ბრძოლა ჰადრუთისთვის - რა ხდება მთიან ყარაბაღში
პატარა ქალაქი, უფრო სწორად დაბა ჰადრუთი მთიან ყარაბაღში, რომელშიც 4 ათასზე ოდნავ მეტი ადამიანი ცხოვრობს, ყარაბაღის ომის მხარეთა სასტიკი ბრძოლის ასპარეზი და ფრონტის ყველაზე მნიშვნელოვანი წერტილი გახდა. ორივე მხარე აცხადებდა, რომ ქალაქს აკონტროლებდა, მაგრამ მისთვის ბრძოლა რამდენიმე დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა. შედეგად, აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა აღიარა, რომ საქმე ქალაქის გარშემო მდებარე სიმაღლეების და არა თავად ჰადრუტს “გათავისუფლებას” ეხება. რატომ არის ეს ადგილი მხარეთათვის მნიშვნელოვანი და რა ხდება იქ რეალურად?
რატომ არის ჰადრუთი მნიშვნელოვანი?
პირველ რიგში, ეს არის მთიანი ყარაბაღის პირველი რაიონული ცენტრი, ყოფილი ავტონომიური ოლქის ფარგლებში, სომხური მოსახლეობით, რომლის დაკავების/განთავისუფლების შესახებ აზერბაიჯანულმა მხარემ განაცხადა.
მანამდე აზერბაიჯანის ჯარებმა მთიანი ყარაბაღის ორი სოფელი დაიკავეს – თალიში და მადაგიზი (სოგოვუშანი). მთავარი ბრძოლები ჯებრაილის რაიონში მიმდინარეობს – ეს არის აზერბაიჯანული რაიონების პრაქტიკულად დაუსახლებელი ტერიტორია, რომელიც 90-იან წლებში მთიანი ყარაბაღის არმიამ დაიკავა, საიდანაც მთელი აზერბაიჯანული მოსახლეობა განდევნეს. ფაქტობრივად, ამ რაიონში მხარეები ნანგრევების დაუფლებისთვის იბრძვიან.
•ყარაბაღი, ბრძოლა ზავის ფონზე. ახალი ამბები, რეპორტაჟები, ვიდეო/ფოტო. განახლებადი ინფორმაცია
•მოსაზრება აზერბაიჯანიდან: შესაძლებელია „ყარაბაღის კვანძის“ ძალით გახსნა?
•მოსაზრება ერევნიდან: რას უნდა ველოდოთ ყარაბაღში დაპირისპირებიდან და არის თუ არა გამოსავალი
რასაც ვერ ვიტყვით ჰადრუთზე, რომლის დაცემა შეიძლება დიდი მორალური დარტყმა გახდეს სომხური მხარისთვის და დევნილების ახალი, შედარებით დიდი ტალღა გამოიწვიოს.
მეორე მიზეზი დასახლების სტრატეგიული მდებარეობაა – თუ მას აზერბაიჯანული ჯარი გააკონტროლებს, სომხური ძალები, რომლებიც ფიზულისა და ჯებრაილის რეგიონებს იცავენ, ალყაში მოქცევა დაემუქრებათ და იძულებულნი გახდებიან დატოვონ თავიანთი პოზიციები. აზერბაიჯანული ძალებისთვის კი გაიხსნება გზა მთიანი ყარაბაღის ცენტრისკენ – ქალაქ შუში / შუშასა და სტეფანაკერტი / ხანკენდი-ს მიმართულებით.
მესამე და, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი – 9 ოქტომბერს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა თავად განაცხადა აზერბაიჯანული ძალების მიერ ჰადრუთის გათავისუფლების შესახებ.
მანამდე კი ეს ინფორმაცია გაავრცელებს ბლოგერებმა, რომლებიც იმით არიან ცნობილი, რომ საკმაოდ ახლოს არიან სამხედრო სარდლობასთან და ინფორმაციას უშუალოდ მისგანმ იღებენ.
ამ დრომდე აზერბაიჯანის ხელისუფლება ამ ვერსიის ნამდვილობას ამტკიცებდა, თუმცა მისი არანაირი დოკუმენტური დადასტურება არ წარმოუდგენია.
მაგრამ 12 ოქტომბერს, თურქულ ტელეარხ Haber Global-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში, ილჰამ ალიევმა განაცხადა, რომ აზერბაიჯანის შეიარაღებულმა ძალებმა “გაათავისუფლეს ყველა მნიშვნელოვანი სიმაღლე ჰადრუთის გარშემო“.
”მაგრამ სულ სხვა საკითხია, რატომ არ შევდივართ გათავისუფლებულ დასახლებებში. სამხედრო თვალსაზრისით, ეს ზოგჯერ მიზანშეწონილი არ არის ”, – თქვა ალიევმა და ამით არაპირდაპირ აღიარა, რომ თავად ქალაქში აზერბაიჯანული ჯარი არ არის.
რა ხდება ახლა?
ჰადრუთის მიმართულებით გრძელდება სამხედრო ოპერაცია შემოჭრილი დივერსიულ-სადაზვერვო ჯგუფის ბლოკირებისა და განადგურების მიზნით, ამის შესახებ მთიანი ყარაბაღის ხელისუფლებამ 12 ოქტომბრის დილას განაცხადა.
