როგორ არის მოწყობილი მსოფლიოს ნომერ პირველი სასკოლო სისტემა - ფინური სკოლა
ფინური განათლების სისტემით მსოფლიო მას შემდეგ დაინტერესდა, რაც PISA-ს საერთაშორისო რეიტინგში, რომელიც მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში სასკოლო განათლების ხარისხს აფასებს, ამ პატარა ქვეყნის მოსწავლეებმა პირველი პოზიციები დაიკავეს.
მას შემდეგ, სასკოლო განათლების ფინური მოდელი აღფრთოვანებისა და კვლევის ობიექტია და ბევრი ქვეყანა ცდილობს ფინელების საიდუმლოს ამოხსნას.
სინამდვილეში, როგორც თავად ფინელები ამბობენ, მათი სასკოლო განათლების კონცეფცია ძალიან მარტივია – ბავშვს უნდა ჰქონდეს ბავშვობა და ის უნდა იყოს ბედნიერი. ყველაზე მთავარი კი, რაც მან სკოლაში უნდა ისწავლოს, არა რომელიმე კონკრეტული საგანი, არამედ სწავლისა და შემეცნების სურვილია.
ფინური სკოლის მთელი სასწავლო პროცესი სწორედ ამ კონკრეტულ ფორმულაზეა აგებული.
ფაქტია, რომ ეს ფორმულა მუშაობს – ფინელი ბავშვები ევროპასა და მსოფლიოში საუკეთესო შედეგს აჩვენებენ. უსწრებენ ბევრად უფრო მდიდარ და დიდ ქვეყნებს, რომლებიც უფრო მეტ ფულს ხარჯავენ განათლებაში.
როგორ მიაღწიეს მათ ამ წარმატებას და რა ხდება ფინურ სკოლებში ისეთი, რაც არ ხდება სხვაგან.
ამ კითხვებს JAMnews-მა „ფინურ საერთაშორისო სკოლასთან“ ერთად უპასუხა. ეს სკოლა ერთადერთია საქართველოში, რომელიც სწავლების ფინურ მეთოდს მოდელს იყენებს.
ყველა ბავშვი თანასწორია და ამავე დროს განსხვავებული
ფინური სკოლის ერთ-ერთი მთავარი პრინციპი თანასწორობაა.
ფინურ სკოლაში არ არსებობენ სუსტი და ძლიერი მოსწავლეები – აქ ყველა ბავშვი თანასწორია. აქ მასწავლებელი არასოდეს აგრძნობინებს მოსწავლეს, რომ ის რაიმეთი ჩამორჩება თავის თანაკლასელს.
ამავე დროს, ფინური სკოლა სხვა სკოლებზე მეტად არის მორგებული კონკრეტული ბავშვის საჭიროებებს. მაგალითად, ბავშვს რომელსაც სპეციალური საჭიროებები აქვს, ინდივიდუალურად უდგებიან – მისთვის ინდივიდუალურ სასწავლო გეგმას ქმნიან, ისევე, როგორც ბავშვს, რომელსაც, მაგალითად, განსაკუთრებული უნარები აქვს მათემატიკაში ან მუსიკაში. ფინური მოდელის ამოსავალია თითოეული მოსწავლის შესაძლებლობები მაქსიმალურად განავითაროს.
აქ ყველა საგანი თანაბრად მნიშვნელოვანია – მათემატიკა არ არის მნიშვნელოვანი, ვიდრე ხელოვნება.
და რაც მთავარია, თანაბარია მოსწავლე და მასწავლებელი – მათ ურთიერთობაში თანასწორობა მნიშვნელოვანია.
ფინურ სკოლებში ნიშნებს არ წერენ
უფრო სწორად, თითქმის არ წერენ. დაწყებით კლასებში ფინურ სკოლაში ნიშნები მართლაც არ არის.
დაწყებით საფეხურზე შეფასებას ძირითადად განმავითარებელი მნიშვნელობა ენიჭება. მოსწავლეები ნიშნების ნაცვლად, მასწავლებლის პოზიტიურ და მოსწავლეების ძლიერი და გასაუმჯობესებელი მხარეების შესახებ კომენტარებს იმსახურებენ.
