როგორ მოაგვრა ორმა ახალგაზრდა ქალმა ერთი სოფლის სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა ევროკავშირის დახმარებით
სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა ალვანში
აღმოსავლეთ საქართველოში, პატარა სოფელ ალვანში, ორმა ახალგაზრდა ქალმა, ევროკავშირის დახმარებით სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა გადაჭრა.
„წარმოუდგენელი გვეგონა, რომ ორ გოგოს, რომლებსაც არანაირი ცოდნა და გამოცდილება არ გვქონდა, ამხელა პრობლემის მოგვარება შეგვეძლოო“, – ამბობენ გოგოები.
- ევროკავშირისა და CENN-ის დახმარებით ველისციხის სკოლაში გარემოსდაცვითი საგანმანათლებლო ცენტრი მოეწყო
- გურული და რაჭველი ახალგაზრდები მდინარეების სისუფთავისთვის – გარემოსდაცვითი აქტივიზმი ოზურგეთსა და ამბროლაურში
ამ სტატიაში მოგიყვებით, როგორ შეძლო ორმა ქალმა ადგილობრივების ბევრ წლიანი პრობლემის მოგვარება.
უწყლო სოფელი ალვანი
აღმოსავლეთ საქართველოში, ახმეტის მუნიციპალიტეტში, სოფელ ზემო ალვანში დაახლოებით სამი ათასი ადამიანი ცხოვრობს.
სამ ათეულ წელზე მეტია, სოფელს სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა ჰქონდა. ადგილობრივები ყვებიან, რომ ზაფხულში სიტუაცია გაუსაძლისი ხდებოდა – სოფლის ბევრ უბანს წყალი საერთოდ არ მიეწოდებოდა, ნაწილს კი განრიგით ჰქონდა, დღეში მხოლოდ რამდენიმე საათი.
როგორც სოფელში ყვებიან, წყლის ასეთი, არათანაბარი გადანაწილება ბევრმა რამემ გამოიწვია. მათ შორის იმან, რომ სოფელში გაუმართავია სარწყავი წყლის სისტემა და ხალხი ბოსტნეულის მოსარწყავად სასმელ წყალს იყენებდა.
როგორ დაიწყო პრობლემის მოგვარებაზე ზრუნვა
2023 წელს, ორგანიზაცია CENN-მა, „საქართველოს კლიმატის პროგრამის“ ფარგლებში საგრანტო კონკურსი გამოაცხადა.
„საქართველოს კლიმატის პროგრამა“ არის საქართველოში ევროკავშირის ფინანსური მხარდაჭერით მიმდინარე ოთხწლიან პროგრამა, რომელსაც ახორციელებს ორგანიზაცია CENN კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდთან (KRDF), ჭიათურელთა კავშირთან (ACU), რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის აგროტურიზმის განვითარების ასოციაციასა (RLS-ADA) და ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირთან (YPU) თანამშრომლობით. პროექტის მიზანია ოთხ სამიზნე რეგიონში – გურია, იმერეთი, კახეთი, რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი, სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერება და ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების ხელშეწყობა წყალსა და ჯანსაღ გარემოზე ხელმისაწვდომობის უფლებებზე აქცენტით.
ადგილობრივმა სათემო ორგანიზაციამ – „თუშების სათემო საბჭომ“, ამ კონკურსში მონაწილეობა გადაწყვიტა.
თამარ ჯამარაშვილი მაშინ ამ ორგანიზაციის ერთ-ერთი წევრი იყო. გვიყვება, რომ როგორც კი საგრანტო კონკურსის შესახებ შეიტყვეს, გადაწყვიტეს, განაცხადი შეეტანათ და სოფელში არსებული სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა მოეგვარებინათ.
რა გააკეთეს ახალგაზრდა ქალებმა
ნანა ჩარხოშვილიც პროექტის ერთ-ერთი ავტორია. ნანა სოფელ ალვანში იმ ქუჩაზე ცხოვრობს, სადაც წლების განმავლობაში წყალი თითქმის არ ჰქონდათ.
პროექტის შედგენამდე ნანამ გადაწყვიტა დეტალურად მოეკვლია სოფელში სასმელი და სარწყავი წყლის პრობლემა.
მაშინ ნანამ აღმოაჩინა, რომ სასმელი წყლის ორ სათავე ნაგებობაზე უსაფრთხოების ზომები არ იყო დაცული:
მიტოვებული და ჩაბნელებული იყო. ნებისმიერ ადამიანს შეეძლო შესულიყო და რაც უნდოდა ის გაეკეთებინა. პირუტყვიც შედიოდა. ამიტომ, პირველი, რაც გავაკეთეთ, ჰელიოსისტემები დავამონტაჟეთ და გავანათეთ. აქვე დავამონტაჟეთ ფოტოხაფანგები, იმისთვის, რომ დაეფიქსირებინა გადაადგილება“.
რაც შეეხება სარწყავ წყალს, მისი მოწესრიგებისთვის პროექტის ავტორებმა მდინარე ალაზნის კალაპოტი შეისწავლეს. აღმოჩნდა, რომ იქიდან ხალხი წყალს სარწყავად თვითნებურად უშვებდა.
