რუსეთის უცხოური აგენტები აფხაზეთში | ინალ ხაშიგისა და ასტამურ ტანიას მიმოხილვა
რუსეთის უცხოური აგენტები აფხაზეთში
აფხაზეთში მცხოვრები მოქალაქეების მიმართ რუსეთის მიერ პერსონალური სანქციების შემოღება შეუძლებელი იქნებოდა ადგილობრივი ინიციატივის გარეშე — ასეთია ერთ-ერთი ძირითადი თეზა, რომელიც გაჟღერდა გაზეთ ჩეგემსკაია პრავდას რედაქტორის, ინალ ჰაშიგისა და ისტორიკოსისა და პოლიტოლოგის, ასტამურ ტანიას საუბარში.
ინტერვიუში ასევე მიმოიხილეს: სერგეი კირიენკოს როლი აფხაზეთში პოლიტიკური ვითარების სტაბილიზაციისკენ, ყოფილი ე.წ. პრეზიდენტის, ალექსანდრ ანქვაბის ჩამოშორება ძალაუფლებიდან, რეგიონში მიმდინარე პროცესები და აფხაზეთ-რუსეთის ურთიერთობების შესაძლო განვითარების სცენარები.
აღსანიშნავია, რომ რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ ინალ ხაშიგი უცხოური აგენტების სიაში შეიყვანა. ჟურნალისტი აღნიშნულ გადაწყვეტილებას კატეგორიულად არ ეთანხმება და მის გასაჩივრებას სასამართლოს გზით ცდილობს.
ინტერვიუს სრული ტექსტი:
ინალ ხაშიგი: გამარჯობა. ეთერშია „ჩეგემსკაია პრავდა“. ბოლო გადაცემიდან თვეზე ცოტა ნაკლები გავიდა, თუმცა, საკმაოდ სერიოზული მოვლენები მოხდა. რუსეთის იუსტიციის სამინისტრომ, პირადად მე, თქვენი მონა-მორჩილი, შეიყვანა უცხოური აგენტების რეესტრში. არ ვიცი, ალბათ აფხაზეთის აგენტად მიმიჩნია. და თუ ამ კუთხით შეხედავ, რაღაცნაირად სასიამოვნოც კი არის. მაგრამ ახლა საუბარი ჩემზე კი არა, ზოგადად ტენდენციებზეა. ფაქტია, რომ ჩემს შემდეგ უცხოური აგენტების რეესტრს ანალოგიურად დაემატა იზიდა ჭანია (ნუჟნაია გაზეტა) და ნიზფა არშბა ( სააგენტო „აიაშარა“). გარდა ამისა, დეკემბერსა და იანვარში რუსეთის მოქალაქეობა ჩამოართვეს ჩვენი პარლამენტის წევრს კან კვარჩიას და აფხაზეთის გმირს ლეუან მიკაას. ბევრ აფხაზს დიასპორიდან, რუსეთში შესვლა ეკრძალება. ეს რაღაცნაირად ოფიციალურადაც გაკეთდა. დღეს ჩვენ ვისაუბრებთ ამ სიტუაციაზე. თანაც, არჩევნები უკვე ჩატარდა, არის ახალი პრეზიდენტი და იქმნება ახალი გუნდი.
ბუნებრივია, ვისაუბრებთ რუსეთ-აფხაზურ ურთიერთობებზეც, რომლებიც ასევე ამჟამად გარკვეულ გადახედვას განიცდის. ბუნებრივია, ამ ყველაფერზე ჩვენს მუდმივ პოლიტიკურ ექსპერტს, ასტამურ ტანიას ვესაუბრებით. ასტამურ, მოგესალმებით
რას ფიქრობთ ზოგადად? მეჩვენება, რომ ამ სიტუაციის განვითარება წინა ხელისუფლების დროს დაიწყო. ასლან ბჟანიას, მისი გუნდის და მისი კურატორების თავმჯდომარეობით, რომელთაც მაშინ რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში დიმიტრი კოზაკი წარმოადგენდა. მაგრამ ახლა ეს ასე ბუნებრივად აღარ გამოიყურება – ყველაფერი შეიცვალა: მოვიდა ახალი კურატორი, ახალი პრეზიდენტი და ეს ყველაფერი რატომღაც არალოგიკურად ჩანს. არჩევნები საბოლოოდ ჩატარდა.
