ვითარება ყირიმში: პროპაგანდა რეალობის წინააღმდეგ

ხუთი წლის წინათ, 2014 წლის 16 მარტს უკრაინის შემადგენლობაში არსებული ავტონომიური რესპუბლიკის – ყირიმის სტატუსთან დაკავშირებით „რეფერენდუმი“ ჩატარდა. ოფიციალური (რუსული) მონაცემებით, „ყირიმის რუსეთთან შეერთებას“ ხმა მოსახლეობის 96%-ზე მეტმა მისცა. 18 მარტს ჩატარებული რეფერენდუმის შედეგებზე დაყრდნობით, რუსეთმა ამ რეგიონის რუსეთთან შეერთების შესახებ განაცხადა. მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში რუსული მედია „რუსული“ ყირიმის წარმოუდგენელი წარმატებების შესახებ განუწყვეტლივ წერდა და აშუქებდა. რამდენად რეალურია ყირიმის „მიღწევები“ და ასრულდა თუ არა რუსეთის შემადგენლობაში უკეთესად ცხოვრების დაპირებები?

ტურიზმი ყველა რეკორდს ხსნის

ყირიმის ტურიზმის რეკორდები – რუსული პროპაგანდის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული თემაა. 2018 წლის დასრულების შემდეგ მედიამ მთელი პოსტსაბჭოთა პერიოდის განმავლობაში საუკეთესო ტურისტული სეზონის შესახებ განაცხადა – თითქმის 7 მილიონი ტურისტზე. წარმოუდგენელი მიღწევა!  

ეს მიღწევა მართლაც ნაკლებად დასაჯერებელია, ციფრების სინამდვილე კი ეჭვს იწვევს. მთავარი კითხვები – ტურისტების დათვლის მეთოდიკის მიმართ არის. თუკი საფუძვლად სასტუმროებში ღამის გათევას კი არ ავიღებთ, არამედ ადმინისტრაციულ საზღვარზე გადასული მგზავრების ნაკადს, და ტურისტებად მივიჩნევთ ყველას, ვინ საზღვარს გადალახავს, ეს ციფრი – შვიდი მილიონი – სრულიად რეალისტურად გამოიყურება. ტურიზმის დღესთან დაკავშირებულ  პრესრელიზში ყირიმის სტატისტიკის სამსახური იუწყება, რომ 2018 წლის 6 თვის განმავლობაში „განთავსების კოლექტიური საშუალებებით“ (სასტუმროები, ჰოსტელები, პანსიონატები) დასვენების მიზნით 481, 6 ათასმა ადამიანმა ისარგებლა, ამავდროულად მათი 95% – რუსეთის მოქალაქე იყო.

27 სექტემებრს (ანუ ძირითადი სეზონის დასრულების შემდეგ) გამოშვებული პრეს-რელიზის შემდეგ ტურისტების გარკვეულ რაოდენობასაც კი თუ გავითვალისწინებთ, ეს ციფრები მაინც შეუსაბამოდ დაბალია, ვიდრე 7 მილიონი.

• ღობეები სადგურებში და  გადაკეტილი გასასვლელი ზღვისკენ – როგორ ემზადებიან ყირიმში ტურისტული სეზონისთვის  

• გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტი: ყირიმში ადამიანებს უსაფუძვლოდ აკავებენ და აწამებენ

• რისთვის არ იყვნენ მზად პრორუსი ყირიმელები

უფრო მაღალი პენსიები და ხელფასები, უკეთესი ცხოვრება!

მაცდური რუსული ხელფასებისა და პენსიების შესახებ დაპირებებმა ყირიმის „რეფერენდუმში“ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა. 2014 წელს უკრაინული ხელფასები და პენსიები რუსულზე გაცილებით დაბალი იყო, მათი რუსების მსგავსად მიღება უაღრესად მიმზიდველად გამოიყურებოდა. მართლაც, პენსიებიც და ხელფასებიც რუსეთის სტანდარტებს გაუტოლდა.

თუმცა, სინამდვილეში, რა თქმა უნდა, მოსახლეობას არც ისეთი უღრუბლო ფინანსური სიტუაცია აქვს. პენსიონერები ნახევარკუნძულის მოსახლეობის 30%-ს შეადგენენ, და 12 ათასი რუბლის (180$) ოდენობის პენსიით ცხოვრობენ. საშუალო ხელფასი (თვეში $435), რასაკვირველია, უფრო მაღალია, მაგრამ ეს ყირიმის მოსახლეობის უმეტესობის ხელფასი არ არის.

რუსეთში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი განსხვავებაა მათ შორის, ვინც უფრო მაღალ ხელფასს იღებს და ვინც ძალიან ცოტას იღებს. ყირიმი ხელფასების დონისა და განაწილების რეიტინგში 85-დან 69-ე ადგილზეა. 15 ათასზე ($225) ნაკლებ ხელფასს მოსახლეობის თითქმის 30% იღებს, ხოლო 100 ათასზე მეტს ($1505) -ს იღებენ, მაგალითად, ჩინოვნიკები – სულ 0,85%.

ყირიმში საშუალო შემოსავლებთან ერთად საქონლისა და მომსახურების ფასები გაიზარდა, და თან – პენსიებისა და ხელფასების არაპროპორციულად. თუკი ყირიმის შემოსავლები რუსეთისაზე დაბალია, ნახევარკუნძულზე ზოგიერთი საქონლისა და მომსახურების ფასი მოსკოვისას შეესაბამება.