პროექტის ფარგლებში, სპეციალისტების რეკომენდაციით, მდინარეში რკინა–ბეტონის ათი კონსტრუქცია, იგივე ბუტები ჩააწყვეს, რომლებმაც წყლის უფრო დიდი ნაკადი შექმნეს და მდინარის კალაპოტს მიმართულება ზემო ალვანისკენ მისცეს. მოეწყო წყლის დონის მარეგულირებელი ჩამკეტებიც, რომლებიც დაზიანებული, ზოგან კი დატეხილი იყო და სოფელში შემავალ წყლის დონეს ვერ არეგულირებდა.
მას შემდეგ, რაც სარწყავი წყალი ხელმისაწვდომი გახდა, სასმელი წყალიც ალვანის ყველა ქუჩაზე გადანაწილდა.
„თუკი იქამდე ერთმანეთს ასწრებდნენ დილით წყლის აღებას, ახლა თანაბრად მიეწოდება დილით გარკვეულ ნაწილს, საღამოს მეორე ნაწილს. ამან, რა თქმა უნდა, სრულად ვერ შეცვალა სურათი, თუმცა გაზარდა წყლის რესურსი“, – ამბობენ გოგოები.
საინფორმაციო კამპანია სოფელში
თამარისა და ნანას პროექტი წყლის სისტემის მოწესრიგების გარდა, თანასოფლელების ცნობიერების ამაღლებასაც მოიცავდა. მათ წყლის რესურსების გამოყენებასთან დაკავშირებით, თანასოფლელებს ტრენინგები ჩაუტარეს.
თამარი ამბობს, რომ ეს ნაწილი, მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, რადგან ამ დრომდე მოსახლეობა წყლის პრობლემის შესახებ ხმამაღლა არ საუბრობდა:
„მოსახლეობამ მხოლოდ თეორიულად იცოდა, რომ შეეძლოთ ცხელ ხაზზე დაერეკათ და ეთქვათ, რომ წყალი არ მიეწოდებოდათ, კომპანია კი ვალდებული იყო, რომ პრობლემაზე ეზრუნა. გაჩნდა ეს ინფორმაცია და მიმართვიანობაც გაიზარდა“.
პროექტის ფარგლებში შეგროვდა ხელმოწერებიც. პროექტის ავტორებმა, მოსახლეობის სახელით, ახმეტის მუნიციპალიტეტში პეტიცია შეიტანეს, რომლითაც ითხოვენ, რომ სასმელი სარწყავი წყლის სისტემები მართვაში გადაეცეს შესაბამის კომპანიებს, რომლებიც სისტემაზე პასუხისმგებლობას აიღებენ:
„ჩვენ რაც უნდა გავაკეთოთ, სისტემა არის ძველი, კომუნისტების დროს ჩაყრილი. არის „აზბესტის“ მილები, რაც ჯანმრთელობისთვის საშიშია. ეს მილიც ბევრგან დაზიანებულია და წყლის დანაკარგი დიდია. რამდენჯერმე მერს შევხვდით და გვითხრა, რომ დაწყებულია პროექტირება, მაგრამ არ დაძრულა არაფერი. ამიტომ მოსახლეობისგან მოთხოვნა გაგზავნილია, რომ მოსაწესრიგებელია წყლის სისტემა“, – ამბობენ გოგოები.
კიდევ ერთი საკითხი, რომლებიც თამარმა და ნანამ წამოჭრეს, წყლის გაფილტვრა–დამუშავებას ეხება. მათ მოსახლეობას მიაწოდეს ინფორმაცია, რომ უფლება აქვთ უსაფრთხო და სტანდარტების შესაბამის, სუფთა წყალს იღებდნენ.
პროექტის შედეგი
CENN–ის პროექტით, თამარ ჯამარიშვილმა და ნანა ჩარხოშვილმა უსაფრთხოების მინიმალური სტანდარტის მოწყობით შეძლეს და სოფელს სასმელ და სარწყავ წყალთან დაკავშირებული რთული მდგომარეობა შეუმსუბუქეს.„გაცილებით მასშტაბური პრობლემაა და სხვა დონის ჩარევა სჭირდება, მაგრამ ჩვენი პროექტის ფარგლებში, რაც მიზნად დავისახეთ, შესრულდა: მდგომარეობა საგრძნობლად შეიცვა და მეტ–ნაკლებად აღმოიფხვრა“, – ამბობენ ახალგაზრდა ქალები და სიცილით ამატებენ, ვერც კი წარმოვიდგენდით, რომ ორ გოგოს, რომელსაც არანაირი ცოდნა და გამოცდილება არ გვქონდა ამ სფეროში, ამხელა პრობლემის მოგვარება შეგვეძლოო.
სტატია შექმნილია ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროექტის “საქართველოს კლიმატის პროგრამა” ფარგლებში, რომელსაც ახორციელებს CENN, კახეთის რეგიონული განვითარების ფონდთან (KRDF), ჭიათურელთა კავშირთან (ACU), რაჭა–ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის აგროტურიზმის განვითარების ასოციაციასთან (RLS-ADA) და ახალგაზრდა პედაგოგთა კავშირთან (YPU) თანამშრომლობით. პროექტის მიზანია 4 სამიზნე რეგიონში – გურია, იმერეთი, კახეთი და რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი, სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერება და ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების ხელშეწყობა წყალსა და ჯანსაღ გარემოზე ხელმისაწვდომობის უფლებებზე აქცენტით.
