Մարտեր Արցախում։ 2020 թ-ի հոկտեմբերի 31 ռեպորտաժները, տեսանյութերը, լուսանկարները

Առավոտյան ադրբեջանական կողմը վերսկսել է հարձակողական գործողությունները: Արցախի պաշտպանության բանակը վերահսկում է հակառակորդի շարժերն ու նպատակային հարվածներ հասցնում:

Գիշերվա ընթացքում մարտերը շարունակվել են հարավ-արևմտյան, հարավ-արևելյան և հյուսիսային ուղղություններում:

Արցախի ՊՆ մամուլի ծառայությունը տեղեկացնում է, որ նշված ուղղությունների վրա աշխատող հակառակորդի կրակային դիրքերին ՊԲ ստորաբաժանումները հասցրել են թիրախային հարվածներ:

Ադրբեջանական կողմը 10 միավոր տեխնիկայի միջոցով առաջանալու փորձ է ձեռնարկել Ավետարանոց-Սղնախ հատվածում, սակայն խոցվել է հայկական կողմից և հետ շպրտվել:

Մեկնաբանելով հակառակորդին հետ շպրտելու մասին Արցախի ՊՆ-ի տեղեկատվությունը, Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը հորդորել է շատ չոգևորվել և ընդհանրապես ծայրահեղությունների մեջ չընկնել․

«Սա շատ կարևոր լուր է, բայց ամեն ինչ հիանալի չէ։ Պատերազմը շարունակվում է իր բոլոր ծանրություններով։ Երեկվա բրիֆինգից հետո նորից նկատեցի չարդարացված ծայրահեղ էմոցիաներ։ Ամեն ինչ կատաստրոֆիկ չէ և առավել ևս հիանալի չէ։ Պատերազմ է, և մեր ողջ ներուժը պետք է կենտրոնացնել, պայքարը դժվար է ու պետք է դնել առավելագույնը»:

Գերատեսչությունից հայտնում են, որ նոյեմբերի 1-ի գիշերը Ադրբեջանի զինված ուժերը ռազմական ավիացիա են կիրառել և հարվածներ են հասցրել Մարտունի քաղաքին և հարակից բնակավայրերին: Առավոտյան գնդակոծությունը վերսկսվել է, կան ավերածություններ:

Գիշերը Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց և Սզնեք գյուղերը գնդակոծվել են «Գրադ» և «Սմերչ» կայանքներից: Բնակիչները չեն տուժել, ճշտվում է պատճառված նյութական վնասի չափը:

Հրթիռա-հրետանային հարվածներ են հասցվել նաև Շուշի քաղաքին և Քարին տակ գյուղին։

Հայաստանի ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը, ամփոփելով իրավիճակը ռազմաճակատում նախորդ օրվա ընթացքում, հաղորդեց, որ հակառակորդը սկսել է գրոհել վաղ առավոտից, մարտական գործողությունները տեղի են ունեցել բոլոր ուղղություններով: Մարտերի ինտենսիվությունը եղել է ընդհանուր առմամբ ոչ բարձր, լարվածություն նկատվել է որոշակի հատվածներում:

«Հարավային և հարավարևելյան ուղղությունների որոշ տեղային մարտերում մեր զինված ուժերը կարողացել են վերադարձնել որոշ դիրքեր և ապահովել որոշակի առաջխաղացում»,- ասել է Հովհաննիսյանը:

Սակայն կենտրոնական ուղղությամբ ադրբեջանական զինուժը կիրառել է հետևազորի խոշոր ստորաբաժանումներ, ինչպես նաև զրահատեխնիկա և հրետանի: Այդպիսով հակառակորդին հաջողվել է այստեղ հասնել հաջողության և դիրքային փոփոխությունների:

Հայաստանի պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչը կրկին շեշտել է վերահսկողության մեխանիզմների ներդրման անհրաժեշտությունը: Առանց վերիֆիկացիոն մեխանիզմների, նրա կարծիքով, դժվար կլինի հասնել հրադադարի ռեժիմի պահպանման: Եվ դա է վկայում ադրբեջանական կողմից պայմանավորվածությունների հերթական խախտումը, այս անգամ արդեն հոկտեմբերի 30-ին Ժնևում ձեռք բերված համաձայնությունից հետո:

Մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը հաղորդում է, որ զոհվել է Մարտունու շրջանի Հերհեր գյուղի 59-ամյա բնակիչը: Հրթիռահրետանային հարվածներ են հասցվել նաև Մարտունի, Մարտակերտ և Շուշի  քաղաքներին: Տուժածների և նյութական վնասների մասին տվյալները ճշտվում են:

Բեգլարյանը հիշեցնում է, որ հոկտեմբերի 31-ի առավոտյան, մարդասիրական հարցերի շուրջ Ժնևում համաձայնության գալուց հետո, գնդակոծման են ենթարկվել նաև մայրաքաղաք Ստեփանակերտի բնակելի թաղամասերը, որտեղ չկա ռազմական նշանակության ոչ մի օբյեկտ:

Բաքվում կայացել է Ադրբեջանի ռուսական համայնքի կողմից կազմակերպված ավտոերթ՝ ի աջակցություն ադրբեջանական բանակի:

Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը թարմացրել է զոհված և վիրավոր խաղաղ բնակիչների թվի վերաբերյալ տվյալները:

«Ռազմական գործողությունների մեկնարկից ի վեր զոհվել է 91 մարդ, ևս 404-ը վիրավորվել են», — ասվում է վարչության մամլո ծառայության հաղորդագրության մեջ:

«Ադրբեջանական բանակի կողմից ֆոսֆորային զինամթերքի ենթադրյալ օգտագործման մասին Հայաստանի հայտարարություններն անհիմն են:

Պաշտոնապես հայտարարում ենք, որ ադրբեջանական բանակը չունի միջազգային իրավունքով արգելված զենք և զինամթերք: Նման անհիմն տեղեկատվություն տարածելով՝ Հայաստանը փորձում է քողարկել Ադրբեջանի խաղաղ բնակչության դեմ կատարված իր ռազմական հանցագործությունները», — հաղորդում է Ադրբեջանի ՊՆ մամուլի ծառայությունը:

ՊԲ մամուլի ծառայությունը տեսանյութ է հրապարակել, որում ապացուցում է, որ Ադրբեջանը ֆոսֆորային զենք է օգտագործում:

Հաղորդագրության մեջ ասվում է, որ «սա միջազգային մարդասիրական իրավունքի, Ժնևի կոնվենցիաների, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի համապատասխան կոնվենցիաներով և փաստաթղթերով ամրագրված դրույթների կոպիտ խախտում է»:

Հաղորդագրության մեջ բացատրվում է, որ այս զենքը զանգվածային անտառային հրդեհներ է առաջացնում և կարող է  բնապահպանական աղետի պատճառ դառնալ: Բացի այդ, հայտնի է, որ այժմ անտառներում, որտեղ ֆոսֆորային զինամթերք է օգտագործվում, Ադրբեջանի զինված ուժերի գնդակոծություններից թաքնվում են Արցախի շատ խաղաղ բնակիչներ: Այս կապակցությամբ Հայաստանի օմբուդսմենի գրասենյակը շտապ հետաքննություն է անցկացրել և հրապարակել դրա արդյունքները.

«Այս զինամթերքն ունի զանգվածային ոչնչացման ակնհայտ բնույթ և օգտագործվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից ինչպես շրջակա միջավայրի, այնպես էլ այժմ խաղաղ բնակչության դեմ: Եվ նման իրավիճակում դա միջազգային իրավունքի բացահայտ խախտում է»:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հարցազրույց է տվել գերմանական ARD հեռուստաալիքին:

Լրագրողի հարցին՝ «Երբ մենք այնտեղ էինք (Ղարաբաղում) այսպիսի հարց ծագեց. ինչո՞ւ է Ղարաբաղը այդքան կարևոր Ադրբեջանի համար: Այնտեղ ռեսուրսնե՞ր կան, թե՞ դա իր մեջ ինչ-որ սիմվոլիկ իմաստ է կրում», Ալիևը պատասխանել է.

«Արդյոք կարևո՞ր են ձեզ համար Էլզասը և Լոթարինգիան, կարևո՞ր է արդյոք Բավարիան: Կամ գուցե Ռեյն-Վեստֆալիան: Դա մեր հողն է, միջազգայնորեն ճանաչված մեր տարածքը: Դա ռեսուրսների հարց չէ, մեր հիմնական ռեսուրսները գտնվում են այստեղ՝ Բաքվում: Դա արդարության հարց է, ազգային արժանապատվության և միջազգային իրավունքի հարց է: Միջազգային իրավունքը և ողջ միջազգային հանրությունը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի անքակտելի մաս: Մենք վերականգնում ենք արդարությունը, և ինքներս ենք իրականացնում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևերը, որոնք 27 տարի մնացել են թղթի վրա»:

Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն պատասխանել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի նամակին, որում նա խնդրել էր խորհրդակցություններ սկսել Հայաստանին աջակցության հարցի շուրջ՝ նրա անվտանգությունն ապահովելու համար:

«ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի` ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին ուղղված դիմումի կապակցությամբ, որը վերաբերում է օգնության տեսակի և ծավալի նպատակով խորհրդակցություններ սկսելու խնդրանքին, որոնք Ռուսաստանը կարող է հատկացնել Հայաստանին՝ երկրի անվտանգության ապահովման համար, հաստատում ենք, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը հետամուտ է Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ դաշնակցային պարտավորություններին, որոնք այդ թվում նաև բխում են 1997թ. օգոստոսի 29-ի «Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ աջակցության մասին» պայմանագրից։ Այդ պայմանագրի մի շարք դրույթներ ենթադրում են կոնկրետ գործողություններ զինված հարձակման սպառնալիքի առաջացման կամ միմյանց տարածքների նկատմամբ ագրեսիայի ակտի դեպքում: Ռուսաստանը, պայմանագրի համաձայն, անհրաժեշտ օգնություն կցուցաբերի Երևանին, եթե մարտերը տեղափոխվեն անմիջապես Հայաստանի տարածք»:

Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան «Ռոսիա 24» հեռուստաալիքի եթերում ասել է, որ խոսքը ռուսական կողմի սկզբունքային դիրքորոշման մասին է, որը հնչել է հայտարարության մեջ, իսկ Հայաստանին ցուցաբերվող օգնության բոլոր մանրամասները և հատուկ ձևաչափերը լրացուցիչ կքննարկվեն:

«Հայկական ԶԼՄ-ների տեղեկատվությունը, թե իբր ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումները առավոտվանից գնդակոծում են Ստեփանակերտ և Շուշի քաղաքները, կեղծ է և միտված է իրավիճակը սրելուն:

Հայտարարում ենք, որ ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումները հարվածներ են հասցնում միայն հակառակորդի կրակակետերին», — ասվում է Ադրբեջանի ՊՆ մամլո ծառայության հաղորդագրությունում:

Արցախի Պաշտպանության բանակը հայտնում է, որ այսօր առավոտյան, ժամը 07.08-ի սահմաններում, հակառակորդը հրթիռակոծել է Ստեփանակերտն ու Շուշին: Ստեփանակերտում Ադրբեջանի զինված ուժերը թիրախավորել են կենտրոնական շուկան և մեկ բնակելի շենք: Շուշիում հակառակորդի հարվածների հետևանքով քաղաքացիական բնակչության շրջանում կան վիրավորներ:

Հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ խաղաղ բնակավայրերի գնդակոծումը խախտում է հոկտեմբերի 30-ին Ժնևում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները:

Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների 6 ժամ տևած հանդիպումից հետո ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հանդես եկան հայտարարությամբ: Դրա մեջ ասվում է, որ կողմերը պարտավորվել են պահպանել հումանիտար հրադադարը և կանխամտածված չթիրախավորել խաղաղ բնակչությունն ու քաղաքացիական օբյեկտները:

«Հայկական զինված ուժերը գնդակոծել են Աղջաբեդի շրջանի Գիյամեդինլի գյուղը»:

Ավերածություններ և տուժածներ չկան»,- ասվում է Ադրբեջանի ՊՆ մամլո ծառայության հաղորդագրության մեջ:

Հայկական լրատվամիջոցների կողմից տարածված տեղեկատվությունը՝ այդ երկրի ՊՆ ներկայացուցչին հղումով, Գաֆան քաղաքի մոտակայքում գտնվող Դավիթ-Բեկ գյուղի ուղղությամբ ադրբեջանական բանակի կողմից իբր ռազմական գործողությունների վերաբերյալ, չի համապատասխանում իրականությանը:

Ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումները պատասխան կրակ են բացել հակառակորդի կրակակետերի ուղղությամբ, որոնք հրետանային կրակի էին ենթարկել Կուբաթլիի տարածքը նշված ուղղությամբ:

Հայտարարում ենք, որ այսուհետ նույնպես համարժեք պատասխան միջոցներ կձեռնարկվեն թշնամու նկատմամբ»,- հաղորդում է Ադրբեջանի ՊՆ մամլո ծառայությունը:

Նիկոլ Փաշինյանը հոկտեմբերի 31-ին դիմել է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին, խնդրելով սկսել անհապաղ խորհրդակցություններ՝ սահմանելու աջակցության տեսակները և չափը, որը ՌԴ-ն կարող է հատկացնել Հայաստանին իր անվտանգության ապահովման համար: Այս մասին հաղորդվում է Հայաստանի ԱԳՆ-ի կայքում:

Հայաստանի ղեկավարությունը դիմել է երկրի ռազմավարական դաշնակցին, հաշվի առնելով մարտական գործողությունների՝ Հայաստանի սահմանին մոտենալու, «ՀՀ տարածքի նկատմամբ արդեն իսկ տեղի ունեցած ոտնձգությունների փաստերը»:

Նամակում Հայաստանի վարչապետը մանրամասն նկարագրել է նաև Լեռնային Ղարաբաղի դեմ ադրբեջանաթուրքական ռազմական ագրեսիայի հետևանքով ստեղծած իրադրությունը և առաջացած մարտահրավերները:

«Հոկտեմբերի 31-ին ժամը 06:00 Հայաստանի զինված ուժերը հրետակոծել են Թերթերի, Աղդամի և Աղջաբադի շրջանները»,- ասվում է Ադրբեջանի ՊՆ մամուլի ծառայության հաղորդագրության մեջ:

«Հոկտեմբերի 30-ի ցերեկը և 31-ի գիշերը Հայաստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները տարբեր զինատեսակներից, այդ թվում հրթիռներով և հրետանիով ռմբակոծել են ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումների դիրքերը և բնակավայրերը ռազմաճակատի տարբեր ուղղություններով:

Մարտական գործողությունները շարունակվել են հիմնականում ռազմաճակատի Աղդերինի, Խոջավենդի և Ղուբաթլիի ուղղությամբ»,- հաղորդում է Ադրբեջանի ՊՆ մամուլի ծառայությունը:

Ղարաբաղում մարտերի մեկնարկի երկրորդ ամիսը

• Հոկտեմբերի 30-ին ողջ օրը հայ զինվորականները գնդակոծել են Ադրբեջանի մի քանի շրջաններ՝ Ղուբաթլիի, Գորանբոյի, Թերթերի, Աղդամի և Աղջաբեդի, հաղորդել է Ադրբեջանի ՊՆ-ն:

• Հոկտեմբերի 30-ին ողջ օրը ադրբեջանցի զինվորականները հրթիռային կրակի են ենթարկել Արցախի բնակավայրերը, հաղորդել է Արցախի ՊՆ-ն:

• Հայաստանի ՊՆ-ն հաղորդել է հոկտեմբերի 30-ի օրվա ընթացքում գրեթե բոլոր ուղղություններով ծանր մարտերի մասին:

• Եվս 9 բնակավայր անցել է ադրբեջանական բանակի վերահսկողության տակ, հաղորդել է Իլհամ Ալիևը:

• Մահացել է այն 84-ամյա տղամարդը, որին Ադրբեջանը հոկտեմբերի 29-ին ուզում էր հանձնել հայկական կողմին, բայց նրան չէին կարողացել տեղափոխել առողջական պատճառներով:

• Սեպտեմբերի 27-ի մարտական գործողությունների մեկնարկից հետո ադրբեջանական կողմից զոհվել է 91 խաղաղ բնակիչ, 400 մարդ վիրավորվել է, հաղորդել է Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը:

• Հայտարարվեց և հետո հետաձգվեց Հայաստանի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի ուղևորությունը Մոսկվա, նրա մոտ կորոնավիրուս է հայտնաբերվել: Քոչարյանը ծրագրել էր գնալ Հայաստանի մեկ այլ նախկին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ, որպեսզի «ռուս քաղաքական էլիտայի հետ քննարկեն իրավիճակը Ղարաբաղում և ապա Հայաստանի կառավարությանը առաջարկեն կոնկրետ լուծումներ»:

• Amnesty International и Human Rights Watch-ը հաստատել է հայ զինվորականների կողմից ադրբեջանական Բարդա քաղաքում խաղաղ բնակչության դեմ արգելված կասետային ռումբերի օգտագործման փաստը: Ավելի վաղ Human Rights Watch-ը հայտարարել էր, որ ադրբեջանցի զինվորականները Ղարաբաղում խաղաղ բնակչության դեմ օգտագործում են կասետային ռումբեր:

• Մարտեր Արցախում։ 2020 թ․հոկտեմբերի 30-ի նորություններ, ռեպորտաժներ, տեսանյութեր-լուսանկարներ։