საქართველომ Интер РАО-სთან საარბიტრაჟო დავა წააგო და $76.9 მილიონი დოლარის გადახდა დაეკისრა
საქართველომ Интер РАО-სთან დავა წააგო
საქართველომ რუსულ ენერგოკომპანია Интер РАО-სთან საერთაშორისო არბიტრაჟში დავა წააგო და $76.9 მილიონი დოლარის გადახდა დაეკისრა. საერთაშორისო საინვესტიციო დავების მოგვარების ცენტრმა საქართველოს აპელაცია არ დააკმაყოფილა და ძალაში დატოვა საარბიტრაჟო სასამართლოს გადაწყვეტილება.
ამასთან, გადაწყვეტილება საკომპენსაციო თანხაზე წლიურ საპროცენტო განაკვეთსაც ითვალისწინებდა, რომელიც აშშ დოლარის SOFR-ის საპროცენტო განაკვეთსა და დამატებით 2%-ს მოიაზრებს. შესაბამისად, თანხა, რომელიც საქართველომ უნდა გადაიხადოს, გაზრდილია.
საარბიტრაჟო დავა
Интер РАО-სა და საქართველოს მთავრობას შორის 2011 წლის 31 მარტს გაფორმდა მემორანდუმი, სადაც საქართველოს მთავრობა კომპანიას აძლევდა გარანტიას, რომ 15 წლის განმავლობაში ქვეყანაში დენის ტარიფი შემცირებისკენ არ გადაიხედებოდა. სწორედ ამ მემორანდუმის მუხლების დარღვევა დაადასტურა არბიტრაჟმა.
საარბიტრაჟო დავა Интер РАО–მ 2017 წელს დაიწყო და რამდენიმე წლის წინ დადებულ ხელშეკრულებასა და ელექტროენერგიის ტარიფებს ეხებოდა. კომპანია თვლიდა, რომ საქართველოს მიერ 2014 წლიდან მიღებულმა ზომებმა ისინი აზარალა.
2014 წელს ეროვნულმა მარეგულირებელმა კომისიამ ელექტროენერგიის ტარიფით გამოთვლის მეთოდოლოგიის ცვლილების გადაწყვეტილება მიიღო. ცვლილებაში არ იყო საუბარი ვალუტის გაუფასურებით გამოწვეული ზარალის ანაზღაურების გარანტიებზე, რაც ნახსენები იყო 2013 წლის ხელშეკრულებაში. 2016 წელს, სასამართლოში ჩივილამდე, კომპანიამ საქართველოს მთავრობას ტარიფების შეცვლის მოთხოვნით მიმართა, რაც ხელისუფლებამ არ დააკმაყოფილა.
აღსანიშნავია, რომ 2021 წელს საქართველომ ამავე კომპანიებთან დაკავშირებული დავა სტოკჰოლმის საარბიტრაჟო სასამართლოშიც წააგო. ხელისუფლებამ გადაწყვეტილება გაასაჩივრა. როგორც საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო აქამდე იუწყებოდა, რუსული კომპანია $200 მილიონის გადახდას ითხოვდა, თუმცა 2021 წლის 23 ნოემბრის გადაწყვეტილებით, ხელისუფლებას $80.5 მილიონის გადახდა დაეკისრა. რუსულმა კომპანიამ საკომპენსაციო თანხის რაოდენობა გაასაჩივრა და $112 მილიონამდე გაზარდა.
კომენტარი
Интер РАО-სთან საარბიტრაჟო დავის წაგებას ეხმაურება ეროვნული ბანკის ყოფილი პრეზიდენტი რომან გოცირიძე. მისი თქმით, მომხდარ ამბავში პირდაპირაა დამნაშავე მაშინდელი ენერგეტიკის მინისტრი, კახა კალაძე.
რომან გოცირიძე: “საქართველომ რუსულ კომპანია “ინტერრაოსთან”, რომელსაც ეკუთვნის “თელასი”, საერთაშორისო არბიტრაჟში სააპელაციო დავაც წააგო და 76 მილიონი დოლარის გადახდა მოუწევს ქვეყანას. აპელაცია რომ უშედეგო იქნებოდა, ეს ძალიან კარგად იყო ცნობილი, მაგრამ დროის გაწელვის მიზნით მიმართეს ამ ხერხს. ამან თავის მხრივ გამოიწვია ის, რომ ქვეყანას ჯარიმის სახით დამატებით დაეკისრა 18 მილიონი დოლარის გადახდა, რის შემდეგაც დასაფარი თანხის ოდენობამ 94 მილიონ დოლარს მიაღწია.
მომხდარ ამბავში პირდაპირაა დამნაშავე მაშინდელი ენერგეტიკის მინისტრი, კახა კალაძე, რომელმაც ქვეყნის ინტერესების საზიანო ხელშეკრულება გააფორმა “ინტერრაოსთან”, რომელიც დღემდე გასაიდუმლოებულია.
ანალოგიური, ვიტყოდი კატასტროფული მდგომარეობაა შექმნილი ნამახვანთან დაკავშირებით. საქართველომ თურქულ კომპანია “ენკასთან” წააგო პარიზის სასამართლოში დავა და ქვეყანას დაეკისრა 380 მილიონი დოლარის გადახდა. ვინაიდან მთავრობა ვერ იხდის ამ ოდენობის თანხას, თავად თურქულმა კომპანიამ გაასაჩივრა ვაშინგტონის სასამართლოში და მოითხოვა წინა სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულება. ჯარიმების გათვალისწინებით, ასპროცენტიანი ალბათობით შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს მოუწევს დაახლოებით 450 მილიონი დოლარის გადახდა.
ამ საქმეში პირდაპირ მიუძღვის ბრალი მაშინდელ პრემიერ-მინისტრს ირაკლი ღარიბაშვილს.
მხოლოდ ამ ორი საქმიდან ქვეყანა კარგავს დაახლოებით 540 მილიონ დოლარს, რაც დღევანდელი კურსით 1,5 მილიარდი ლარია. ამ ფულით ქვეყანაში მრავალი პრობლემის მოგვარება იყო შესაძლებელი. ეს იმდენი თანხაა, რამდენიც ეყოფოდა ანაკლიის აშენებას.
ამ მასშტაბის დანაშაული დაუსჯელი არ დარჩება. ეს ხელისუფლება ქვეყნისათვის მიყენებული ზიანის გამოც გასამართლდება.”