ასტამურ ტანია: იმედი ვიქონიოთ, რომ ყველა ეს გადაწყვეტილება, აფხაზეთის წინა ხელისუფლების საქმიანობით გამოწვეული ინერციაა. იმიტომ, რომ თუ ამ გადაწყვეტილებებს მივუდგებით აფხაზეთისა და რუსეთის ურთიერთობის გრძელვადიანი ინტერესების კუთხით, მაშინ ეს კარგს ვერაფერს მოიტანს. თუნდაც ჩვენი საზოგადოების მახასიათებლების გამო. იმიტომ, რომ თუ ასე „მოვწყვეტთ“ საჯარო პროცესის ზოგიერთ აქტიურ მონაწილეს, ეს უდავოდ შექმნის პოლიტიკურ დაძაბულობას და შეიძლება საჯარო პროცესი, კონსტრუქციული სფეროდან, სრულიად სხვა სფეროებში გადაიყვანოს. შემდეგ კი, იმის გამო, რომ აფხაზური საზოგადოება უამრავი სხვადასხვა კუთხით არის ერთმანეთთან დაკავშირებული, რაც ზოგჯერ უხილავია გარე დამკვირვებლებისთვის, ეს ქმნის უნდობლობისა და დაძაბულობის ატმოსფეროს – რაც, სხვათა შორის, არასოდეს ყოფილა დამახასიათებელი რუსეთ-აფხაზეთის ურთიერთობებისთვის. რადგან, მაშინაც კი, როდესაც ჩვენ გვქონდა მწვავე შიდაპოლიტიკური დებატები, როგორც წესი, რუსეთის თემა და მისი ჩართულობა შიდა პოლიტიკურ პროცესებში არ დამდგარა.
ვფიქრობ, რომ აქედან დასკვნა უნდა გამოიტანონ მათ, ვინც ამჟამად რუსეთის ხელმძღვანელობაში აფხაზურ მიმართულებით მუშაობს. ისინი გარკვეულ იმედებს იძლევიან. იმიტომ, რომ საარჩევნო პროცესის დროს გადაიდგა სწორი ნაბიჯები, რამაც საშუალება მისცა ყველაფერი კანონის და სტაბილურობის ფარგლებში დარჩენილოყო, რათა საზოგადოებას ეღიარებინა არჩევნების შედეგები. რადგან არსებობდა საფრთხე, რომ სრულიად არაპროგნოზირებად სიტუაციებში აღმოვჩნდებოდით. აშკარაა, რომ რუსულ-აფხაზური ურთიერთობები განახლებას საჭიროებს. უნდა იყოს გააზრებული, რომ მიუხედავად იმისა, რომ აფხაზეთი ფაქტობრივად რუსეთის მფარველობის ქვეშ არის – სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მისი პროტექტორატის ქვეშ – აფხაზეთის ეროვნული პროექტი, დამოუკიდებელ არსებობას გულისხმობს. ისტორიულად ასე ჩამოყალიბდა – დამოუკიდებელ, მაგრამ რუსეთთან მჭიდრო ურთიერთობაში. შეძლებისდაგვარად, პოლიტიკური ტრადიციების ფარგლებში, მოაგვაროს საკუთარი საკითხები. ჩვენ გვაქვს ჩამოყალიბებული პოლიტიკური ტრადიცია, რომლის ფარგლებშიც არის, მაგალითად, შესაძლებლობა ღიად გამოხატოს საკუთარი აზრი გარკვეულ საკითხებზე.
ჩვენგან ხელისუფლება არ შეიძლება მოწყვეტილი იყოს. ასეთ პატარა საზოგადოებაში ის სადმე ოლიმპოს მთაზე ვერ იქნება, ისე, რომ ძნელად მისაწვდომი იყოს. იყო მცდელობა საზოგადოებასა და სამთავრობო სტრუქტურებს შორის ღობე აღემართათ. ამან ჩვენს ხელისუფლებას კარგი არაფერი მოუტანა. იმედი მაქვს, აღარავინ გაიმეორებს ამ გამოცდილებას. ახლა, ვფიქრობ, რომ აფხაზეთის ახალი ხელისუფლების ინტერესებშია, აჩვენოს, რომ ის ნამდვილად ახალი ხელისუფლებაა და არა იმის გაგრძელება, რაც აქამდე იყო. თუ ეს მის ინტერესებშია, ეს საკითხები უნდა მოგვარდეს. და მეორეც, თქვენ უნდა შეძლოთ საჯაროდ გამოხატოთ თქვენი აზრი ამ საკითხთან დაკავშირებით.