შემდეგ კლასებში კი, ათ ბალიანი სისტემა მოქმედებს, ოღონდ სრულიად განსხვავებული მიდგომაა – საკუთარი ნიშანი იცის მხოლოდ მოსწავლემ და არა მთელმა კლასმა და კლასელების მშობლებმა.
ნიშანი აქ არის მხოლოდ მოტივატორი მოსწავლისთვის, რომ მან გააუმჯობესოს საკუთარი ცოდნა, გაიაზროს, რა შეცდომა დაუშვა და რა აქვს გამოსასწორებელი.
კონკურენცია ფინურ სკოლაში ძალიან დიდია, ოღონდ არა სხვებთან, არამედ საკუთარ თავთან. სწორედ საკუთარ თავთან კონკურენციის სტიმულირებას ახდენს სისტემა – ანუ ბავშვი მუდმივად ცდილობს საკუთარი შედეგი გააუმჯობესოს, საკუთარ თავს აჯობოს.
ბევრი თავისუფლება
ფინურ სკოლაში არ არის ფორმა. მოსწავლე არ არის ვალდებული მთელი გაკვეთილის განმავლობაში მერხთან იჯდეს.
მას შეუძლია, მაგალითად, იატაკზე ჩამოჯდეს და ისე უსმინოს მასწავლებელს.
ხშირად, ფინურ სკოლაში ბავშვებს საკლასო ოთახებში ფეხსაცმელიც კი არ აცვიათ და წინდებით არიან. ზაფხულში კი, როდესაც კარგი ამინდია, გაკვეთილები ხშირად გარეთ, ბუნებაში ტარდება.
ზოგადად, ფინურ გაკვეთილს არ აქვს ტრადიციული სახე, როდესაც ბავშვი 45 წუთის განმავლობაში ერთ სკამზე გაუნძრევლად ზის. ფინურ სკოლაში გაკვეთილები თამაშის და ინტერაქციის პრინციპზეა აწყობილი.
ფინელები მიიჩნევენ, რომ არავის აქვს უფლება ბავშვს წაართვას ბავშვობა და თამაშის უფლება. ამიტომაც, თამაში არის სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილი.
საშინაო დავალებები და გამოცდები განსხვავებულია
ხშირად ამბობენ, რომ თითქოს ფინურ სკოლაში საერთოდ არ არის საშინაო დავალებები, თუმცა, ეს სიმართლე არ არის.
პატარა კლასებში მოსწავლეებს მართლაც გაცილებით ცოტა საშინაო დავალებას აძლევენ, ვიდრე ეს სხვა ქვეყნებშია მიღებული, რადგან ფინელები მიიჩნევენ, რომ სკოლის შემდეგ ბავშვებმა უნდა დაისვენონ, ეკონტაქტონ მშობლებს, ოჯახის წევრებს და არ ატარონ მთელი დრო გაკვეთილების მზადებაში.
რაც შეეხება უფროს კლასებს, უფროს კლასებში მათ საკმაოდ ბევრი დავალება აქვთ სახლში საკეთებელი. თუმცა, აქაც მუდმივად ორიგინალური მიდგომებია და პრაქტიკული ფორმა. მაგალითად, შეიძლება დაგავალონ ინტერვიუს აღება მეზობელ სახლში მცხოვრები ხანდაზმული ქალისგან, რომელიც მოყვება, თუ როგორი ცხოვრება იყო 50-იან წლებში, შეადარებს მას თანამედროვე ეპოქას.
რაც შეეხება გამოცდებს, ტესტირებები ფინურ სკოლაში მართლაც არ არის. და არც ერთიანი გამოცდების სისტემაა. ბავშვები მხოლოდ გამოსაშვებ გამოცდებს აბარებენ სკოლაში და ასევე მისაღებ გამოცდას უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გასაგრძელებლად.
