სომხეთის პრეზიდენტი თანამდებობას ტოვებს: „ეს სრულებითაც არ არის ემოციური გადაწყვეტილება“
სომხეთის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ თანამდებობას ტოვებს. ინფორმაცია სრულიად მოულოდნელად, კვირას, გვიან საღამოს გამოქვეყნდა. არმენ სარგსიანი განმარტავს, რომ ეს სრულებითაც არ არის ემოციური გადაწყვეტილება და მოვლენების განვითარება „გარკვეულ ლოგიკას მიჰყვება“. ის აცხადებს, რომ ქვეყანაში კრიზისი შეინიშნება, რომლის დაძლევაც მას, როგორც პრეზიდენტსა და სახელმწიფოებრიობის გარანტს, არ შეუძლია, რადგან კონსტიტუციის თანახმად, ამისათვის არ გააჩნია რეალური და საკმარისი ინსტრუმენტები.
2015 წელს, სომხეთის კონსტიტუციაში ცვლილებები შევიდა, რომლის თანახმადაც, ქვეყნის მმართველობის ნახევრად საპრეზიდენტო ფორმა, საპარლამენტოთი შეიცვალა. ამის გამო, პრეზიდენტის თანამდებობა უფრო მეტად წარმომადგენლობითი ხასიათის გახდა. ქვეყნის რეალური მმართველობა პრემიერ-მინისტრის ხელში გადავიდა.
არმენ სარგსიანი სომხეთის პრეზიდენტად 2018 წლის მარტში, შვიდი წლის ვადით აირჩიეს.
კონსტიტუციის თანახმად, პრეზიდენტმა თავისი განცხადება გადადგომის შესახებ ეროვნულ კრებას უნდა წარუდგინოს. ის კანონით დადგენილი წესით, გამოქვეყნების მომენტიდან მიღებულად ითვლება. პრეზიდენტის გადადგომის შემთხვევაში, მომდევნოს მიერ თანამდებობის დაკავებამდე ამ უფლებამოსილებებს პრემიერ-მინისტრი ახორციელებს. პრეზიდენტის რიგგარეშე არჩევნები პარლამენტში ტარდება ყველაზე ადრე ოცდახუთ დღეში და ყველაზე გვიან – ოცდათხუთმეტ დღეში.
ყველაზე მნიშვნელოვანი თეზისები არმენ სარგსიანის განცხადებიდან – რატომ დაიკავა ეს თანამდებობა, რას ელოდა და რით არის იმედგაცრუებული, ასევე კომენტარები იმის შესახებ, რას ნიშნავს ან რით შეიძლება ყოფილიყო გამოწვეული პრეზიდენტის ნაჩქარევი გადადგომა.
- „საფრთხე ყაზახეთისთვის თუ კოლექტიური უსაფრთხოებისთვის?“ – უშიშროების საბჭოს სხდომის შესახებ
- ზავის დადებიდან ერთი წლის შემდეგ: ფაშინიანმა ომის შემდგომ ვითარებაზე ისაუბრა
- სომხურ-თურქული ურთიერთობების ნორმალიზაცია: პერსპექტივები და საფრთხეები
- სომხეთის პარლამენტი: რეალური ძალაუფლება თუ ბუტაფორია?
თანამდებობას „ისტორიული შესაძლებლობით შთაგონებული“ დავთანხმდი
არმენ სარგსიანი აცხადებს, რომ 1990-იანი წლების დასაწყისში, სომეხმა ხალხმა შესაძლებლობა მიიღო შეექმნა დამოუკიდებელი სახელმწიფო, აეშენებინა ქვეყანა, რომელიც უზრუნველყოფდა სომხების უსაფრთხოებას, პროგრესსა და აყვავებას. და პირადად მას მიაჩნია, რომ დამოუკიდებელი სახელმწიფოს არსებობის მთავარი აზრი – ეს არის პასუხისმგებლობის აღებისა და ტარების უნარი როგორც საკუთარ გამარჯვებებზე, ისე მარცხზე.
„ასეთი ისტორიული შესაძლებლობით შთაგონებულმა, მე, ისევე როგორც ბევრმა ჩემმა თანამემამულემ, ამ მისიას მივუძღვენი თავი. სხვადასხვა მიზეზით სხვადასხვა ეტაპზე ჩემი მონაწილეობის ფორმა იცვლებოდა (იყო სომხეთის პრემიერ-მინისტრი, სომხეთის ელჩი ბელგიაში, ლუქსემბურგში, ვატიკანში, დიდ ბრიტანეთში), მაგრამ მე არ დამიკარგავს ჩვენი საბოლოო ეროვნული წარმატების რწმენა. და ეს იყო ჩემი მთავარი მოტივი, დავთანხმებულიყავი წინადადებას პრეზიდენტის პოსტის დაკავების თაობაზე“.