ინალ ხაშიგი: ეს არის მნიშვნელოვანი თეზისი, რომელიც თქვენ გამოკვეთეთ – ახალი ხელისუფლება უნდა იყოს ზუსტადაც ახალი და არა წარსულის გაგრძელება.
ასტამურ ტანია. უკაცრავად, შეგაწყვეტინებ. წინა ხელისუფლების მიმდევრებმაც კი არჩევნების მიმდინარეობისას გამოთქვეს უარყოფითი მოსაზრებები რამდენიმე გადადგმულ ნაბიჯზე. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ მის მგზნებარე მხარდამჭერებს შორისაც კი იყო მისი ქმედებებით გამოწვეული უკმაყოფილება. უბრალოდ, მათ ამის ღიად გამოხატვა არ შეეძლოთ.
ინალ ხაშიგი: თუმცა ეს ნაბიჯები განხორციელდა. უცნაურია, როცა აფხაზეთი და რუსეთი მოკავშირე, მეგობარი სახელმწიფოები არიან, ძალიან მჭიდროდ დაკავშირებული. უბრალოდ, დარწმუნებული ვარ, რომ აქედან კონტრ-მოძრაობა რომ არ ყოფილიყო – მაგალითად, ეს ხალხი გვაწუხებს, რამე გააკეთეთ -რუსეთი არასოდეს გამოაცხადებდა მეგობარი აფხაზეთის მოქალაქეებს უცხოურ აგენტებად.
თუ აფხაზეთში ოფიციალური პრეტენზია არ არსებობს ამ ადამიანების მიმართ, მაშინ ეს რაღაცნაირად აბსურდულად ჟღერს. შენს სამშობლოში ნორმალური, პატივსაცემი მოქალაქე ხარ და უცებ მეგობარ ქვეყანაში, შენს მიმართ პოლიტიკური პრეტენზიები გაჩნდა. ვთქვათ, თუ ამას შევადარებთ რუსეთ-ბელარუსის ურთიერთობებს, იქ, ალბათ, ბელორუსიას აქვს პრეტენზია ოპოზიციონერების მიმართ და რუსეთს შეუძლია ამის გათვალისწინება. მაგრამ თუ ბელარუსის სახელმწიფოს არ აქვს პრეტენზია ადამიანის მიმართ, არ მგონია, რომ რუსეთს ოდესმე ჰქონდეს პოლიტიკური პრეტენზია მის მიმართ. მოქალაქეობის ჩამორთმევა და უცხოელი აგენტის სტატუსი, ვფიქრობ, პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა. ეს ალბათ ბელარუსებზე ვერ გავრცელდებოდა, თავად ლუკაშენკოს რომ არ ეთხოვა. თუმცა ვერც კი წარმოვიდგენ, რომ ლუკაშენკო მოსკოვს მოქალაქეების დასჯას სთხოვს. თუ ის სჯიდა, ეს ბელორუსის კანონების მიხედვით ხდებოდა.
ასტამურ ტანია: მგონი მართალი ხარ. ინიციატივა აქედან წამოვიდა. იმიტომ, რომ არ მგონია, რომ ჩვენი აქტივისტების, ჟურნალისტების, პოლიტიკოსების საქმიანობამ რაიმე ზიანი მიაყენოს რუსეთის ინტერესებს. ამას მხოლოდ წინა ხელისუფლების ინტერესების პრიზმით შეიძლება შევხედოთ.
ინალ ხაშიგი: მაგრამ აფხაზური კანონმდებლობის კუთხითაც როგორ უნდა მივიჩნიოთ ასეთი ქმედება, როცა, პირობითად, მიდიხარ და უხეშად რომ ვთქვათ, ასმენ შენს მოქალაქეებს და მაშინ რომცა თავად ხარ ძალაუფლების მქონე.
