სტალინი კვლავ ცოცხალია სამხრეთ ოსეთსა და აღმოსავლეთ უკრაინაში
აპრილში, ერთმანეთისგან დაშორებულ ორ პოსტსაბჭოთა რეგიონში – სამხრეთ ოსეთსა და აღმოსავლეთ უკრაინაში – სტალინის სიყვარულით ნაკარნახევი ერთნაირი გადაწყვეტილება მიიღეს.
დონეცკის თვითგამოცხადებულ სახალხო რესპუბლიკაში, რომელსაც საერთაშორისო თანამეგობრობა უკრაინის ნაწილად მიიჩნევს, მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ქალაქ დონეცკს მეორე სახელიც დაარქვან – სტალინო.
სამხრეთ ოსეთში კი გადაწყვიტეს, რომ დედაქალაქ ცხინვალს მეორე სახელიც ჰქონდეს – სტალინირი.
- სტალინი – ღმერთი, სუპერვარსკვლავი
- მოსკოვში ტაძარი პუტინისა და სტალინის სახეებით მოხატეს
- სტალინის დიდი ტერორი
როგორ გამოიყენებენ სტალინირის სახელწოდებას და როგორ წარმოიშვა ის
ეს ფოტო სააგენტო ოსინფორმმა 2013 წელს, სოფელ სათიხარში გადაიღო.
იქ, ადგილობრივებმა საკუთარი ინიციატივით აღადგინეს სტალინის ძეგლი.
2020 წლის 26 აპრილს, სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა ბრძანებას, ცხინვალისთვის მეორე სახელად სტალინირის დარქმევის შესახებ.
განკარგულებაში ნათქვამია, რომ ის მიიღეს „ისტორიული მეხსიერების შენარჩუნების მიზნითა და მეორე სამამულო ომში გამარჯვების 75-ე წლისთავთან დაკავშირებით“.
ახლოვდება გამარჯვების დღე, 9 მაისი და სამთავრობო უწყებებს ღონისძიებების ორგანიზება დაევალათ, რომელიც ხელს შეუწყობს სახელწოდება სტალინირის პოპულარიზაციას.
ტოპონიმის ისტორია ასეთია.
1931 წლის 5 თებერვალს, საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის, სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის IX ყრილობაზე, ბოლშევიკი რაზდენ კოზაევი გამოვიდა ინიციატივით, რომ ცხინვალისთვის იოსებ სტალინის სახელი დაერქმიათ.
1934 წლის 17 მარტს, საბჭოთა ცენტრალურმა ხელისუფლებამ შესაბამისი გადაწყვეტილება მიიღო და მას შემდეგ, 1961 წლამდე, ოფიციალურად სტალინის სახელს ატარებდა.
სახელის გადარქმევის ინიციატორის ბედი კი ტრაგიკულად განვითარდა. რაზდენ კოზაევი 1937 წელს სტალინის რეჟიმის რეპრესიების მსხვერპლი გახდა და დაიღუპა.
ამასთან ერთად, კოზაევი იყო ბოლშევიკური პარტიის პირველი ადგილობრივი წევრი – ის პარტიაში 1898 წელს გაერთიანდა, აქტიურად მონაწილეობდა საბჭოთა მმართველობის დამყარებაში. 1937 წელს კი რეპრესიებს შეეწირა.
სტალინი – ძველი გმირი და ხალხის მამა
სოციალურ ქსელებში, სტალინირის სახელწოდების დაბრუნებამ, დიდი ემოციები გამოიწვია, მაგრამ არაერთგვაროვანი.
საკმაოდ ბევრი ადგილობრივი დიდი ენთუზიაზმით შეხვდა ამ გადაწყვეტილებას. ფეისბუკზე შეიქმნა ჯგუფი, რომელშიც გაერთიანებული არიან ის ადამიანები, რომლებიც საკუთარ თავს სტალინარებს უწოდებენ.
იქ ისინი სტალინარის ძველ ფოტოსურათებს აქვეყნებენ და წარსულის ნოსტალგიას განიცდიან, თუმცა, ხშირად, საკუთარი უკვე გავლილი ახალგაზრდობის გამო.
ამ ჯგუფის წევრი, ლუდმილა ალბოროვა წერს:
„ძალიან კარგია, სწორი გადაწყვეტილებაა!!! მახსოვს, 2012 წელს, საზღვარზე როგორ ეჩხუბნენ ბიძაჩემს იმის გამო, რომ პასპორტში, დაბადების ადგილად – სტალინირი ეწერა.
მეც მასთან ერთად დამაკავეს, დაახლოებით, ორი საათი, კამერაში ვყავდი. საშინელება იყო“.
სტალინი – მკვლელი, რომელმაც ოსური ინტელიგენცია გაანადგურა
ადგილობრივების მეორე ნაწილს გადაწყვეტილება საკამათოდ მიაჩნია, ზოგიერთმა კი ამას შეურაცხყოფა უწოდა.
„ვერ ვხედავ ამ გადაწყვეტილების ლოგიკას. დიახ, რამდენიმე წლის განმავლობაში, ქალაქს სტალინირი ერქვა, მაგრამ სამხრეთ ოსეთის დედაქალაქის ისტორიული სახელწოდება – ცხინვალია“, – განუცხადა JAMnews-ს სამხრეთ ოსეთის პარლამენტის ყოფილმა დეპუტატმა, როლანდ ქელეხსაევმა.