თავის განცხადებაში სარგსიანი ღიად წერს, რომ თანამდებობის დაკავებისას ვარაუდობდა, რომ „პრეზიდენტის ინსტიტუტს ექნებოდა ინსტრუმენტები, შესაძლებლობები, გავლენა მოეხდინა საგარეო პოლიტიკაზე, ეკონომიკაზე, საინვესტიციო პოლიტიკაზე, დიასპორასთან ურთიერთობაზე, ასევე, შესაძლებლობა, წარმოედგინა ეროვნული ინტერესები საერთაშორისო არენაზე, ჩამოეყალიბებინა ახალი სამეცნიერო-საგანმანათლებლო და მაღალტექნოლოგიური გარემო“.
„ადრე არ გადავდექი, რათა თავიდან ამერიდებინა განხეთქილების გაღრმავება“
არმენ სარგსიანი თავის განცხადებაში ფაქტობრივად ამბობს, რომ ეს ყველაფერი ვერ მოახერხა 2018 წლის „ხავერდოვანი რევოლუციის“ შემდეგ, როდესაც ხელისუფლებაში მოქმედი პრემიერ-მინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის გუნდი მოვიდა.
„შესაძლოა კითხვა გაჩნდეს – რატომ მაშინ არ გადავდექი? პასუხი ნათელია, რადგან საკუთარ თავზე ავიღე პასუხისმგებლობა, როგორც რესპუბლიკის პრეზიდენტმა. ვალდებული ვიყავი ყველაფერი გამეკეთებინა ჩემი შესაძლებლობების ფარგლებში, რათა თავიდან ამერიდებინა შიდაპოლიტიკური განხეთქილების გაღრმავება, შესაძლო შეტაკებები, რომელსაც უკიდურესად ნეგატიური შედეგები შეიძლება მოჰყოლოდა. მივისწრაფოდი გამომეყენებინა მრავალწლიანი მუშაობის შედეგად გამომუშავებული ავტორიტეტი და კავშირები, გამომეყენებინა ჩემი საერთაშორისო პოლიტიკური და ეკონომიკური პოტენციალი ძლიერი, სტაბილური სახელმწიფოს ასაშენებლად“.
ვერ შეძლო კრიზისზე გავლენის მოხდენა „ინსტრუმენტების არარსებობის“ გამო
არმენ სარგსიანს მიაჩნია, რომ ქვეყანა პოლიტიკურ კრიზისშია. და საკუთარ თავს უსვამს კითხვას, რატომ ვერ შეძლო გავლენის მოხდენა „პოლიტიკურ მოვლენებზე, რომელმაც ჩვენ ამ ეროვნულ კრიზისამდე მიგვიყვანა“. ის პასუხობს, რომ მიზეზი კვლავინდებურად ნათელია – „შესაბამისი ინსტრუმენტების არარსებობა“, რომლითაც კონსტიტუციით არის დაჯილდოებული ნებისმიერი თანამდებობის პირი:
„ჩვენთან პარადოქსული სიტუაცია შეიქმნა, როდესაც პრეზიდენტს უწევს სახელმწიფოებრიობის გარანტი იყოს იმ ფონზე, როდესაც ფაქტობრივად არანაირი რეალური ინსტრუმენტი არ გააჩნია. კონსტიტუცია ასევე ითვალისწინებს ერთი სახელმწიფო ინსტიტუტის მეორეზე უპირატესობას, უქმნის დაბრკოლებებს დიასპორის ცნობილი სპეციალისტების მონაწილეობას ისტორიული სამშობლოს სახელმწიფო დაწესებულებების მართვაში და ა.შ. ჩვენ საპარლამენტო რესპუბლიკა ვართ ფორმით, მაგრამ არა შინაარსით“.
სარგსიანი ბედნიერია, რომ უკვე შექმნილია საკონსტიტუციო ცვლილებების კომისია და იმედი აქვს, რომ მომავალ პრეზიდენტსა და ზოგადად პრეზიდენტის ინსტიტუტს უფრო ხელსაყრელ პირობებში შეეძლება მუშაობა.