ასტამურ ტანია: არ მგონია, რომ ყველაფერი მხოლოდ კანონმდებლობით არის აღწერილი. კანონის გარდა, ალბათ, არსებობს სხვა გზებიც პირის საქმიანობის შესაფასებლად. ვფიქრობ, რომ აფხაზური საზოგადოება მთლიანად გმობს ამას. ალბათ თავადაც მიხვდით, როცა აგენტის სტატუსი მოგანიჭეს, უამრავმა ადამიანმა დაგირეკა და პირდაპირ და ღიად გამოხატა მხარდაჭერა. იმიტომ, რომ ხალხს ესმის, რომ რაღაც უსამართლობა მოხდა და სამართლიანობა უნდა აღდგეს. ვფიქრობ, ეს ხელს შეუწყობს არა მხოლოდ ჩვენი ხელისუფლების ავტორიტეტის გაზრდას, არამედ რთულ ვითარებაში მყოფი ქვეყნის მართვის უნარს – როგორც საშინაო პოლიტიკური მიზეზების გამო, ასევე ჩვენს გარშემო არსებული გარე სიტუაციის კონტექსტში. ასეთ ვითარებაში საზოგადოებამ უნდა გაიაზროს, რომ ხელისუფლება მოქმედებს ეროვნული ინტერესებიდან გამომდინარე. ამიტომ ამ მემკვიდრეობისგან უნდა გავთავისუფლდეთ.
ინალ ხაშიგი: სხვა თემაზე მინდა გადავიდეთ. მემკვიდრეობა გასაგებია. ბჟანიას გუნდი და ა.შ – ეს ყველაფერი ერთგვარი ინერციაა.
მაგრამ ახლანდელი ხელისუფლება, რომელიც ახლა ყალიბდება, რატომ არაფრით არ გამოეხმაურა?
ასტამურ ტანია: ახლა ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა არ შემიძლია. ახლა რიტორიკულად დავტოვოთ. რა თქმა უნდაგამოხმაურება უნდა ყოფილიყო. იმიტომ, რომ ხელისუფლება, ბოლოს და ბოლოს, საჯარო ხასიათისაა. ჯერ ერთი, ის ჩვენი ხალხის მიერ არის არჩეული და საჯაროდ უნდა დააფიქსიროს თავისი პოზიცია – თქვას, გაკეთდა ეს სწორად თუ არასწორად და რა ნაბიჯები გადაიდგმება, თუ არასწორად გაკეთდა. მაგრამ ზოგადად, ახლა ჩვენ ვხედავთ სრულ სიჩუმეს და არა მხოლოდ მმართველ ბანაკში, სადაც, სავარაუდოდ, ამჟამად მიმდინარეობს კადრების შერჩევა. რომელსაც, რატომღაც ძალიან დიდი დრო სჭირდება – როგორც ჩანს, გარკვეული კონსულტაციები მიმდინარეობს. მაგრამ ოპოზიციის ფლანგზეც სრული სიჩუმეა, რაც, ჩემი აზრით, ასევე ძალიან უცნაურია.
პოლიტიკა აფხაზეთში, ისევე როგორც ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში, უნდა იყოს არა დროდადრო, არა მხოლოდ არჩევნებიდან არჩევნებამდე, არამედ პერმანენტულ საფუძველზე: რაღაც იდეების, პროგრამების პოპულარიზაცია, მათი განხორციელებისთვის ბრძოლა. არ არის აუცილებელი ხელისუფლებაში ყოფნა. აქამდე არც ამ ფლანგზე გვინახავს რაიმე საინტერესო. იყო ადგურ არძინბას განცხადება, რომ შეიქმნება ერთიანი პოლიტიკური ორგანიზაცია.
სხვათა შორის, ამ საკითხთან დაკავშირებით, მე, ყოველ შემთხვევაში, იმ ორგანიზაციების ხელმძღვანელებისგან, რომლებიც სავარაუდოდ უნდა შევიდნენ ამ ორგანიზაციაში, არაფერი მსმენია. არანაირი კომენტარი – არაფერი მსმენია. ეს საერთოდ არ არის დამახასიათებელი აფხაზური პოლიტიკური კულტურისთვის.
