შარლ მიშელის ვიზიტი საქართველოში. მთავარი გზავნილები და შეფასებები

18 -19 ივლისს, რეგიონული ტურნეს ფარგლებში, საქართველოში ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი, შარლ მიშელი ჩამოვიდა. მიმდინარე წელს, მას შემდეგ, რაც ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისია, ეს მისი მესამე ვიზიტია.

ოფიციალურად, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი საქართველოში მაღალი დონის საერთაშორისო კონფერენციაზე დასასწრებად ჩამოვიდა. საქართველომდე იგი სომხეთსა და აზერბაიჯანს სტუმრობდა.

კონფერენციაზე რეგიონის გამოწვევებსა და ევროკავშირის როლზე მსჯელობდნენ. შეხვედრას, დიპლომატებთან ერთად, ესწრებოდნენ საქართველოს, უკრაინისა და მოლდოვის პრეზიდენტები.

კონფერენციის დაწყებამდე, შარლ მიშელი საქართველოს პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილს, პრემიერ ირაკლი ღარიბაშვილსა და ოპოზიციის წარმომადგენლებს შეხვდა.

ამ შეხვედრების შემდეგაც და კონფერენციაზეც, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა რამდენიმე მნიშვნელოვანი გზავნილი გააჟღერა. მათ შორის, შეეხო საქართველოსთვის ევროკავშირის დახმარების შესაძლო შეჩერების წინაპირობასაც.

შარლ მიშელის ყველა შეხვედრას, ფონად, მედიისა და სამოქალაქო სექტორის მდუმარე პროტესტი გასდევდა. მედია ყველა ფორმით ეცადა ევროპული საბჭოს პრეზიდენტისთვის ეთქვა, რომ საქართველოში თავისუფალი მედია საფრთხეშია.

რა დახვდა საქართველოში შარლ მიშელს

შარლ მიშელის თვითმფრინავი საქართველოში 18 ივლისს დაეშვა. მიშელი ბათუმში ჩამოფრინდა. აეროპორტში მას ევროკავშირის ელჩი, კარლ ჰარცერი, საგარეო საქმეთა მინისტრი, დავით ზალკალიანი და აჭარის მთავრობის თავმჯდომარე თორნიკე რიჟვაძე დახვდნენ.

პარალელურად,  გუშინ, საღამოს, აეროპორტის ტერიტორიაზე რამდენიმე ადგილობრივი ჟურნალისტი შეიკრიბა. ჟურნალისტებმა ლექსო ლაშქარავას გამოსახულებიანი მაისურებით, მისი ფოტოებითა და პლაკატებით “Media Under Attack”, სცადეს შარლ მიშელისთვის ეთქვათ, რომ საქართველოში მედია საფრთხეშია.

შარლ მიშელის მესამე ვიზიტი დაემთხვა ქვეყანაში არსებულ უმწვავეს პოლიტიკურ ვითარებას. ამ სტუმრობას წინ უსწრებდა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების შერჩევა, ოპოზიციის პროტესტის ფონზე; 5-6 ივლისის მძიმე მოვლენები, რომელსაც ჰყავს 53 ნაცემი ჟურნალისტი და ერთი გარდაცვლილი ოპერატორი; ევროკავშირის დროშის ორგზის დაწვა; მასშტაბური საპროტესტო აქციები, რომელსაც პირველად, დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში, მედია აორგანიზებს; აქციები, სადაც უპირობოდ მოითხოვენ პრემიერისა და შს მინისტრის გადადგომას.

ამ ვითარების ფონზე, შარლ მიშელს ქვეყანაში, განსაკუთრებით, სამოქალაქო სექტორის, მედიისა და ოპოზიციის წარმომადგენლები, განსაკუთრებით ელოდნენ. განსაკუთრებული იყო ინტერესიც მისი გზავნილებისადმი.