ბიუჯეტი იზრდება

ბიუჯეტი მართლაც გაიზარდა, თანაც – მნიშვნელოვნად. 2018 წელს რეგიონის ბიუჯეტმა 168 მილიარდ რუბლს ($2,5 მილიარდი) მიაღწია. აქედან რუსეთის ცენტრალური ბიუჯეტიდან შესული დოტაციები და სუბსიდიები დაახლოებით 77%-ს შეადგენს.

ყირიმის საკუთარი შემოსავლები ასევე გაიზარდა. მაგრამ – რის ხარჯზე?

ნახევარკუნძულის 38 მილიარდი რუბლის ($ 571 მილიონი) ოდენობის საკუთარი შემოსავლებიდან დაახლოებით 17 მილიარდი ($ 255 მილიონი) – ფიზიკური პირების შემოსავლებიდან ამოღებული გადასახადებია. პლუს – 5, 5 მილიარდის ($ 82, 7 მილიონი) ოდენობის აქციზი, რომელიც ასევე რიგითი მომხმარებლების მხრებს აწვება. გამოდის, რომ ყირიმის საკუთარი შემოსავლების თითქმის 60% ყირიმელების ჯიბიდან მოდის. ანუ შემოსავლების ზრდა იმის ხარჯზე ხდება, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა სულ უფრო მეტ გადასახადს იხდის.

ყველა ხალხს თანაბარი უფლებები აქვს

რუსული მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების თანახმად, „თავაზიანი ადამიანები“ „ნაციონალების წნეხისგან“ ყირიმელების გადასარჩენად მოვიდნენ. საოკუპაციო ხელისუფლება მოსახლეობას რუსების დაცვასა და ყველა ეროვნული უმცირესობის უფლებების გარანტიას დაჰპირდა. „რუსეთში ყველა ერსა და ეროვნებას თანაბარი უფლებები აქვს, და ისინი ხელისუფლების ყველა დონეზე არიან წარმოდგენილები“, – იუწყებოდა ერთ-ერთი სააგიტაციო განცხადება.

ანექსიის შედეგად ყირიმში, არსებითად, რუსული კულტურის დიქტატურა დამყარდა. ყირიმელი თათრები, ყირიმის ძირძველი მოსახლეობა, რომლებიც რუსული ოკუპაციის წინააღმდეგ ღიად გამოდიოდნენ, უკვე ხუთი წელიწადია, რეპრესიებს განიცდიან.

ყირიმელი თათარი ხალხის მეჯლისი, თათრების თვითმმართველობის ტრადიციული ინსტიტუტი, და ისლამური ორგანიზაცია თაბლიგი ჯამაათი აკრძალულია როგორც – „ექსტრემისტული“ ორგანიზაციები. ჰიზბ-უთ-ტაჰრირი, პანისლამური პოლიტიკური პარტია, რომელიც არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედებს, რუსეთში ტერორისტულ პარტიად არის მიჩნეული.

ყირიმელი თათარი და პროუკრაინელი აქტივისტები ციხეში ხვდებიან, უკვალოდ ქრებიან, იღუპებიან. უფლებადამცველები ლაპარაკობენ უგზო-უკვლოდ დაკარგულ 17 ადამიანზე, 12 დაღუპულსა და 39 პოლიტპატიმარზე, რომელთაგან 10 უკვე მსჯავრდებულია.

ყირიმის ხიდი ნათელი მომავლისკენ

ქერჩის ხიდი რუსეთისთვის ყირიმის წარმატებების სიმბოლოდ იქცა. ამბიციური პროექტის შესახებ ანექსიის დასრულებისთანავე განაცხადეს. საავტომობილო მოძრაობა 2018 წლის მაისში აამოქმედეს, სარკინიგზო მოძრაობის დაწყებას კი 2019 წლის დეკემბრისთვის ჰპირდებიან.

19 კილომეტრი, 227,9 მილიარდი რუბლი, 5 წელიწადი. რა არის შედეგი? გადაჭრა თუ არა ხიდმა ანექსირებული ნახევარკუნძულის იზოლაციის პრობლემა?

რუსეთიდან ჩასული ტურისტების, კერძოდ, მანქანებით ჩასული რუსების რიცხვმა მართლაც მოიმატა. შესაძლოა, მათმა რაოდენობამ სარკინიგზო კავშირის ამოქმედებასთან ერთად კიდევ იმატოს – ანექსიამდე რუსები ყირიმში ძირითადად მატარებლით, მატერიკული უკრაინის გავლით ჩადიოდნენ. მაგრამ უკრაინელ ტურისტებს, რომლებიც 2014 წლამდე უმეტესობას შეადგენდნენ, რა თქმა უნდა, ხიდით ვერ დააბრუნებ.

ხიდის მშენებლობას განსაკუთრებულად არც ფასებზე უმოქმედია. და არავინ იცის,  შეიცვლება თუ არა რაიმე მატარებლების ამოქმედებით.

ქერჩის ხიდი ყირიმს მხოლოდ რუსეთთან აერთებს. დანარჩენი სამყაროსგან კი ნახევარკუნძულს არა იმდენად ზღვა აშორებს, რამდენადაც არააღიარებული ტერიტორიის სტატუსი.