ხომ გესმით, რომ 42%-მა ხმა მისცა ოპოზიციას, 2%-მა ყველას წინააღმდეგ. ეს ჩვენი ამომრჩევლის მნიშვნელოვანი ნაწილია. თავი დავანებოთ საკითხს, სამართლიანია თუ არა ეს პროცენტები. თუმცა, 44% არის ძალიან მნიშვნელოვანი წილი. ანუ საზოგადოებაში დიდი უკმაყოფილებაა. ჩვენ უნდა გავუმკლავდეთ ამ უკმაყოფილებას, უნდა ვიმუშაოთ, რომ მოგვარდეს დიდი ხნის პრობლემები, რომ საბოლოოდ გავხდეთ სახელმწიფო და არა, არ ვიცი, რაღაც კლუბი. ეს არის ის, რაც უნდა გაკეთდეს. და ეს არ არის მხოლოდ ხელისუფლების, არამედ ოპოზიციური ძალების ამოცანაც. ასე რომ, ჩვენ დაველოდებით. ვიმედოვნებთ, რომ დიდხანს არ მოგვიწევს ლოდინი, რომ ორივე მხარის ინიციატივით რაღაც მოხდეს საჯარო სფეროში. ან იქნებ სხვა მხარე გამოჩნდეს – არ ვიცი. ჩვენს პოლიტიკურ სივრცეში ეს ჯერ არ ჩანს, მაგრამ შეიძლება ასეც არის.
ინალ ხაშიგი: ერთი თავისებურება შევამჩნიე: ჩვენ უკვე გვყავს ახლი არჩეული პრეზიდენტი… არჩევნები 1 მარტს იყო, ახლა თითქმის აპრილის შუა რიცხვებია.
დიახ, ინაუგურაცია შედგა, მაგრამ მას მაინც მცირე საჯაროობა აქვს, არა? ჯერჯერობით მხოლოდ ახალ ამბებში ჩანს – კარგ კონტექსტში თუ სადღაც, რაღაც გაიხსნება თუ რაღაც ხდება.
თუმცა, ზოგიერთ გამოწვევაზე, რომლებიც აფხაზეთში საკმაოდ ბევრია – ექსტრემალური სიტუაციები, კრიზისები, რეაგირება არ ხდება. ანუ, თითქოს ხელისუფლება არ არსებობს.
ასტამურ ტანია: იქნებ ეს არის კეთილდღეობის ნიშანი? შვეიცარიაშიც თითქოს ხელისუფლება არ არსებობს. ბევრ ადამიანს აქვს ეს განცდა. ყოველ შემთხვევაში, მოსახლეობამ ყოველთვის არ იცის, ვინ არის მათი პრეზიდენტი.
ინალ ხაშიგი: ისე, იქ ყველაფერი იცვლება, მატარებლები ზუსტად მეორეზე დადიან, განრიგის მიხედვით. მაგრამ ამავდროულად, საკმაოდ აქტიურად გამოჩნდა აფხაზეთის საკითხებში ახალი კურატორი სერგეი კირიენკო. მისი წინამორბედი დიმიტრი კოზაკისგან განსხვავებით. არ დაიჯერებთ, მაგრამ კოზაკი აფხაზეთს დაახლოებით ხუთი წლის განმავლობაში კურირებდა.
კოზაკი, მგონი, მისი კურატორად მუშაობის ამდენი წლის განავლობაში ,არასოდეს ყოფილა აფხაზეთში. კირიენკომ კი სულ რაღაც ორიოდე თვეში რამდენიმე რაიონის მონახულება მოასწრო, ყველაზე შორეულ ადგილებშიც კი ჩავიდა, თუნდაც ჩემს სოფელ ხუაპში, ოჩამჩირაში, ტყვარჩელში.
ასტამურ ტანია: მეჩვენება, რომ მას აქვს რეალური სურვილი, გაერკვეს ვითარებაში და გააკეთოს რაიმე კარგი აფხაზეთისთვის. ის ცნობილია, როგორც ძლიერი პოლიტიკური ტექნოლოგი და მენეჯერი და ალბათ მას ნამდვილად სურს ამ გამოცდილების აქ გამოყენება. ვფიქრობ, მას აქვს როგორც ადმინისტრაციული ინტერესი, ასევე, შესაძლოა, პირადი მოტივაცია, რომ ამ მიმართულებით საკუთარი თავი დაამტკიცოს. თუ ყველაფერი კარგად წარიმართა, მას შეუძლია პოზიტიური ცვლილებების მამოძრავებელი ძალა გახდეს.
ინალ ხაშიგი: მაქვს განცდა, რომ ის აფხაზეთის საკითხს უფრო კომპლექსურად მიუდგა. საქმე მხოლოდ სოციალურ-ეკონომიკურ საკითხებს არ ეხება, არამედ ზოგადად – როგორც ჩანს, ის ცდილობს უფრო ღრამდ გაერკვეს. როგორც ჩანს, მან მიზნად დაისახა აფხაზეთში შიდა პოლიტიკური სიტუაციის სტაბილიზაცია. ვფიქრობ, რომ მან ასევე კადრეებთან დაკავშირებით, რამდენიმე აქცენტი გააკეთა.