რა უთხრეს მიშელს კონფერენციამდე გამართულ შეხვედრებზე

19 ივლისს, საერთაშორისო კონფერენციის დაწყებამდე, შარლ მიშელი საქართველოს პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილს, ოპოზიციის წარმომადგენლებსა და პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილს შეხვდა.

ოპოზიციის წარმომადგენლებმა შეხვედრის დასრულების შემდეგ თქვეს, რომ შარლ მიშელთან უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების საკითხი, 5-6 ივლისის მოვლენები, მომავალი არჩევნები და შეთანხმების შესრულებასთან დაკავშირებულ პრობლემები განიხილეს.

ოპოზიციის განმარტებით, მათ უთხრეს მიშელს, რომ 5 ივლისს პოლიციამ ჟურნალისტები არა თუ ვერ დაიცვა ძალადობისგან, არამედ, არ დაიცვა. მათვე თქვეს, რომ ევროკავშირის დროშის დაწვა შარლ მიშელმა „ძალიან უარყოფითად შეაფასა“.

ოპოზიციამ ევროპული საბჭოს პრეზიდენტს ხელისუფლებაზე ზეწოლის გაძლიერება სთხოვა.

 „ჩვენ გვქონდა საუბარი იმაზე, რომ ზეწოლის მექანიზმები ამ ხელისუფლებაზე – ხელისუფლებაზე, რომელიც ღიად და აშკარად უარს ამბობს ჩვენი ქვეყნის ევროპულ მომავალზე, უნდა გაძლიერდეს“, – თქვა პარლამენტის უპარტიო დეპუტატმა სალომე სამადაშვილმა შეხვედრის შემდეგ. 

 „სტრატეგია აღმაშენებლის“ ლიდერის გიორგი ვაშაძის თქმით, მათ მიშელისგან მიიღეს გარანტი, რომ ხელისუფლების მხრიდან შეთანხმების შესრულებაზე ოპოზიციას მისი მხარდაჭერა ექნება:

„ბატონმა შარლ მიშელმა პირდაპირ თქვა, რომ, რა თქმა უნდა, ამ საკითხებზე ისაუბრებს ხელისუფლებასთან, გაცილებით მკაცრი იქნება ცალსახად დახურულ კარს მიღმა, ვიდრე საჯაროდ“.

იყო თუ არა კონკრეტული საუბარი ევროკავშირის მხრიდან სანქციებზე, ოპოზიციას დეტალები არ გაუსაჯაროებია. თუმცა, თქვეს, რომ დაფინანსების შეწყვეტის საკითხები დღის წესრიგში იყო.

ოპოზიციამ ხელისუფლებისადმი მნიშვნელოვან გზავნილად შეაფასა ის, რომ შარლ მიშელი ხელისუფლებამდე ოპოზიციას შეხვდა.

„მან ძალიან კარგად იცის, რომ საქართველოს მოსახლეობის 80% არის ევროკავშირის, ნატოში ინტეგრაციის, დასავლელი პარტნიორების, დასავლური ღირებულებების და ზოგადად თავისუფლების იდეალისტი. მან იცის, რომ საქართველოს მოსახლეობა ყურადღებით აკვირდება, რას იტყვის პრეზიდენტი.

შესაბამისად, მისი გზავნილები იყო ძალიან მნიშვნელოვანი. არის რაღაც მოცემულობა, რომელსაც ვერ ვიტყვი ახლა, მაგრამ, მე დარწმუნებული ვარ, საქართველოში არსებულ პოლიტიკურ მწვავე კრიზისთან დაკავშირებით ძალიან სერიოზული გზავნილები გაკეთდება”, – თქვა შეხვედრის შემდეგ „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ წევრმა ხატია დეკანოიძემ.

შარლ მიშელის გზავნილები

ხელისუფლებამდე ოპოზიციასთან შეხვედრა მიშელის ვიზიტის მთავარი გზავნილი არ ყოფილა. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა, შეხვედრების შემდეგ, გაცილებით მნიშვნელოვანი გზავნილები გააჟღერა.

ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა მართლმსაჯულების რეფორმისადმი განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა. შარლ მიშელმა თქვა, რომ:

• მართლმსაჯულების რეფორმა ქვეყნისთვის გათვალისწინებული ფინანსური დახმარების მთავარი წინაპირობაა. მან თქვა, რომ უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების დანიშვნა საქართველოსთვის დაკარგული შესაძლებლობაა.
  
  

„ეს რეფორმა არის მთავარი ნაწილი 19 აპრილის შეთანხმების და ეს არის წინაპირობა ფინანსური დახმარების. უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების სწრაფი დანიშვნა სრულად არ ასახავს იმ კონსულტაციების შედეგებს, რომელიც იყო საერთაშორისო პარტნიორებთან და ასევე ადგილობრივ დაინტერესებულ პირებთან. ეს ნამდვილად არის დაკარგული შესაძლებლობა“, – განაცხადა შარლ მიშელმა.

შარლ მიშელმა განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა უმცირესობების უფლებებზე და თქვა, რომ:

• უმცირესობათა უფლებები არის საკვანძო საკითხები ევროკავშირის ფუნდამენტურ ღირებულებებში
  
  

„მე ხაზი გავუსვი ჩემს შეხვედრებში – მთავარი და ცენტრალური როლი არის ადამიანის უფლებები და ის თავისუფლებები, რომელიც ევროკავშირ–საქართველოს ურთიერთობებში ესოდენ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს. უმცირესობათა უფლებები არ არის მარგინალური საკითხი – პატივისცემა მრავალფეროვნებისადმი და ადამიანის ღირსებისადმი არის უმთავრესი და ასევე, საკვანძო საკითხი ჩვენს ფუნდამენტურ ღირებულებებში“.  

• შარლ მიშელმა იმ ოპოზიციურ პარტიებს, რომელსაც ამ დრომდე არ აქვთ შეთანხმებაზე ხელი მოწერილი, დოკუმენტზე ხელისმოწერისკენ მოუწოდა.

• გზავნილებში შარლ მიშელი შეეხო პრესის თავისუფლების განსაკუთრებულ როლსაც.

ეს გზავნილები, ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა, მოგვიანებით, კიდევ ერთხელ და მკაფიოდ დააზუსტა იმ განცხადებაში, რომელიც საქართველოში ვიზიტის შესახებ ევროპული საბჭოს ვებსაიტზე გამოაქვეყნა.

• იმედი გვაქვს, რომ თქვენ შეასრულებთ ნაკისრ ვალდებულებებს რეფორმების კუთხით, არა ბრიუსელის გასახარად, არამედ თქვენივე საზოგადოების საკეთილდღეოდ.

ეს იყო კიდევ ერთი გზავნილი, რომელიც ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა უკვე კონფერენციაზე გააჟღერა. შარლ მიშელმა ევროკავშირის სახელით, საქართველოს, უკრაინასა და მოლდოვას  სოლიდარობა გამოუცხადა დამოუკიდებლობის რთულ გზაზე.

„საქართველო, მოლდოვა და უკრაინა არიან დამოუკიდებლები, უკვე 30 წელია. ერთი თაობა, ძალიან ძლიერი ძალისხმევით მიღწეული წინსვლითა და დაბრკოლებებით. ერთი თაობა, რომელიც განსაზღვრავს მომავალს და აშენებს საკუთარ სივრცეს კეთილდღეობის, თანამშრომლობის – ამ საერთო ფასეულობების საფუძველზე და არ ყოფილა ეს იოლი გზა… ამ აგრესიის პირობებში ევროკავშირი სრულ სოლიდარობას გიცხადებთ…

