სადამკვირვებლო ორგანიზაცია ISFED არჩევნების დღეს მომხდარ ასობით დარღვევაზე საუბრობს
ISFED-ი საარჩევნო დარღვევებზე
ბიულეტენების ჩაყრა საარჩევნო ყუთებში, მარკირების პროცედურების დარღვევა, “კარუსელი”, ხმის მიცემის ფარულობის დარღვევა, ამომრჩევლების დაშინება, პირადობის მოწმობების ჩამორთმევა – არასრული ჩამონათვალია იმ ასობით დარღვევისა, რაც არასამთავრობო, დამკვირვებელმა ორგანიზაცია “სამართლიანმა არჩევნებმა” (ISFED) აღრიცხა საქართველოში ჩატარებულ 2024 წლის 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებზე.
დასკვნაში, რომელიც ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა, ნათქვამია, რომ საპარლამენტო არჩევნების შედეგები შესაძლოა სათანადოდ არ ასახავდეს ქართველი ამომრჩევლების ნებას.
არჩევნების შეფასების დოკუმენტში დეტალურად არის ჩამოთვლილი რა ტიპის დარღვევები ხდებოდა წინასაარჩევნო პერიოდში და რა ხდებოდა არჩევნების დღეს.
ამ სტატიაში ძირითად ტენდენციებს ვაჯამებთ.
26 ოქტომბერს საქართველოში ჩატარდა საპარლამენტო არჩევნები, რომელიც უპრეცედენტო იყო თავისი მნიშვნელობით. ამ არჩევნების შედეგი განსაზღვრავს ქვეყნის მომავალ პოლიტიკურ და გეოპოლიტიკურ კურსს.
საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, არჩევნები მმართველმა პარტია “ქართულმა ოცნებამ” მოიგო, მან ხმების 53.92% მიიღო.
ეს მონაცემები საკმაოდ განსხვავებდა ეგზიტპოლების შედეგისაგან. ეგზიტპოლების თანახმად, “ქართული ოცნების” მაჩვენებელი 40-42 პროცენტი იყო.
საქართველოს პრეზიდენტმა არცევნები არალეგიტიმურად გამოაცხადა და თქვა, რომ ეს იყო ტოტალური გაყალბება, რუსული სპეცოპერაცია. არჩევნების შედეგებს არცოპოზიცია აღიარებს და ზოგი მათგანი უარს ამბობს საპარლამენტო მანდატებზე.
წინასაარჩევნო პერიოდის დარღვევები
ამომრჩევლებზე ზეწოლა, დაშინება, პირადობის დამადასტურებელი მოწმობების ჩამორთმევა, პერსონალური მონაცემების შეგროვება/დამუშავება და ამომრჩევლების მოსყიდვა – ეს არის ის დარღვევები, რაც ორგანიზაცია “სამართლიანმა არჩევნებმა” წინასაარჩევნო პერიოდში აღრიცხა.
ISFED-ის შეფასებით, წინასაარჩევნო პერიოდში მმართველი პარტია სარგებლობდა მნიშვნელოვანი უპირატესობით, რადგან მის ხელში იყო უზარმაზარი სახელმწიფო რესურსი.
რაში გამოიხატებოდა ამ რესურსის გამოყენება:
- ეს იყო არაერთი სოციალური და ინფრასტრუქტურული სახელმწიფო პროგრამა, რომელიც მმართველმა პარტიამ ამომრჩევლების გულის მოსაგებად გამოიყენა;
- საჯარო მოხელეები აქტიურად მონაწილოებდნენ მმართველი პარტიის სააგიტაციო ღონისძიებებში;
- ადგილი ჰქონდა ამომრჩეველთა პერსონალური მონაცემების შეგროვებასა და მოქალაქეებისთვის პირადობის დამადასტურებელი მოწმობების სავარაუდო ჩამორთმევას. ISFED-ის შეფასებით, ეს ამომრჩეველზე ზეწოლისა და ამომრჩევლის ნების გამოხატვისთვის ხელის შეშლის მცდელობა იყო.
ISFED-ის შეფასებით, საპარლამენტო არჩევნებს წინ უძღოდა საარჩევნო კანონმდებლობაში განხორციელებული არაერთი პრობლემური ცვლილება. მათ შორის, ცენტრალური საარჩევნო კომისიის დაკომპლექტების წესის გაუარესება, – როდესაც ცესკოში გადაწყვეტილებების მისაღებად საჭირო კვორუმი კვალიფიციური უმრავლესობიდან უბრალო უმრავლესობამდე შემცირდა.
და ასევე, პრობლემები, რომელიც შეუქმნეს ქვეყნის გარეთ მცხოვრებ ამომრჩევლებს.
არჩევნების დღის დარღვევები
არჩევნების დღესაც „სამართლიანმა არჩევნებმა” ასობით მძიმე დარღვევა გამოავლინა. მათ შორის, ბიულეტენების ჩაყრა, ხმის მრავალჯერადი მიცემა, ამომრჩევლის უპრეცედენტო მასშტაბის მოსყიდვა, დამკვირვებლების უბნებიდან გაძევება, ასევე უბნის გარეთ ამომრჩეველთა მობილიზების, მათი პერსონალური მონაცემების შეგროვებისა და ნების კონტროლის ფაქტები.