ასტამურ ტანია: ალბათ, თაობათა ცვლაც ხდება.
ინალ ხაშიგი: ჩვენს პოლიტიკაში თაობათა ცვლა ყოველთვის მსხვილი პოლიტიკური ცენტრების გავლენით ხდებოდა. ეს ცენტრები კარგად იყო ცნობილი და პოლიტიკურ სფეროში დიდი ხნის განმავლობაში მოღვაწე გარკვეული ფიგურების გავლენა კვლავ ძლიერი რჩებოდა. ახლა ვრცელდება ხმები, რომ ზოგიერთი მათგანი მაღალ თანამდებობებს აღარ დაიკავებს. მაგალითად, ალექსანდრე ანქვაბი, სერგეი შამბა, ასლან ბჟანია, კრისტინა ოზგანი – როგორც ჩანს ისინი მიდიან. ხმები იმასაც ამბობენ, რომ ცვლილებები შესაძლოა ძალოვან ბლოკსაც შეეხოს.აღსანიშნავია, რომ ალექსანდრე ანქვაბის ფიგურა ყოველთვის რთული საკითხი იყო, რადგან მისი მდგომარეობის შელახვა რთული იყო. ის იყო წინა პრეზიდენტის მენტორი და მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა მისი კარიერის განვითარებაში და ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში. ანქვაბი ასევე ხელმძღვანელობდა ბადრა გუნბას საარჩევნო შტაბს და შესაძლოა, გარკვეული შედეგები გათვლილი ჰქონდა. ადრე მისი გვერდზე გაწევა თითქმის შეუძლებელი იყო, მაგრამ ახლა, როგორც ჩანს, სისტემა იცვლება.
ასტამურ ტანია: პირველ რიგში, დრო დაუნდობელია და ადამიანები არ ახალგაზრდავდებიან. ეს თაობათა ბუნებრივი ცვლაა. სხვადასხვა თაობის ადამიანებს ზოგჯერ უბრალოდ არ შეუძლიათ ერთად მუშაობა – და ეს არა მხოლოდ მენტალობის, არამედ ჩვევების გამოც ხდება.
სწორია, რომ ხანდაზმული თანმდებობის პირები მშვიდობიან დროს, ჯანმრთელად უნდა წავიდნენ და არა ბოლო მომენტში. ეს ნორმალური პროცესია. რაც შეეხება ალექსანდრე ანქვაბს, მე მჯერა, რომ მან თავისი როლი შეასრულა. ის იყო ამჟამინდელი აფხაზური სახელმწიფოს არქიტექტორი. რა თქმა უნდა, შეიძლება ითქვას, რომ სახელმწიფო, რომელიც ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობასთან და პირველ პრეზიდენტ ვლადისლავ არძინბასთან ასოცირდება, უკვე მითოლოგიურ სფეროში გადავიდა. შესაძლოა, ვინმესთვის ამის მოსმენა მტკივნეული იყოს. მაგრამ ამჟამინდელი სახელმწიფო და პოლიტიკური ელიტა მის მიერ ჩამოყალიბდა.
ეს სახელმწიფო აფხაზეთის ასსრ-ის მემკვიდრეა, ფორმით მემორიალურ-ეთნოგრაფიულია, არსით კი, სამწუხაროდ ადგილობრივ- კრიმინალური. ეს ჩვენი განვითარების დონეს შეესაბამებოდა. ამ ძველმა ფიგურებმა, ნაკლოვანებების მიუხედავად, გარკვეულ შედეგებს მიაღწიეს. და მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა ახლა ამ მდგომარეობიდან გამოვედით, გვსურს უკეთესი მომავლის იმედი გვქონდეს.
ინალ ხაშიგი: გეთანხმები. ჩვენ ნამდვილად დავშორდით ვლადისლავ არძინბას დროს არსებული სახელმწიფოს შესახებ წარმოდგენებს. არ ვიცი, რამდენად შეიძლება ჩვენს სახელმწიფოს სუვერენული ვუწოდოთ, ამ სიტყვის სრული გაგებით, მაგრამ ის არსებობს. ის ფაქტი, რომ ალექსანდრე ანქვაბი და სხვები მიდიან, ცვლილებების აშკარა ნიშანია.