სასწავლო პროცესის დროს მასწავლებლებიც და მოსწავლეებიც თავს გრძნობენ თავისუფლად და არ არიან დამოკიდებული გამოცდების შედეგებზე. ფინელები ამბობენ ხოლმე: „სკოლა ამზადებს ბავშვებს ან ცხოვრებისთვის ან გამოცდებისთვის. ჩვენ პირველს ვირჩევთ“.
ფინურ სკოლაში საფუძვლიანად სწავლობენ თემებს და არა საგნებს
ფინურ სკოლაში კონკრეტულ მოვლენებს გაკვეთილების მთელი ციკლი ეთმობა. მაგალითად, ექვსი კვირის განმავლობაში სწავლობენ მიგრანტების თემას გეოგრაფიის (საიდან მოვიდნენ ისინი), ისტორიის (რამ შეუწყო ხელი მათ გადაადგილებას?), კულტურის (როგორია მათი ტრადიციები?) ჭრილში.
ბავშვები იძიებენ ამ თემაზე ინფორმაციას, მსჯელობენ, აანალიზებენ, თავად იფიქრებენ კითხვებს, ესაუბრებიან და ინტერვიუებს იწერენ ცოცხალ ადამიანებთან და თავადვე პოულობენ პასუხებს.
ფინელი ბავშვები ბევრს ისვენებენ გაკვეთილებს შორის
ფინურ სკოლებში ყოველი 45-წუთიანი გაკვეთილის შემდეგ ფინელი ბავშვები 15 წუთს ისვენებენ.
ამ 15 წუთის განმავლობაში, რა ამინდიც არ უნდა იყოს, ბავშვები აუცილებლად შენობის გარეთ გადიან.
ზოგადად, ფინურ სკოლაში ფიზიკური აქტივობის, ბევრი მოძრაობის და სუფთა ჰაერზე ყოფნის კულტია.
ფინურ სკოლებში ძალიან მაგარი მასწავლებლები ჰყავთ
ფინური განათლების სისტემის ქვაკუთხედი მასწავლებელია.
ამ პროფესიას ფინეთში დიდ პატივს სცემენ – იგი ყველაზე პრესტიჟულად მიიჩნევა ექიმის პროფესიასთან ერთად. მაგალითად, ჰელსინკის უნივერსიტეტში პედაგოგიურ ფაკულტეტზე ჩაბარების მსურველები 20-ჯერ სჭარბობენ მისაღები ადგილების რაოდენობას და პროფესიაში შესვლის მსურველთა მხოლოდ 10 პროცენტი ახერხებს ამას. პედაგოგისთვის ფინეთში მაგისტრის ხარისხი აუცილებელია.
სახელმწიფო ენდობა მასწავლებლებს, რომლებსაც სისტემა საგულდაგულოდ არჩევს. ფინელი მასწავლებლები მაღალი დონის პროფესიონალები არიან, რომლებიც მუდმივად გადიან სხვადასხვა ტრენინგს, ანახლებენ მეთოდებს და ცოდნას.
ერთიანი ეროვნული გეგმა, თუ რა უნდა ისწავლოს ბავშვმა ფინეთში, ზოგადი ხასიათისაა და ლავირების საშუალებას იძლევა – ყველა სკოლასა და მასწავლებელს შეუძლია ამ გეგმაში საკუთარი ცვლილებების შეტანა. სასწავლო პროცესი მთლიანად მასწავლებლებსაა მინდობილი. მასწავლებელი თავად ადგენს გეგმას, რომლის მიხედვითაც ასწავლის კონკრეტულ კლასს. თავად წყვეტს, რა წიგნი და მეთოდი შეარჩიოს კონკრეტულ ბავშვთან სამუშაოდ.
ზოგადად ნდობა ფინურ მოდელში მთავარია. მშობლები ენდობიან სისტემას, სისტემა ენდობა მასწავლებელს, მასწავლებელი კი, ენდობა მოსწავლეს. უკვე 30 წელზე მეტია, რაც ნდობის ეს ჯაჭვი წარმატებით ფუნქციონირებს და თუ ფინელი ბავშვების მოსწრების დონეს გავითვალისწინებთ, არაჩვეულებრივი შედეგები მოაქვს.