„სტალინი – ოსია, ჩვენ ის ოსად მიგვაჩნია, მაგრამ მას არაფერი სასარგებლო ოსეთისთვის არ გაუკეთებია. ჩვენ მოწმენი გავხდით მხოლოდ იმის, რომ სამხრეთი ოსეთი ქართულ ენაზე გადავიდა, ჩრდილოეთი ოსეთი კი – რუსულზე. ოსური ინტელიგენციის საუკეთესო წარმომადგენლები რეპრესიების მსხვერპლი გახდნენ. ოსეთი ორ ნაწილად – ჩრდილოეთად და სამხრეთად გაიყო“.
და მრავალმა სხვამ გაიხსენა, სტალინის რეჟიმის მიერ დახვრეტილები და რეპრესირებულები,
საზოგადო მოღვაწე, აგუნდა ბეკოევა მათე სანაკოევისა და ალექსანდრე თიბილოვის გახსენების წინადადებით გამოდის, რომლის სახელიც სამხრეთ ოსეთის უნივერსიტეტს ეწოდება.
„შესაძლოა, თქვენ არ გახსოვდეთ, ვინ არიან ისინი“, – წერს ის.
აგუნდა ბეკოევა – თეატრის ცნობილი მსახიობის, გიორგი ბეკოევის შვილიშვილია. 1930-იან წლებში, ის ადგილობრივი ოპოზიციური ორგანიზაციის აქტივისტი იყო, რის გამოც პოლიტპატიმარი გახდა და სტალინურ ბანაკებში მოიხადა სასჯელი ოსური ენის დაცვის აგიტაციის გამო.
„რის აღნიშვნას აპირებთ? რომ ქალაქს, მართალია, მხოლოდ გარკვეულ დღეებში, მაგრამ კვლავ ოსი ხალხის ჯალათის სახელი დაერქმევა? რატომ უნდა მრცხვენოდეს მამაჩემისა და ბაბუაჩემის თანატოლების?“, – წერს ბეკოევი.
სტალინი – ადამიანი, რომელმაც ოსები საქართველოს გადასცა და ამით, ქართულ-ოსური კონფლიქტი წამოიწყო
იმ ადამიანების მეორე ჯგუფი, რომელიც აღშფოთებულია სტალინის სახელის უკვდავყოფით, სხვა მიზეზებზე საუბრობს – კონკრეტულად, ქართულ-ოსურ კონფლიქტზე.
ფეისბუკის აქტიურმა მომხმარებელმა, სვატი ფარნამ დისკუსია წამოიწყო ასეთი პოსტის გამოქვეყნებით:
„ქართულ-ოსური კონფლიქტის ფესვები საბჭოთა ეპოქაში დევს. მაშინ, ოსებით კომპაქტურად დასახლებული ტერიტორია რუსეთის საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკასა და საქართველოს საბჭოთა სოციალისტურ რესპუბლიკას შორის გაიყო. ისტორია, შესაძლოა, კიდევ უფრო დრამატულად განვითარებულიყო, 1920-იან წლებში, სტალინს საქართველოსთვის რომ მიეერთებინა არა მხოლოდ სამხრეთი, არამედ ჩრდილოეთი ოსეთიც».
სამხრეთ ოსეთში სტალინის მასობრივი სიყვარულის ფენომენი
იოსებ სტალინის შესახებ ადგილობრივ საზოგადოებაში საუბრობენ ბევრს, ხშირად და, როგორც წესი – სიყვარულით.
პოლიტოლოგი ალან მამიევი ამ ფენომენს ოსების მხრიდან ძლიერი და მასშტაბური ისტორიული პიროვნების მონატრებით ხსნის:
„სტალინი – ძველი, კლასიკური ბელადია, რომლისთვისაც საკუთრება შეიძლება იყოს მხოლოდ კოლექტიური და არ შეიძლება იყოს კერძო, საერთო – კერძოზე მაღლა დგას. ის ქვეყანას აღიქვამს მხოლოდ ზღვიდან ზღვამდე ფორმატში, რომელსაც არ აქვს საზღვრები.
ოსი ხალხის კოლექტიური ქვეცნობიერი ასეთი არქეტიპის მიმართ ნოსტალგიას განიცდის, ის მოთხოვნადია. სტალინი თავის თავს (ქართული ეპოსის გმირ) ამირანთან, პრომეთესთან აიგივებდა. მან საკუთარ თავს „ხალხის მამა“ უწოდა. ახლა კი არიან ბატონები და მონები და ადამიანებს ის დრო ენატრებათ“.
საზოგადო მოღვაწე, ბადრი გაზზატი იხსენებს, რომ სტალინი პოპულარულია არა მხოლოდ ოსეთში, არამედ რუსეთში, საქართველოსა და ბევრ სხვა ქვეყანაში.
„ის ოსია და ოსებისთვის ყველაზე გამორჩეული ადამიანია. ჩვენ მისით ვამაყობთ. და რეპრესიებთან დაკავშირებითაც არაერთგვაროვანი დამოკიდებულებაა. ზოგიერთს ის მიზანშეწონილად მიაჩნია, მასშტაბები კი – გადაჭარბებულად“.