ოფიციალური სომხური ვერსიის თანახმად, 10 ოქტომბერს აზერბაიჯანული “დივერსიული ჯგუფი” 200-მდე ადამიანის შემადგენლობთ მოულოდნელად თავს დაესხა ქალაქს, მაგრამ შეტევა მოგერიებულ იქნა.
როგორც სტეფანაკერტში ამბობენ, ახლა მიმდინარეობს აზერბაიჯანის შეიაღარებული ძალების კონცენტრაცია ამ მიმართულებით და ისინი ყველანაირად ცდილობენ ქალაქში შეიჭრან. ”მაგრამ თავდაცვის ძალები მიწის თითოეული მტკაველისთვის თავგამოდებით იბრძვიან”.
ამას აზერბაიჯანის თავდაცვის სამინისტრომ უპასუხა და განაცხადა, რომ ეს დეზინფორმაციაა და სინამდვილეში “ჰადრუთი უკვე გათავისუფლებულია ოკუპაციისგან რამდენიმე დღის წინ”.
პრაქტიკულად არ არსებობს დამოუკიდებელი წყარო, რომელიც მხარეთა ოფიციალურ ინფორმაციას დაადასტურებდა. თუმცა გარკვეული დასკვნების გაკეთება ვიდეომასალებიდან არის შესაძლებელი.
11 ოქტომბერს საღამოს სომხეთის თავდაცვის სამინისტრომ ჰადრუთში გადაღებული ვიდეო გამოაქვეყნა. ვიდეოში ქალაქის ქუჩები მხოლოდ რამდენიმე წამით ჩანს, გადაღება სწრაფად მოძრავი მანქანიდან ხდება, ჩანს ცარიელი ქუჩები და სწრაფად მოძრავი მანქანები.
ვიდეოს ძირითად ნაწილში შენობის შიგნით მყოფი სამხედროები არიან აღბეჭდილი. ჩანს, რომ შენობა გამაგრებულია ქვიშის ტომრებით და გარეთ გასვლა უსაფრთხო არ არის.
ჰადრუთის მერი კამო პეტროსიანი ვიდეოში საუბრობს დივერსიული ჯგუფის შეტევაზე, რომელიც სომხურმა ძალებმა შეაჩერეს. ქალაქის ხუთი მშვიდობიანი მცხოვრები დაიღუპა.
უფრო დეტალურად სიტუაცია ქალაქში სომხეთის საზოგადოებრივი ტელევიზიის მიერ გადაღებულ სიუჟეტში ჩანს. ჟურნალისტები ქალაქში მანქანით მოძრაობენ, გასროლის ხმის გაგონებისას ისინი გვერდით ქუჩაზე უხვევენ და შენობას ან სარდაფს აფარებენ თავს. შემდეგ ისინი მერიის შენობაში მიდიან.
კადრებში ქალაქი ძირითადად მთელია, ქუჩები ცარიელია და იქ სამხედროები არ ჩანან, ჩანს ბრძოლების კვალი – გადაყირავებული და დამტვრეული მანქანები.
რა ხდება სინამდვილეში?
მხარეთა ოფიციალური პოზიციები იმასთან დაკავშირებით, თუ რა ხდება ჰადრუთში და ვინ აკონტროლებს ქალაქს, რადიკალურად განსხვავებულია – ყოველ შემთხვევაში განსხვავებული იყო, სანამ აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა არ განაცხადა ქალაქის გარშემო “სიმაღლეების კონტროლის” შესახებ.
ამასთან, მხარეებმა ვერ წარმოადგინეს ამომწურავი მტკიცებულებები მათი ვერსიების დასადასტურებლად.
აზერბაიჯანულ მხარეს არ გამოუქვეყნებია ვიდეო ან ფოტო მასალები, რომლებიც დაადასტურებდა აზერბაიჯანელი სამხედროების ყოფნას ქალაქში ან აზერბაიჯანის დროშის აღმართვას ჰადრუთის თავზე.
სომხურმა მხარემ ჯერჯერობთ ვერ წარმოადგინა საკმარისად დამაჯერებელი მტკიცებულება იმის შესახებ, რომ მან საბოლოოდ მოიგერია შეტევა და ბრძოლის ველი მის ხელთ დარჩა – მაგალითად, მოკლული ან ტყვედ აყვანილი აზერბაიჯანელი ”დივერსანტების” ან ”თურქი სპეცრაზმელების” ამსახველი ვიდეო ან ფოტომასალა.
ამ დროისთვის არსებული მწირი მასალის საფუძველზე შეიძლება დავასკვნათ, რომ ბრძოლა ქალაქისთვის გრძელდება.
სომხური / ყარაბაღული ჯარი განლაგებულია როგორც თავად ქალაქში, ისევე მის გარშემო მდებარე სიმაღლეებზე.
აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები ასევე იკავებენ სიმაღლეებს ჰადრუთის გარშემო, პრაქტიკულად ზედ ქალაქის თავზე, რის გამოც ქალაქი ცეცხლის ქვეშაა და ქუჩაში ყოფნა საშიშია. არ არის გამორიცხული, რომ აზერბაიჯანული ძალების ნაწილი თავად ქალაქშია, რაც საფრთხეს უქმნის სომხურ ძალებს და იქ მომუშავე ჟურნალისტებს.
ბრძოლა, სავარაუდოდ, გაგრძელდება, ვინაიდან ჰადრუთი, რომლის დაკავება/გათავისუფლება აზერბაიჯანულმა მხარემ უკვე გამოაცხადა, შეტევის მნიშვნელოვან სამიზნედ დარჩება.