ფინურ სკოლებში ასწავლიან იმას, რაც მოსწავლეებს რეალურ ცხოვრებაში გამოადგებათ
პრაქტიკულ ცოდნას ფინურ სკოლებში მნიშვნელოვანი ადგილი აქვს. მაგალითად, ფინური სკოლის მოსწავლეებმა იციან, როგორ აღმოუჩინონ პირველადი დახმარება ადამიანს, რომელიც შეუძლოდ გახდა. ასევე სწავლობენ საჭმლის მომზადებას, ქსოვას, კერვას და სხვა ხელსაქმეს, რაც მათ ყოველდღიურ ცხოვრებაში გამოადგებათ.
ასევე, ყველა ფინელ ბავშვს უპრობლემოდ შეუძლია, მაგალითად, საიტი გააკეთოს – ელემენტარული პროგრამირება.
ძალიან დიდი დრო ეთმობა ბუნების მიმართ მზრუნველი დამოკიდებულების გამომუშავებას. ბავშვს, რომელიც ფინურ სკოლაში სწავლობს, უყვარს ბუნება და იცის, როგორ გაუფრთხილდეს მას.
თუმცა, მთავარი, რასაც აქ ასწავლიან, არის სწორედ სწავლის და შემეცნების უნარი და ასევე ყოველდღიურად ცვალებად სამყაროში ახალ რეალობასთან ადაპტირების უნარი. სასწავლო მეთოდი რაიმეს დაზეპირებაზე არ არის ორიენტირებული – აქ კრიტიკულ აზროვნებას ასწავლიან.
ფინურ სკოლაში არ არის სტრესი
ფინური მეთოდის კრიტიკოსებიც კი აღიარებენ, რომ ეს არის სკოლა, სადაც მსოფლიოში ყველაზე ნაკლებად სტრესული გარემოა. ყველაფერი ისეა მოწყობილი, რომ სკოლაში ბავშვები ფსიქოლოგიურად უსაფრთხო გარემოში იყვნენ, რადგან ფინელები თვლიან, რომ ღია, თავისუფალ გარემოში, რომელიც
თანასწორობის პრინციპზეა აწყობილი, ბავშვების შესაძლებლობები განსაკუთრებით კარგად იხსნება და საოცარ შედეგებს აღწევს.
მაგალითად, აშშ-ის პედიატრთა ასოციაციის 2018 წლის კვლევაში საუბარია ფინური სასწავლო მეთოდის დადებით შედეგებზე ბავშვთა ფიზიკურ და ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე.
როგორია ფინური განათლების ექსპორტი საქართველოში
„ფინური სკოლა“ უკვე დიდი ხანია გასცდა გეოგრაფიულ და ეთნიკურ მახასიათებლებს და უმაღლესი ხარისხის სასკოლო განათლების სინონიმად იქცა.
ფინური განათლების სისტემის ექსპორტს მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანა იწყებს და საქართველოც ერთ-ერთი პირველი აღმოჩნდა ამ მიმართულებით.
პირველი ფინური სკოლა საქართველოში საინვესტიციო და საკონსულტაციო კომპანია ალიანს ჯგუფი ჰოლდინგმა განათლების ფინელი სპეციალისტების დახმარებით გახსნა.
ყველა პედაგოგი, რომელიც აქ იმუშავებს, განსაკუთრებული ქასთინგით არის შერჩეული და თითოეულს გავლილი აქვს გადამზადება და ტრენინგები, რათა სასწავლო პროცესი სწორედ ფინური მოდელით წარიმართოს.
სკოლას ჯერჯერობით მხოლოდ დაწყებითი კლასები აქვს და მომავალი სასწავლო წლისთვის მიღება უკვე დაწყებულია. ერთ კლასში 15 მოსწავლეზე მეტი არ იქნება. სწავლება აქ ინგლისურ ენაზეა.
სკოლისთვის ლოკაციაც ფინური სტანდარტებით შეირჩა – ეკო გარემოში, ქალაქიდან მოშორებით, საგურამოში. შენობაც სკანდინავიური სტანდარტის იქნება.
