Նոր ռազմավարություն․ հաստատվել է Հայաստանի պետական համակարգն արդիականացնելու ուղին
Հանրային կառավարման բարեփոխումների ռազմավարություն
«Չափազանցություն չի լինի նշել, որ այս փաստաթուղթը մեր պետության կարևոր փաստաթղթերի հնգյակում է, նույնիսկ՝ Սահմանադրությունից հետո»,- Հանրային կառավարման բարեփոխումների ռազմավարությունն այսպես է գնահատել Հայաստանի արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանը:
Մայիսի 13-ի նիստում գործադիրը հավանության է արժանացրել ռազմավարության նախագիծը: Փաստաթղթի դրույթների իրագործման արդյունքում ակնկալվում է ունենալ արդյունավետ հանրային կառավարում, փորձ է կատարվում արդիականացնել պետական համակարգի աշխատանքը:
Ռազմավարության կարևոր դրույթները, վարչապետի ու նախարարի տեսակետները
Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ռազմավարությունը
Հանրային կառավարման բարեփոխումների ռազմավարությունը փաստաթուղթ է, որն անդրադառնում է քաղաքականության մշակման ու համակարգման, հանրությանը պետության կողմից մատուցվող ծառայությունների, հանրային (քաղաքացիական) ծառայության և մարդկային ռեսուրսների կառավարման, ինստիտուտների արդիականացման հարցերին: Այս ռազմավարությամբ Հայաստանի անկախացումից ի վեր առաջին անգամ փորձ է արվում սահմանելու պետական համակարգի արդիականացման համապարփակ օրակարգ:
Նախագծի հիմնավորման համաձայն՝ բարեփոխումների օրակարգի ընդունումն ու իրագործումն առաջնահերթություն է՝ որպես երկրի անվտանգությունն ու կայուն զարգացումն ապահովող առանցքային նշանակության նախապայման և երաշխավոր:
Բարեփոխումների ռազմավարության մեջ որպես առանցքային խնդիրներ մատնանշվում են կառավարման ցածր արդյունավետությունը, ինստիտուցիոնալ ոչ բավարար կարողությունները, պետության կողմից մատուցվող ծառայությունների անբավարար որակը, հանրային ծառայության համակարգի անկատարությունը:
«Խնդիրներն ախտորոշված են, լուծումները՝ տրված». արդարադատության նախարար
Կարեն Անդրեասյանի խոսքով՝ ռազմավարությունն անդրադառնում է բազմաթիվ համակարգային խնդիրների:
«Շատ օբյեկտիվ ախտորոշված են ամբողջ կառավարման համակարգի խնդիրները՝ բոլոր հարթություններում, ախտորոշման հետ միասին տրված են բոլոր հնարավոր լուծումները՝ մի քանի փուլերով»,- շեշտել է Անդրեասյանը:
Նախարարի փոխանցմամբ՝ ռազմավարությունն ունի «4 հիմնասյուներ»: Դրանք են՝
- ծառայությունների մատուցում,
- մարդկային ռեսուրսների կառավարում,
- ինստիտուցիոնալ արդիականացում,
- ռազմավարական պլանավորում:
Անդրեասյանը կարծիք է հայտնել, որ Հայաստանում հանրային ծառայությունների ոլորտում արդեն իսկ արվել են բազմաթիվ հատվածական բարելավումներ, օրինակ՝ տարբեր գերատեսչությունների կողմից միասնական գրասենյակների ստեղծումը:
Նախարարի դիտարկմամբ՝ ներկայիս քաղաքացիական ծառայության համակարգը բավարար չափով չի խրախուսում կադրերին.