ასტამურ ტანია: იქნებ თავისით წავიდა.
ინალ ხაშიგი: მახსოვს, როგორ იცვლებოდნენ თანამდებობის პირები საბჭოთა პერიოდში. მათი თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ გადაწყვეტილებებს პარტია ან მთავრობა იღებდა და ოფიციალური მიზეზებად ხშირად პენსიაზე გასვლა ან სხვა სამსახურში გადასვლა სახელდებოდა. მაშინ ხელისუფლების შეცვლა ზემოდან მომდინარე დირექტივას ჰგავდა და გარკვეულ მომენტში ამჟამინდელი სიტუაციაც ასე აღიქმება. ახლა არსებობს განცდა, რომ ბევრი საკითხი აქ კი არა, გარე ძალების დონეზე წყდება. ჩვენ დიდი ხანია ვსაუბრობთ პოლიტიკური შემადგენლობის განახლების აუცილებლობაზე, რადგან ერთი და იგივე ადამიანები 20-25 წლის განმავლობაში ვერ ახერხებენ ახალი გამოწვევების ეფექტურად მოგვარებას. ჩვენ კრიზისს გავდივართ და ამ კრიზისს თავისი მიზეზები აქვს. მე ვფიქრობ, საჭიროა პოლიტიკოსების ახალი თაობა, რომელსაც შეუძლია წინსვლა. ჩვენ ახლა კრიზისულ სიტუაციაში ვართ და, ფაქტობრივად, სერგეი კირიენკო და მისი გუნდი აკეთებენ იმას, რაც ჩვენ გაცილებით ადრე უნდა გაგვეკეთებინა.
ასტამურ ტანია: ყოველთვის ასეა, რაც ჩვენ არ გავაკეთეთ, სხვები აკეთებენ. მახსოვს, როგორ მიიღეს აფხაზებმა განათლება საბჭოთა მთავრობის წყალობით. საბჭოთა ხელისუფლების გარეშე, აფხაზები სკოლაში არ ივლიდნენ.
ინალ ხაშიგი: რა თქმა უნდა, მაგრამ ომისა და საკუთარი სახელმწიფოს შექმნის შემდეგ, ჩვენ მივიღეთ კონსტიტუცია, გადავურჩით ბლოკადას, დავიწყეთ სახელმწიფო ინსტიტუტების მშენებლობა და ახლა მოვედით ახალ რეალობამდე. ახლა დღის წესრიგში ახალი მთავრობის ფორმირებაა. გულწრფელად რომ ვთქვათ, როგორც ჩანს, ყველა კანდიდატი, ყველა თანამდებობა, არა მხოლოდ შიდა გადაწყვეტილებაა, არამედ გარედან შეთანხმებული. ისეთი შეგრძნებაა, თითქოს გარე მართვის რეჟიმში გადავედით. სულ უფრო მეტი გადაწყვეტილება მიიღება არა ადგილობრივ დონეზე, არამედ გარედან. და შესაძლოა, ეს კარგიც არის, თუ შიგნით დავალებებს ვერ ვუმკლავდებით. რა თქმა უნდა, შეგვიძლია, მაგრამ პირადი ამბიციების გამო ამას არ ვაკეთებთ. შესაძლოა, ახალმი მთავრობა, რომელიც ტექნოკრატიული იქნება, შეძლებს გამოსავლი შეთავაზოს და უფრო აღმასრულებელი ძალა იყოს. ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ პოლიტიკური ამბიციები და შედეგზე არიან ორიენტირებულნი.
ასტამურ ტანია: ტექნოკრატები ნამდვილად საჭიროა, რადგან ბევრი პრობლემა გვაქვს. როდესაც საღამოს ქალაქში სეირნობ, ხანდახან გეშინია, სიარულისას ფეხი არ მოიტეხო. თანამდებობის პირები გიგანტური ჯიპებით მოძრაობენ, რომლებიც, არ ვიცი, იმდენივე ღირს, რამდენიც საშუალო დონის სპორტული ობიექტი და ქალაქში ფეხით გადაადგილება შეუძლებელია. რა თქმა უნდა, ასეთი საკითხები უნდა გადაიჭრას.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ეს აფხაზური სახელმწიფოა და თუ ის არსებობს, ეს, პირველ რიგში, იმისთვისაა, რომ ჩვენი ხალხი გადარჩეს და განვითარების შესაძლებლობა ჰქონდეს. ამიტომ, ისეთი სფეროები, როგორიცაა განათლების მოდერნიზაცია – რომ დროის ფუჭად კარგვა არ იყოს – კულტურა, რომელსაც ახლა, ვიტყოდი, მემორიალურ-ეთნოგრაფიული ხასიათი აქვს… ერი ასეთი ფორმით ვერ იარსებებს.
