სომხეთი შეუერთდა ფინანსური მონაცემების საერთაშორისო გაცვლას: რა საფრთხეებს ხედავენ რუსი მოქალაქეები სომხეთში
სომხეთი ფინანსურ ინფორმაციას რუსეთთანაც გაცვლის
სომხეთი საერთაშორისო ფინანსური ინფორმაციის გაცვლის მექანიზმში ერთვება და მონაცემებს 47 სახელმწიფოსთან გააზიარებს. ეს ნიშნავს, რომ ადგილობრივი ბანკების მეშვეობით სომხეთში ანგარიშის მქონე უცხოელი მოქალაქეების შესახებ ინფორმაცია გადაეცემა შესაბამის ქვეყნებს, ხოლო სომხეთი მიიღებს უცხოეთიდან საკუთარ მოქალაქეებზე დაკავშირებულ ფინანსურ მონაცემებს.
კომიტეტის ცნობით, ფინანსური ანგარიშების გაცვლა პირველად 30 სექტემბერს განხორციელდება. ხელისუფლება აცხადებს, რომ ახალი მექანიზმი საშუალებას მისცემთ გამოვლინდეს დამალული შემოსავლები და მოგება სომხეთის მოქალაქეებში.
მიუხედავად ამისა, ინიციატივამ სერიოზული შეშფოთება გამოიწვია რუს მოქალაქეებს შორის, რომლებიც სომხეთში ცხოვრობენ. რუსეთი ასევე იმ 47 სახელმწიფოს შორისაა, ვისთანაც მონაცემთა გაცვლა შედგება. მათ აწუხებთ, რომ რუსეთის ხელისუფლებამ ნებისმიერი ფინანსური ოპერაცია შეიძლება კრიმინალურად შეაფასოს და ამ საფუძველზე სისხლისსამართლებრივი დევნა დაიწყოს. ამ შეშფოთებას ადგილობრივი უფლებადამცველებიც იზიარებენ.
პარტნიორ ქვეყნებს შორის არიან ევროპის სახელმწიფოები, ჰონგ-კონგი, დიდი ბრიტანეთი, ირლანდია, ასევე ზოგიერთი იურისდიქცია, რომელსაც ოფშორულ ზონებად მიიჩნევენ. ოფიციალური მონაცემებით, სომხეთი ფინანსურ ინფორმაციას არ გააზიარებს აზერბაიჯანთან და თურქეთთან, რადგან ამ ქვეყნებთან დიპლომატიური ურთიერთობები არ აქვს.
ერევანი საერთაშორისო ფინანსური მონაცემთა გაცვლის სტანდარტს შეუერთდა
სომხეთმა, როგორც ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) წევრმა, 2023 წელს ხელი მოაწერა ავტომატური ინფორმაციის გაცვლის ერთიან სტანდარტს. მიმდინარე წელს ერევანი პირველად გაუზიარებს და მიიღებს მონაცემებს უცხო ქვეყნებისგან.
“სისტემაში ჩართვის მიზანია, რომ სომხეთს ჰქონდეს წვდომა საკუთარი რეზიდენტების გლობალური შემოსავლების შესახებ ინფორმაციაზე,“ — განაცხადა სომხეთის სახელმწიფო შემოსავლების კომიტეტის საერთაშორისო საგადასახადო მართვის დეპარტამენტის უფროსმა ნაირუმ ავეტისიანმა.
რადიო “აზატუტიუნთან“ (რადიო თავისუფლება) საუბარში მან აღნიშნა, რომ აღნიშნული მექანიზმი ქვეყნებს დამატებითი საგადასახადო შემოსავლების მოპოვების საშუალებას აძლევს და უზრუნველყოფს გამჭვირვალობას:
“ახლა ყველამ იცის, რომ თუ ვინმეს ანგარიში ვირჯინიის კუნძულებზე აქვს, ადრე თუ გვიან, ქვეყნის საგადასახადო ორგანოები ამ ინფორმაციას მიიღებენ,“ — თქვა ავეტისიანმა.
ვისი მონაცემები ექვემდებარება გაცვლას
სომხეთის სახელმწიფო შემოსავლების კომიტეტმა განაცხადა, რომ მონაცემთა გაცვლის მექანიზმი შეეხება მხოლოდ უცხო ქვეყნის საგადასახადო რეზიდენტების ანგარიშებს.
