջ»,- պարզաբանել է նա։
Կարծում է՝ քննչական և օպերատիվ մարմիններն իրենց գործունեությունը լուսաբանելիս պետք է սկսեն ավելի շատ հենվել դատավճիռների, ոչ թե նախնական գործողությունների վրա, որոնց դատական ելքը ոչ ոք չգիտի։
«Սա է, որ պետք է պատասխանի հարցին՝ երկրում արդարություն և արդարադատություն կա՞, թե՞ ոչ»,- նկատել է նա։
Վիճակագրության ընթացիկ մեթոդաբանությունն, ըստ նրա, պատկերացում չի տալիս արդյունքների մասին։ Վարչապետը կառավարությանն ու ԱԺ-ին առաջարկել է խորհրդարանին ներկայացվող զեկույցներում այդ տրամաբանությունը սահմանել։
«Շատերը հեղափոխական արդարադատություն էին ակնկալում»
Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ 2018 թ․-ին ժողովրդի ամենամեծ ակնկալիքը արդարությունն էր, կոռուպցիայի վերացումը Հայաստանից։
«Պետք է ցավով արձանագրեմ, որ ակնկալիքները շարունակում են մնալ իրենց տեղում, ինչը նշանակում է, որ դրանք իրականացված չեն՝ առնվազն լիարժեք»,- հայտարարել է նա։
Ասում է՝ շատերն ակնկալում էին հեղափոխական արդարադատություն՝ դատավճիռներ հրապարակներում, կոնկրետ անձանց պատիժ կոնկրետ ձևերով, «այն, ինչ ֆրանսիական հեղափոխության ժամանակ անվանում էին տեռոր»։
Հիշեցնում է՝ խոսքը «սիրո և համերաշխության հեղափոխության» մասին էր, և իր ղեկավարած թիմը խոստացել էր՝ վենդետաներ չեն լինելու։ Նրա փոխանցմամբ՝ կառավարության մոտեցումն այն է, որ արդարադատությունը որոշվում է ինստիտուտներում, որոնք այն հաստատելու իրավասություն ունեն, գործում են օրենքի և Սահմանադրության հիման վրա։
«Հակառակ դեպքում մեկը արդարադատություն կարող է համարել մյուսին շքամուտքում գնդակահարելը, երկրորդը՝ մյուսի ծնոտը ջարդելը, երրորդը՝ մյուսի բիզնեսում փայ մտնելը, չորրորդը՝ սեփականությունը ձեռքից առնելը»,- պարզաբանել է նա։
«Հայաստանում անձեռնմխելի մարդիկ չկան»
Հայտարարել է երկրի ղեկավարն ու հավելել, որ իր և իշխող մեծամասնության քաղաքական կամքն է՝ բոլոր մարդիկ օրենքի առաջ հավասար են։
«Այս քաղաքական կամքն իրացնելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել պատշաճ կառուցակարգեր, պատասխանատվության համակարգ, որ քննիչի, դատախազի, դատավորի սուբյեկտիվ ընկալումները ոչ նեգատիվ, ոչ պոզիտիվ ազդեցություն չունենան քրեական գործերի ընթացքի և ելքի վրա»․- ասել է նա։
Փաշինյանի խոսքով՝ նման իրավիճակ ստեղծել դեռ չի հաջողվել, սա մեկն է այն խնդիրներից, որի լուծումը նույնպես կապ ունի «մտածողության փոփոխության» հետ։ Ընդգծում է՝ հայրենիքը սիրելը պետք է զուգորդվի պետությունն ուժեղացնելու, օրինապահ քաղաքացի լինելու հետ։
«Բարեփոխումներ արվել են, գնդակն ինստիտուտների դաշտում է»
Գործադիրի ղեկավարի խոսքով՝ վերջին 5 տարվա ընթացքում կառավարող մեծամասնությունը բավարար բարեփոխումներ է արել, կադրային լուծումների գնացել, որպեսզի «ակնկալելու իրավունք ունենա, որ արդարությունն ու արդարադատությունը ՀՀ-ում հաստատվեն որպես անկյունաքարային ինստիտուտներ»։
«Գնդակը հիմա արդարություն և արդարադատություն իրականացնող ինստիտուտների դաշտում է»,- եզրափակել է Փաշինյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Փաշինյանը՝ ՀՀ արդարադատության մասին
