აზერბაიჯანში, მდინარე მტკვარში წყალმა ისე დაიკლო, რომ ფსკერი ჩანს

აზერბაიჯანში, ნეფთჩალის რაიონის ტერიტორიაზე, მდინარე მტკვარში, წყალმა საგრძნობლად დაიკლო. ის ქვეყნის ერთ-ერთი მთავარი მდინარეა, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მთელი სამხრეთ კავკასიის ეკოსისტემაში.

ექსპერტთა ნაწილი ამ საგანგაშო სიტუაციას ადგილობრივი ფერმერების უყურადღებო დამოკიდებულებას უკავშირებს. სხვები რისკების შესახებ გვაფრთხილებენ, რომელიც ქვეყნის წყლის რესურსებს მინგეჩაურის წყალსაცავში ექმნება. 

აზერბაიჯანში, ნეფთჩალის რაიონის მცხოვრებლების თქმით, მდინარეში ისეთი ცოტა წყალია, რომ მისი ფსკერი ჩანს. მათ წყლის ყიდვა უწევთ, ნახირს რომ დაალევინონ და ბაღები მორწყან.

რაიონში, სასმელი წყლის პრობლემაც შეიქმნა. ადგილობრივები ამბობენ, რომ ის მეზობელი, სალიანის რაიონიდან მოაქვთ.

მდინარე მტკვრის პირას განლაგებული ქალაქ ნეფთჩალის მცხოვრებმა, ფარმან ჰუსეინოვმა BBC-ის განუცხადა, რომ მდინარეში მტკნარი წყლის დონე იმდენად შემცირდა, რომ დინება დაიწყო კასპიის ზღვის მარილიანმა წყალმა. ის მდინარისას შეერია და ამან სასმელი წყლის პრობლემა გამოიწვია:

„უკანასკნელი ასი წლის განმავლობაში არ მომხდარა ასეთი რამ, რომ მარილიან წყალს შეევსო მდინარე. ხელისუფლება ვალდებული იყო პრობლემა დაენახა და ადრე ეზრუნა იმაზე, რომ ეს არ დაეშვა“, – ამბობს ფარმან ჰუსეინოვი.

მდინარეში წყლის დონის შემცირების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი – ფერმერების უყურადღებო დამოკიდებულება 

„მტკვარი ისეთ მდგომარეობაში აღმოჩნდა, რომ შეგვიძლია მთელი ეკოსისტემისთვის არსებულ საფრთხეზე ვისაუბროთ“, – მიაჩნია აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის გეოგრაფიის ინსტიტუტის დირექტორს, რამიზ მამედოვს.

მისი აზრით, ამის ერთ-ერთი ძირითადი მიზეზი – ეკოლოგიის მიმართ ადგილობრივი ფერმერების უპასუხისმგებლო დამოკიდებულებაა.

„აქ სწრაფად იზრდება ფერმერობის სექტორი, იქმნება ახალი მეურნეობები, წყლის მოხმარების მოცულობა მკვეთრად გაიზარდა და უთავბოლოდ ხარჯავენ“, – ამბობს რამიზ მამედოვი.

კერძოდ, მისი თქმით, 50-60 კილომეტრის ტერიტორიაზე, რომელიც სოფელ ბანკს კასპიის ზღვიდან აშორებს, ბევრ ადგილას გაიყვანეს წყლის მილები და დააყენეს ტუმბოები.

„შეიქმნა თევზის მეურნეობები, აუზები და ამ ყველაფერზე წყლის უზარმაზარი რაოდენობა იხარჯება“, – აცხადებს რამიზ მამედოვი. 

ამავდროულად, მან ისიც აღნიშნა, რომ უნდა გავითვალისწინოთ კლიმატის ცვლილება, რომელიც გავლენას მთელი პლანეტის ეკოსისტემაზე ახდენს. 

როგორ გადავჭრათ პრობლემა? 

ჯერ კიდევ 2020 წლის 15 აპრილს, აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა ხელი მოაწერა განკარგულებას წყლის რესურსების რაციონალურად გამოყენების შესახებ. ამასთან, შეიქმნა სპეციალური კომისია, რომელმაც პრობლემა უნდა შეისწავლოს და წარმოადგინოს მდინარე მტკვარში წყლის რეზერვის აღდგენის პროგრამა. 

თუმცა, სპეციალისტებს ეჭვი ეპარებათ, რომ კომისია ახლო მომავალში, გარკვეულ გადაწყვეტილებამდე მივა. 

ეკოლოგი ტელმან ზეინალოვი უსაფუძვლოდ მიიჩნევს კლიმატის გლობალური ცვლილებებისა და ნალექის რაოდენობის შემცირების არგუმენტს.

„შეიძლება, მტკვარში წყლის დონის შემცირდება მინგეჩაურის წყალსაცავის ბრალია, რომელსაც მდინარიდან ძალიან ბევრი წყალი მიაქვს“, – ამბობს ზეინალოვი.

ეკოლოგის აზრით, თუკი, პრეზიდენტის მიერ შექმნილ კომისიას მართლაც უნდა სიტუაციაში გარკვევა – მათ ადგილზე ჩასვლა და არსებული ვითარების იქ შესწავლა მოუწევთ.

„ამბობენ, რომ ზოგიერთმა ჩინოვნიკმა იქ მოაწყო გარკვეული ობიექტი, სადაც მდინარე მტკვარი და არაქსი ერთმანეთს უერთდება. და ამ ობიექტებისთვისაც ძალიან ბევრი წყალი მიაქვთ მდინარიდან. კომისია ამ საკითხებით უნდა დაინტერესდეს“.