ჩვენ იმედი გვაქვს, რომ თქვენ შეასრულებთ ნაკისრ ვალდებულებებს რეფორმების კუთხით, არა ბრიუსელის გასახარად, არამედ თქვენივე ხალხის ინტერესების გათვალისწინებით და თქვენი საზოგადოების საკეთილდღეოდ. ჩვენ ყველას გვესმის, ადამიანთა უფლებები, თანასწორობა, დისკრიმინაციის დაუშვებლობა, მცირე და საშუალო საწარმოები, პრესის დაცულობა არის ფასეულობები, რომელიც არის საუკეთესო გარანტიები კეთილდღეობის“…

მედიისა და სამოქალაქო სექტორის ჩუმი ხმაური მიშელამდე ხმის მისაწვდენად

__________________________________________

• რა წერია შარლ მიშელის ახალ გეგმაში – ხუთივე პუნქტი მოკლედ
• ევროპარლამენტმა შესაძლოა საქართველოს ფინანსური დახმარება შეუჩეროს
• კელი დეგნანი: სანქციები ჩვენი ერთ-ერთი ბერკეტია

_____________________________________________

შარლ მიშელის ყველა შეხვედრას, ფონად, მედიისა და სამოქალაქო სექტორის მდუმარე პროტესტი გასდევდა. ღია წერილითა და პლაკატებით, მედია და სამოქალაქო სექტორი ეცადა ევროპული საბჭოს პრეზიდენტისთვის ეთქვა, რომ საქართველოში თავისუფალი მედია და  ქვეყნის არჩევანი – ევროპული გზა, საფრთხის ქვეშაა. 

პროტესტი პარალელურად იმართებოდა თბილისშიც და ბათუმშიც. ყველა იქიდან შეეცადა მიშელამდე ხმის მიწვდენას, სადაც იყო. ზოგი სპეციალურად ჩავიდა თბილისიდან ბათუმში.

მედიის პირველი აქტივობა 18 ივლისსვე, ბათუმის აეროპორტში, მიშელისთვის ლექსო ლაშქარავას მაისურებითა და პლაკატებით დახვედრა იყო.

19 ივლისს, შარლ მიშელისთვის ხმის მისაწვდენად ცენტრალური ოპოზიციური ტელევიზიების მენეჯერები და ჟურნალისტები, თბილისში, მთავრობის კანცელარიასთან შეიკრიბნენ. „ტვ პირველის“ ერთ-ერთმა ტელეწამყვანმა, ეკა მიშველაძემ ხმამაღლა წაიკითხა საგანგებო, ექვსპუნქტიანი მიმართვა ირაკლი ღარიბაშვილის შესახებ.

•  „უნდა იცოდეთ, რომ სანამ ეს კაცი, ირაკლი ღარიბაშვილი, საქართველოს პრემიერ–მინისტრია, საფრთხის ქვეშ არის უკლებლივ ყველა ჟურნალისტისა და მოქალაქის სიცოცხლე“

 ეს იყო ჟურნალისტების მთავარი სათქმელი შარლ მიშელისთვის თბილისიდან. ოპოზიციის მსგავსად, მედიამაც ევროპული საბჭოს პრეზიდენტს სთხოვა, გააძლიერონ ზეწოლა ხელისუფლებაზე.

პროტესტი იყო ბათუმშიც. სასტუმრო შერატონთან, სადაც კონფერენცია იმართებოდა, ადგილობრივი, ასევე, თბილისიდან ჩასული ჟურნალისტები და სამოქალაქო ორგანიზაციების წარმომადგენლები შეიკრიბნენ.

„არა ძალადობას“, „ჰომოფობია კლავს“, „დემოკრატია საფრთხეშია“, – ეს იყო აქციის მონაწილეების მდუმარე პროტესტის მთავარი გზავნილები შარლ მიშელისადმი. და არა მხოლოდ, ბათუმის მე-17 საერთაშორისო კონფერენციას ევროპული საბჭოს პრეზიდენტისა და  ქართველი მაღალჩინოსნების გარდა, დიპლომატიური კორპუსის წარმომადგენლები და ასევე, მოლდოვისა და უკრაინის პრეზიდენტები ესწრებოდნენ.

ქვეყნის ერთ-ერთმა, მთავარმა ოპოზიციურმა ტელეარხმა „მთავარმა არხმა“, კონფერენციაზე საქართველოს პრემიერის ირაკლი ღარიბაშვილის სიტყვით გამოსვლის დროს სიგნალი გათიშა. ეკრანზე ჩანდა შავი ფონი და წარწერა, რომ აქ ქვეყნის პრემიერის სიტყვით გამოსვლა უნდა ყოფილიყო. ამ ფორმით, „მთავარმა არხმა“ კიდევ ერთხელ გამოხატა პროტესტი ქვეყნის პრემიერისადმი, რომელიც 5-6 ივლისის მოვლენებში, ძალადობის მთავარ წამხალისებლად იქცა.

როდის გადადგები? – ეს იყო ერთადერთი კითხვა, რაც დღეს ჟურნალისტებმა საქართველოს პრემიერ-მინისტრს, ირაკლი ღარიბაშვილს დაუსვეს. ღარიბაშვილმა კითხვას არ უპასუხა და ფაქტობრივად, ტრიბუნიდან გაიქცა.

ცოტა მოგვიანებით, მას შემდეგ, რაც კონფერენციის ღია ნაწილი დასრულდა, ამ რეპლიკით თავად პრემიერი „ეხუმრა“  ფოიეში შეკრებილ ჟურნალისტებს და სწრაფად გაეცალა ტერიტორიას.

პარალელურად, დილით, 59 ორგანიზაციის სახელით შარლ მიშელისადმი ღია მიმართვა გავრცელდა. ამ განცხადების ხელისმომწერები ამბობენ, რომ მედია არის ერთიანი და მებრძოლი, როგორც არასდროს, იმისათვის, რომ საქართველო გახდეს ევროკავშირის წევრი.

„დღეს, ისე როგორც არასდროს, მოველით, რომ საქართველოს საერთაშორისო პარტნიორები ერთად დადგებიან ქვეყანაში დემოკრატიისა და ადამიანის ძირითადი თავისუფლებების დასაცავად. გთხოვთ, გააგრძელოთ საქართველოს ხელისუფლებასთან აქტიური კომუნიკაცია და გააკეთოთ საჯარო განცხადებები ქვეყანაში დემოკრატიულ ჩავარდნებზე და იმუშაოთ სამოქალაქო საზოგადოებასთან იმისათვის, რომ გაგრძელდეს ქვეყნის სვლა ევრო-ატლანტიკური ინტეგრაციისკენ“, – ნათქვამია ამ მიმართვაში.

მიშელის ვიზიტის შეფასებები

შარლ მიშელის ვიზიტზე, ხელისუფლების მხრიდან, ბევრი შეფასება ჯერ-ჯერობით არ გაკეთებულა. სალომე ზურაბიშვილს შეხვედრის შემდეგ კომენტარები მედიასთან არ გაუკეთებია. კონფერენციაზე სიტყვით გამოსვლისას კი მან თქვა, რომ ეს კონფერენცია საქართველოს ევროინტეგრაციის გზაზე სვლის კიდევ ერთი დასტურია:

 „საქართველოს ევროპული მომავალი და არჩევანი არის გარდაუვალი და ის განუყოფელია ჩვენი ისტორიისგან, ჩვენი ფასეულობებისგან და ის ასახულია ჩვენს კონსტიტუციურ დებულებებში, ასახულია დამოუკიდებლობის დღიდან. ეს იქნა გაცხადებული, როგორც ჩვენი ხალხის არჩევანი. ესაა საკითხი, რაზეც პოლარიზაცია ან დებატები პოლიტიკურ პარტიებს შორის არ ხდება, არის კონსენსუსი და არასდროს ვკამათობთ ამაზე. მიუხედავად გამოწვევებისა და ოკუპაციისა, ჩვენი მისწრაფება არასდროს დამდგარა კითხვის ნიშნის ქვეშ“.