“ფიზიკური პირები, რომლებიც საგადასახადო წლის განმავლობაში სომხეთში 183 დღე ან მეტი ცხოვრობდნენ, ან მათი ცხოვრების ინტერესების ცენტრი სომხეთშია, რესპუბლიკის რეზიდენტებად ითვლებიან,“ — განმარტეს უწყებაში.
“ცხოვრების ინტერესების ცენტრი“ განისაზღვრება როგორც ქვეყანა, სადაც თავმოყრილია პირის ოჯახური ან ეკონომიკური ინტერესები: საცხოვრებელი, სადაც ოჯახი ცხოვრობს, პირადი ან საოჯახო ქონება, ან ძირითადი პროფესიული საქმიანობის ადგილი — სომხეთში. იურიდიული პირის შემთხვევაში, საგადასახადო რეზიდენტად ითვლება ის ქვეყანა, სადაც კომპანია რეგისტრირებულია ან საიდანაც იმართება.
განმარტებაში ასევე აღნიშნულია, რომ პირებს, რომელთა მონაცემებიც გაცვლას ექვემდებარება, ამის შესახებ შესაბამისი საფინანსო ინსტიტუტი წინასწარ აცნობებს.
“თუ ფიზიკური პირები არ სურთ, რომ მათი ანგარიშების შესახებ ინფორმაცია გაცვალონ, ფინანსური დაწესებულება მათთან ბიზნესურთიერთობას წყვეტს ან საერთოდ არ ამყარებს ასეთ ურთიერთობას, ხოლო საგადასახადო ორგანო მონაცემთა გაცვლას აღარ ახორციელებს,“ — ნათქვამია განცხადებაში.
“ყველაზე დიდი საფრთხე რუსეთის რეპრესიული მექანიზმია“
“კოვჩეგის“ პროექტის დამფუძნებელმა, იურისტმა ანასტასია ბურაკოვამ სომეხ ჟურნალისტებთან საუბარში განმარტა, რას შიშობენ ყველაზე მეტად სომხეთში მცხოვრები რუსი მოქალაქეები.
მისი თქმით, მათთვის პრობლემას არ წარმოადგენს ფინანსური გამჭვირვალობის მოთხოვნა ან გადასახადების გადახდის საკითხი:
“ადამიანებს აშინებთ ის, რომ რუსეთში ყველაზე მარტივი ფინანსური ოპერაციაც კი შეიძლება დანაშაულად შეფასდეს და გახდეს სისხლისსამართლებრივი დევნის საფუძველი,“ — აღნიშნა ბურაკოვამ.
მისი შეფასებით, ყველაზე დიდ საფრთხეს რუსეთის რეპრესიული მექანიზმები წარმოადგენს:
“ფინანსური შემოწირულობები, თუნდაც ფულის გაგზავნა უკრაინაში მცხოვრები ნათესავებისთვის, შეიძლება საფრთხის შემცველი აღმოჩნდეს და ხანგრძლივი თავისუფლების აღკვეთა გამოიწვიოს.“
ბურაკოვამ ასევე გაიხსენა, რომ კომპანია Meta რუსეთში ექსტრემისტულ ორგანიზაციად არის გამოცხადებული. მისი თქმით, სომხური ბანკის ბარათით Facebook-ში რეკლამის განთავსებაც კი შესაძლოა “ექსტრემისტული ორგანიზაციის დაფინანსებად“ შეფასდეს.
თუმცა, ბურაკოვას განმარტებით, სომხეთში ექვს თვეზე მეტი დროით მცხოვრები რუსები უკვე სომხეთის რეზიდენტებად ითვლებიან და მათ შესახებ ინფორმაცია რუსეთის საგადასახადო ორგანოებს არ გადაეცემა.
კომენტარი
უფლებადამცველი არტურ საკუნცის თქმით, რუსეთთან ნებისმიერი მონაცემის გაზიარება დაუშვებელია:
“ეს შეიძლება იყოს ეკონომიკური, ფინანსური, პოლიტიკური — მნიშვნელობა არ აქვს. ნებისმიერი მონაცემის გადაცემა უნდა შეწყდეს, რადგან რუსეთი ამ ინფორმაციას თავის პოლიტიკურ ოპონენტებზე ზეწოლის ინსტრუმენტად გამოიყენებს.” — განაცხადა საკუნცმა.