არჩევნების დღის მიმდინარეობას „სამართლიანი არჩევნები“ ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე დააკვირდა. ორგანიზაციის სადამკვირვებლო მისია 1,000-მდე საუბნო, 235 უბნის გარე პერიმეტრის და 45 საზღვარგარეთის უბნის, ასევე 73 საოლქო საარჩევნო კომისიის დამკვირვებლისა და 85 მობილური ჯგუფისგან შედგებოდა.
არჩევნების დღეს ორგანიზაციის ცენტრალურ ოფისში მოქმედებდა მონაცემთა აღრიცხვის/ გადამოწმების/ანალიზისა (32 ოპერატორი) და ინციდენტების/საჩივრების ცენტრები (23 იურისტი).
არჩევნების დღეს:
- საარჩევნო უბნების 9%-ზე არ იყო დაცული კენჭისყრის ფარულობა;
- საარჩევნო უბნების 9%-ზე იყო მარკირების შემოწმებასა და გაკეთებასთან დაკავშირებული პრობლემები;
- საარჩევნო უბნების 31%-ზე, უბნის გარეთ დაფიქსრიდა ამომრჩეველთა აღრიცხვის შემთხვევები უბნის გარე პერიმეტრზე პარტიის კოორდინატორების მიერ;
- საარჩევნო უბნების 11%-ზე ორგანიზაციამ დააფიქსირა სიტყვიერი და ფიზიკური დაპირისპირების, ასევე, მუქარის ფაქტები;
- საარჩევნო უბანთა 19%-ზე გამოვლინდა ამომრჩეველთა ორგანიზებული ტრანსპორტირება;
- საარჩევნო უბნების 13%-ის გარე პერიმეტრზე დაფიქსირდა ამომრჩეველთა სავარაუდო მოსყიდვა;
- ასევე გამოვლინდა დამკვირვებლების უფლებების უკანონო შეზღუდვის, მათი დაშინების, სიტყვიერი თუ ფიზიკური ძალადობის და საარჩევნო უბნიდან გაძევების შემთხვევები.
- რამდენიმე საარჩევნო უბანში დაფიქსირდა საარჩევნო ყუთში ბიულეტენების მასობრივი ჩაყრისა და მრავალჯერადი ხმის მიცემის ფაქტები.
„სამართლიანი არჩევნების” დამკვირვებლებმა საარჩევნო უბნების შიგნით 170-მდე ინციდენტი/დარღვევა დააფიქსირეს.
მათ შორის:
- საარჩევნო ყუთებში ბიულეტენების ჩაყრის 2 შემთხვევა
- მრავალჯერადი ხმის მიცემის 4 შემთხვევა
- მარკირების პროცედურის დარღვევის 16 შემთხვევა
- ხმის მიცემის ფარულობის დარღვევის 25 შემთხვევა
- დამკვირვებლის უფლების შეზღუდვისა და უბნიდან გაძევების 11 შემთხვევა
- 1-ზე მეტი ბიულეტენის გადაცემის 16 შემთხვევა
- გადასატან საარჩევნო ყუთთან დაკავშირებული 14 შემთხვევა
- ელექტრონულ აპარატებთან დაკავშირებული პრობლემების 8 შემთხვევა
- უბნის მოწყობასთან დაკავშირებული 5 შემთხვევა
- არასათანადო დოკუმენტით ხმის მიცემის 4 შემთხვევა
„სამართლიანი არჩევნების“ დამკვირვებლებმა ჯამში 200-ზე მეტი საჩივარი შეიტანეს, აქედან 100-ზე მეტი საუბნო საარჩევნო კომისიებში, 95 – საოლქო საარჩევნო კომისიებში. 70-მდე შენიშვნა დაფიქსირდა ჩანაწერთა წიგნში.
ასევე, ცესკოში წარდგენილ იქნა 1 საჩივარი სალონიკის საარჩევნო უბანთან დაკავშირებით.
საარჩევნო უბნის გარეთ გამოვლენილი ტენდენციები
საარჩევნო უბნის გარეთ, „სამართლიანმა არჩევნებმა“ 100-ზე მეტი ინციდენტი გამოავლინა.
ორგანიზაცია საუბრობს ისეთ დარღვევებზე, როგორიცაა:
- ამომრჩეველთა აღრიცხვა
- ამომრჩევლის სავარაუდო მოსყიდვა
- ამომრჩევლის ნების სავარაუდო კონტროლი
- ამომრჩეველთა ორგანიზებული მობილიზება
- ფიზიკური და სიტყვიერი დაპირისპირება
- ფიზიკური ძალადობა დამკვირვებელზე
- სააგიტაციო მასალის განთავსება კენჭისყრის შენობის შესასვლელიდან 25 მეტრის მანძილზე
დეტალურად, ყველა შემთხვევის შესახებ შეგიძლიათ ამ ბმულზე წაიკითხოთ, ორგანიზაციის განცხადებაში.