იმედგაცრუებულია, რომ „პრეზიდენტს არ შეუძლია გავლენა მოახდინოს ომის ან მშვიდობის საკითხებზე“
სარგსიანი წერს, რომ ეს არის „უნიკალური რეალობა“, რომელშიც
- პრეზიდენტს არ შეუძლია გავლენა მოახდინოს ომის ან მშვიდობის საკითხებზე
- არ შეუძლია ვეტო დაადოს კანონებს, რომელიც სახელმწიფოსა და ხალხისთვის მიზანშეუწონლად მიაჩნია
- პრეზიდენტის შესაძლებლობები აღიქმება არა როგორც სახელმწიფოს უპირატესობა, არამედ როგორც საფრთხე სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფის მხრიდან
- პრეზიდენტს არ შეუძლია გამოიყენოს თავისი პოტენციალის უდიდესი ნაწილი სისტემური საშინაო და საგარეო-პოლიტიკური ამოცანების გადასაჭრელად
- მსოფლიო მუდმივი ტურბულენტობის ზონაშია და პრეზიდენტს არ აქვს კონსტიტუციური ინსტრუმენტები ქვეყნის დასახმარებლად
- პრეზიდენტი და ზოგჯერ მისი ოჯახიც სხვადასხვა პოლიტიკური ჯგუფის სამიზნე ხდებიან.
წასვლა „დაახლოებით ოთხწლიანი აქტიური მუშაობის შემდეგ“
სარგსიანი წერს, რომ დიდხანს ფიქრობდა, სანამ პოსტიდან წასვლის გადაწყვეტილებას მიიღებდა:
„ეს სრულებითაც არ არის ემოციური გადაწყვეტილება, ის მოვლენების განვითარების გარკვეულ ლოგიკას მიჰყვება. პრეზიდენტს არ გააჩნია აუცილებელი ინსტრუმენტები, რათა ქვეყნისა და ხალხისთვის ამ რთულ დროს გავლენა მოახდინოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკის რადიკალურ პროცესებზე. ჩვენი სახელმწიფოსთვის ამ რთულ დროს, როდესაც აუცილებელია ეროვნული ერთობა, პრეზიდენტის ინსტიტუტი არ უნდა იყოს ჭორებისა და შეთქმულების თეორიების ობიექტი, რითაც ყურადღება გადადის საზოგადოებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხებიდან.
დღეს, როგორც არასდროს, ჩვენ გვჭირდება აზრიანი, კარგად გააზრებული მოქმედებები. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მთელი მსოფლიოს სომხები, ვერ მივაღწევთ ჩვენი მისიის მიზანს, ისტორიის მიღმა აღმოვჩნდებით. ჩვენ შეცდომის დაშვების უფლება არ გვაქვს!“.
კომენტარები
პოლიტოლოგი რობერტ გევონდიანი Facebook-ის საკუთარ გვერდზე წერს:
„პრეზიდენტის გადადგომა, დიდი ალბათობით, საკონსტიტუციო ცვლილებებთან არის დაკავშირებული. ჩვენ, ალბათ, მართვის ნახევრად საპრეზიდენტო მოდელზე გადავდივართ (რომელიც ამ ეტაპზე სომხეთისთვის ყველაზე ოპტიმალურად მეჩვენება). ასეთ შემთხვევაში, ასე თუ ისე, პრეზიდენტი თანამდებობიდან უნდა წასულიყო.
როგორც გამოცდილმა პოლიტიკოსმა, არმენ სარგსიანმა, ალბათ, გადაწყვიტა „თეთრებით ითამაშოს“ და შექმნას ბაზა საკუთარი თავისა და გუნდისთვის, რათა ადგილი დაიკავოს მომავალ პოლიტიკურ პროცესებში.
ნებისმიერ შემთხვევაში, ახალი პოლიტიკური ვითარება შეიქმნა და საინტერესოა, რა განმარტებებს გააკეთებს ამაზე ხვალ საღამოს კითხვა-პასუხის მიმდინარეობისას პრემიერ-მინისტრი (24 იანვარს ნიკოლ ფაშინიანის პრესკონფერენციაა მოსალოდნელი)“.
პრეზიდენტის გადადგომა თვისობრივად ცვლის ვითარებას ქვეყანაში, მიაჩნია პარტია „სამართლიანი სომხეთის“ ხელმძღვანელს, ნორიკ ნორიკიანს:
„გადადგომის შესახებ წერილის შინაარსი იძლევა იმის ხაზგასმის საფუძველს, რომ ქვეყანაში არსებული გამოწვევები უფრო ღრმაა, ვიდრე ის აშკარა პრობლემები, რასაც ყველა ვაკვირდებით. ამ ნაბიჯს პოლიტიკური შედეგები ექნება, რომლის გავლენასაც ძალიან მალე ვიგრძნობთ“.