პრემიერი ღარიბაშვილი, მიშელის კომენტარების შემდეგაც, ირწმუნებოდა, რომ ხელისუფლება ყველა ნაკისრ ვალდებულებას ასრულებს.

“პირველ რიგში, მას მივაწოდე ინფორმაცია, როგორ სრულდება ნაკისრი ვალდებულებები ჩვენგან – ჩვენი მხრიდან ყველა ვალდებულება სრულდება და შესრულდება“, – განაცხადა ღარიბაშვილმა.

 „ევროპული საქართველოს“ ლიდერმა, გიგა ბოკერიამ, „ტვ პირველის“ ეთერში თქვა, რომ შარლ მიშელის რიტორიკა არ ასახავდა იმ დრამატულ ვითარებას, რაც ქვეყანაშია შექმნილი:

 „ჩემთვის, როგორც ამ ქვეყნის მოქალაქისთვის, პრეზიდენტ მიშელის რიტორიკა და ლექსიკა არ იყო ადეკვატური, იყო ზედიპლომატიური… არ ასახავდა იმ დრამატულ ვითარებას, რამდენად ზღვარზეა ქვეყანა“.

შეგახსენებთ, შარლ მიშელი საქართველოში რეგიონული ტურის ფარგლებში ჩამოვიდა. ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი ესწრებოდა  ბათუმის მე-17 საერთაშორისო კონფერენციას:   “ევროკავშირის მიზიდულობის ძალა და რეგიონის ტრანსფორმაცია“.

საქართველოში ეს მისი მესამე ოფიციალური ვიზიტი იყო. მიშელის ვიზიტები ქვეყანაში საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ დაიწყო. ევროპელი დიპლომატი მხარეების შერიგებას და ქვეყანაში, არჩევნების შემდგომ დაწყებული კრიზისის განმუხტვას ცდილობდა.

შეიქმნა დოკუმენტი, რომელსაც შარლ მიშელის შეთანხმების სახელწოდებით ვიცნობთ. ამ რამდენიმეპუნქტიანი დოკუმენტის მიზანი ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისის განმუხტვა იყო.

შარლ მიშელის შეთანხმებაზე ამ დრომდე არ აქვთ ხელი მოწერილი „ნაციონალურ მოძრაობასა“ და მის ბლოკში შემავალ ოპოზიციურ პარტიებს. ოპოზიცია ამბობს, რომ ხელისუფლება შეთანხმების ყველა პუნტქს არ ასრულებს.  განსაკუთრებით კი ეს უზენაესი მოსამართლეობის კანდიდატების შერჩევისას გამოჩნდა. „ქართული ოცნება“ ირწმუნება, რომ შეთანხმებას არ არღვევს.

• ევროპული საბჭოს პრეზიდენტი ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი რანგის თანამდებობაა ევროკავშირში. ის ევროკავშირის მთავარი წარმომადგენელია საერთაშორისო არენაზე.
• ბელგიელი პოლიტიკოსი შარლ მიშელი ამ თანამდებობაზე 2019 წელს დაინიშნა. მანამდე მიშელი ხუთი წლის განმავლობაში ბელგიის პრემიერ-მინისტრი იყო.
• ევროპული საბჭო (European Council) ევროკავშირის მთავარი პოლიტიკური ორგანოა. საბჭოს წევრები მხოლოდ ევროკავშირის ქვეყნების ლიდერები არიან. ევროპული საბჭო არის ის ორგანო, რომელიც განსაზღვრავს ევროკავშირის განვითარების მთავარ სტრატეგიას და პოლიტიკის გენერალურ ხაზს.