«Այս ռազմավարությունը հստակ տալիս է այդ լուծումները, թե ինչպես պարգևատրել, ինչպես խրախուսել իսկապես արժանավորներին և ինչպես կարողանալ հետաքրքիր դարձնել պետական հանրային ծառայությունը՝ մասնավորի հետ մրցակցության պարագայում»,- նշել է Կարեն Անդրեասյանը:
Նախարարը նկատում է՝ կան նաև ինստիտուցիոնալ արդիականացման հետ կապված խնդիրներ: Ասում է՝ հաճախ համակարգը ոչ միայն չի օգնում, այլև խոչընդոտում է աշխատանքների իրականացմանը:
Ինչ վերաբերում է ռազմավարական պլանավորմանը՝ Անդրեասյանի համոզմամբ՝ կառավարությունն արդեն մի քանի տարի է, ինչ գնում է այդ ճանապարհով:
Ռազմավարական փաստաթղթի մանրամասները նախարարը չի ներկայացրել՝ նշելով, որ փաստաթուղթը ծավալուն է:
«Այդ մեքենայի մեջ կան ավելորդ, ինչպես նաև պակասող դետալներ». Հայաստանի վարչապետ
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նշել է, որ խնդիրները հայտնաբերվել են պետական կառավարման համակարգը երեք տարի ուսումնասիրելուց հետո: Փաշինյանը համակարգը մեքենայի հետ է համեմատել՝ շեշտելով, որ այն անհարմար է և՛ վարողների, և՛ ուղևորների համար:
«Արձանագրել ենք, չնայած նաև գիտեինք, որ այդ մեքենայի մեջ կան ավելորդ դետալներ, պակասող դետալներ, որ այդ մեքենան ժամանակակից պահանջներին չի համապատասխանում, անհարմար է և՛ վարողների, և՛ ուղևորների համար, երբեմն ավելի շատ է բենզին ծախսում՝ չբացելով բավարար արագություն, երբեմն արգելակները չեն պահում, երբեմն շրջադարձների վրա ենք պրոբլեմներ ունենում և այսպես շարունակ»:
Փաշինյանի խոսքով՝ ռազմավարության իրականացման արդյունքում հանրության շրջանում կվերանա նաև պետական համակարգի պարգևավճարների վերաբերյալ դժգոհությունը: Ըստ նրա՝ բարձր որակավորում ունեցող մասնագետների ներգրավման համար նաև պատշաճ վարձատրություն է պետք:
«Բայց որպեսզի պատշաճ վարձատրությունը չափից ավելի մեծ բեռ չլինի պետական բյուջեի համար, պետք է այդ ծառայությունն իր չափերով օպտիմալ լինի։ Մենք անընդհատ ասում ենք, որ մեր պետական համակարգը գերծանրաբեռնված է, բայց որոշ տեղերում կան օղակներ, որտեղ մարդիկ չեն հերիքում աշխատանք անելու համար»,- ընդգծել է կառավարության ղեկավարը:
Որո՞նք են ակնկալվող արդյունքները
Ռազմավարության իրագործման արդյունքում ակնկալվում է ունենալ գերազանց ծառայություններ մատուցող, առաջադեմ ժողովրդավարական գործելակերպով և արդյունավետ հանրային կառավարում:
Այս ռազմավարական նպատակը, իր հերթին, ունի մի քանի ենթանպատակներ: Դրանք են՝
- ռազմավարական պլանավորման և քաղաքականության իրականացման իրատեսական, արդյունքամետ, կանխատեսելի և հաշվետու համակարգի կայացումը,
- քաղաքացիակենտրոն, հասանելի, արդիական տեխնոլոգիական հենքով պետական և համայնքային ծառայությունների մատուցումը,
- արհեստավարժ, հանրային շահի գիտակցմամբ, արժանապատիվ վարձատրությամբ՝ քաղաքական ուժերի հարաբերակցության փոփոխությունից անկախ հանրային ծառայության կայացումը,
- արդյունավետ պետական ինստիտուտների կայացումը՝ «առավելագույն արժեք՝ փողի դիմաց» սկզբունքով,
- պետական համակարգում որակյալ մարդկային կապիտալի ձևավորման և պահպանման համար անհրաժեշտ կարողությունների զարգացման ինքնաբավ համակարգի կայացումը,
- տեխնոլոգիատար և նորարար պետական կառավարման համակարգի կայացումը,
- ռեսուրսարդյունավետ և կայուն հանրային կառավարումը:
Ե՞րբ են իրականացվելու բարեփոխումները
Նախատեսվում է բարեփոխումներն ավարտել մինչև 2030 թվականը: Դրանք ընթանալու են 3՝ միմյանց փոխլրացնող փուլերով.
Փուլ 1՝ «Ինստիտուցիոնալ և ֆունկցիոնալ արդիականացում», 2022-2024 թթ.: Հասցեագրվում են համակարգային խզվածքները բոլոր ուղղություններով, ձևավորվում են արդյունավետ ֆորմալ կառուցակարգեր։
Փուլ 2՝ «Համակարգային վերափոխում», 2025-2027 թթ.: Կարևորագույն խնդիրը ռազմավարական բոլոր ուղղություններով համակարգային վերափոխումն է՝ որպես 4-րդ սերնդի պետական համակարգի կայացման նախապայման։
Փուլ 3՝ «Կառավարություն 4.0 և թվային պետություն», 2028-2030 թթ.: Այս փուլը նախատեսում է բարեփոխումների տասնամյակն ավարտական հանգրվանի տանելու գործողություններ՝ արձանագրելով թվային պետության նշանակալի կայացման փաստը:
