საქართველო: პანდემია, როგორც რუსეთზე ეკონომიკური დამოკიდებულების შემცირების შანსი
სუსტი რგოლები
ტურიზმი, საგარეო ვაჭრობა და გზავნილები უცხოეთიდან საქართველოს ეკონომიკის სამი სუსტი წერტილია. მისი ყველაზე სუსტი რგოლები კი ხორბლის იმპორტი, ღვინის ექსპორტი და ტურიზმია.
სწორედ აქ არის შესამჩნევი დამოკიდებულება რუსეთზე – ნათქვამია კვლევაში “საქართველოს ეკონომიკის დამოკიდებულება რუსეთზე: ტენდენციები და საფრთხეები”, რომელიც საერთაშორისო ორგანიზაცია Transparency International- ის მიერ გამოქვეყნდა.
ავტორები, ყურადღებას ამახვილებენ შემდეგ მონაცემებზე, რომლებიც 2019 წელს ეხება:
• ქართველმა მეღვინეებმა რუსეთში ექსპორტირებული ღვინიდან 133 მილიონი დოლარი მიიღეს. ეს ქართული ღვინის მთელი ექსპორტის ნახევარზე მეტია – 57 პროცენტი.
• საქართველოში მოხმარებული ხორბლის 70 პროცენტი იმპორტირებულია რუსეთიდან.
• რუსმა ტურისტებმა საქართველოში 700 მილიონი დოლარი დახარჯეს.
• რუსეთიდან ფულადი გზავნილების ოდენობამ 429 მილიონი დოლარი შეადგინა.
შეჩვეული ჭირი
კვლევის ავტორები აღნიშნავენ, რომ ეკონომიკური დამოკიდებულება რუსეთზე დიდ საფრთხეს უქმნის საქართველოს და ეს ახალი არ არის.
ბოლო მაგალითებს შორისაა საქართველოსთან საჰაერო მიმოსვლის აკრძალვა, რომელიც რუსეთმა 2019 წლის ზაფხულში დააწესა, თბილისში პროტესტის შემდეგ, რომელიც მიმართული იყო საქართველოს ხელისუფლების პრორუსული პოლიტიკის წინააღმდეგ.
“საერთაშორისო გამჭვირვალობა” რუსეთზე ეკონომიკური დამოკიდებულების საფრთხეების კიდევ უფრო ნათელ მაგალითს ასახელებს:
“2006 წელს რუსეთმა ჯერ ბუნებრივი აირის და ელექტროენერგიის მოწოდება შეგვიწყვიტა, შემდეგ საქართველოდან რუსეთში პროდუქციის ექსპორტი ფაქტობრივად აკრძალა. წლის ბოლოს კი საქართველოს მოქალაქეების დეპორტაცია დაიწყო”.
ამ ბოიკოტმა ზიანი მიაყენა საქართველოს ეკონომიკას, მაგრამ ქვეყანამ მაშინდელი ხელისუფლების ძალისხმევით შეძლო კრიზისიდან გამოსვლა და ენერგოდამოუკიდებლობის მიღწევაც. დიდწილად 2006 წლის ენერგეტიკული ბლოკადის წყალობით დღეს საქართველო არ არის დამოკიდებული გაზისა და ელექტროენერგიის მომწოდებლებზე რუსეთიდან.
რუსეთის უარი ქართული ღვინის შეძენაზე საქართველომ ასევე შეეცადა თავის სასარგებლოდ შემოეტრიალებინა: ქართული პროდუქციის რეკლამა აქტიურად მიდიოდა საზღვარგარეთ, მეღვინეებს კი სახელმწიფო ეხმარებოდა ახალი ბაზრების მოძებნაში.
პრორუსული პოლიტიკა
რუსეთმა ემბარგო 2013 წელს გააუქმა – მას შემდეგ, რაც საქართველოში ხელისუფლება შეიცვალა. ქართული პროდუქცია – ძირითადად ღვინო და მინერალური წყალი , რუსეთის ბაზარზე დაბრუნდა და მას შემდეგ ქართველი მწარმოებლების დამოკიდებულება რუს მომხმარებლებზე მხოლოდ გაიზარდა.
”ხელისუფლებას ამ წლების განმავლობაში არ გაუფრთხილებია ქართული ბიზნესი, რომ რუსული ბაზარი სანდო არ არის. პირიქით, ამაყობდა რუსული ბაზრის დაბრუნებით და ამტკიცებდა, რომ პოლიტიკა და ეკონომიკა ერთმანეთისგან უნდა გაიმიჯნოს”, – ნათქვამია JAMnews-ის სტატიაში, რომელიც 2019 წლის ზაფხულში, რუსეთის ახალი სანქციების მოლოდინს ეხებოდა.
ამავე პუბლიკაციაში აღნიშნულია, რომ 2013 წლიდან 2018 წლამდე საქართველოს მთავრობამ 13 მილიონი ლარი დახარჯა საქართველოს რეკლამირებისთვის რუსი ტურისტებისთვის. უნდა დავამატოთ, რომ ამ თანხის მნიშვნელოვანმა ნაწილმა კრემლის პროპაგანდისტული ტელეარხების ბიუჯეტები შეავსო, რაც ცალკე მიზეზი იყო ხელისუფლების კრიტიკოსთა აღშფოთებისთვის.
ის, რაც არ გვკლავს, გვაძლიერებს
პანდემიის გამო რუსული ბაზრის დახურვა შეიძლება ახალი შანსი გახდეს საქართველოს ეკონომიკისთვის, მიიჩნევენ ”საერთაშორისო გამჭვირვალობის” კვლევის ავტორები:
”მინიმუმ ეს გარდაუვალი იქნება ტურიზმის შემთხვევაში, რადგან საქართველოს ტურიზმზე, მათ შორის რუს ტურისტებზე დამოკიდებულება შემცირდება და 2019 წლის დონეზე დაბრუნებას რამდენიმე წელი შეიძლება დასჭირდეს. „კოვიდ19“ის პანდემიის გამო საქართველოს ეკონომიკა გაცილებით მეტად იზარალებს, ვიდრე რუსეთს შეუძლია ეკონომიკური ზიანი მოგვაყენოს. ეს საქართველოს მოსახლეობას და ხელისუფლებას გარკვეულ გამოცდილებას შესძენს, რუსეთისგან მოსალოდნელი ეკონომიკური სანქციების მიმართ ნაკლებ მოწყვლადი იყოს და ერთგვარი იმუნიტეტი გამოიმუშაოს,”- ნათქვამია მოხსენებაში.
ამ გზავნილს ეკონომისტები ნაწილობრივ ეთანხმებიან. მაგრამ ზოგიერთის აზრით, ბაზრების დივერსიფიკაცია თავად მწარმოებლების ნებას მოითხოვს.
”ახალ ბაზრებზე გასვლით თავად ბიზნესი უნდა იყოს დაინტერესებული, – თქვა სალომე გელაშვილმა, თსუ-ს ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის უფროსმა მკვლევარმა რადიო თავისუფლებასთან ინტერვიუში, – მაგრამ ზოგიერთ მწარმოებელს უფრო მეტად მოკლევადიანი სარგებელი აინტერესებს, ვიდრე გრძელვადიანი დაგეგმვა”.