ერი- ეს შემოქმედებითი პროცესია. მან თავად უნდა შექმნას თავისი ბედი. სხვათა შორის, ეს სფეროები მრავალი წლის განმავლობაში მიტოვებული იყო და ინერციით არსებობდა. ეს ეხება როგორც აფხაზურ ენას, ასევე დემოგრაფიას. ყველა დემოგრაფიაზე საუბრობს, მაგრამ ჩვენ მომაკვდავი ერი ვიყავით და ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ბოლო ოცი წლის განმავლობაში მდგომარეობა გაუმჯობესებულიყო. ამიტომ, ამ პრობლემების მოგვარებაა საჭირო.
აუცილებელია დიასპორასთან კავშირების აღდგენა. ეს კავშირები ასევე სასარგებლო იყო რუსული ინტერესებისთვის, რადგან თურქეთსა და სირიაში, სადაც ჩვენი დიასპორა ცხოვრობს – და იქ საკმაოდ გავლენიანი ადამიანები არიან – მათ შეეძლოთ კარგი დამოკიდებულების ჩამოყალიბება რუსეთის, როგორც აფხაზეთის დამცველის მიმართ. ასეთი დისკურსი იქ არსებობდა. მეშინია, რომ ბოლო დროს განვითარებულმა მოვლენებმა შესაძლოა ეს ყველაფერი დააზიანოს. ამ საკითხსაც სჭირდება მოგვარება. ეს მნიშვნელოვანია როგორც ჩვენთვის, ასევე რუსული მხარისთვის. რა თქმა უნდა, ჩვენთვის, პირველ რიგში, ეს ჩვენს თანამემამულეებთან ურთიერთობის შენარჩუნებაა.
ასევე უნდა ვიმუშაოთ ეთნიკურ ნიადაგზე წარმოშობილი დაძაბულობის შემსუბუქებაზე. ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ ამაზე. ჩვენს პრობლემებს, პირველ რიგში, აფხაზეთის მმართველი ელიტა ქმნის – არა სომხური, არა რუსული, არამედ აფხაზური. რადგან აფხაზეთში, როგორც არ უნდა შეხედოთ, ეთნოკრატია მრავალი წელია არსებობს.
და რადგან პრობლემები აშკარაა, მიზეზები უნდა ვეძებოთ არა სხვა ადამიანებში, რომლებიც ახლა ახალ პოლიტიკურ მენეჯმენტს აყალიბებენ, არამედ საკუთარ თავში. ჩვენ უნდა უზრუნველვყოთ, რომ საზოგადოება ამ პარამეტრების მიხედვით იყოს გაერთიანებული. მე ერთგვაროვნების წინააღმდეგი ვარ – ერთსულოვნება მავნებელია.
მაგრამ არსებობს ძირითადი ღირებულებები, რომლებიც აერთიანებს ერს. მე მჯერა, რომ ჩვენ შემდეგ ეტაპზე უნდა გადავიდეთ – სამოქალაქო ერის ეტაპზე, რომელიც მხოლოდ ეთნიკურ კუთვნილებას არ ეფუძნება. რა თქმა უნდა, აფხაზური კომპონენტი აუცილებლად უნდა იყოს წარმოდგენილი – როგორც ენის, ასევე კულტურული ღირებულებების სახით. ეს ძალიან დიდი ამოცანაა. სხვათა შორის, კარგი ახალგაზრდობა გვყავს – ისინი, ვინც უნივერსიტეტები დაამთავრა, რომლებიც 20 წელს გადაცილებულები არიან. ისინი ამ პრობლემების მოგვარებაში უნდა იყვნენ ჩართულნი.
მათ აქვთ სურვილი, მათ სრულიად განსხვავებული ფონი აქვთ, ისინი განსხვავებულები არიან. ჩვენ მივეჩვიეთ, რომ ხანდაზმული ადამიანები გვმართავენ. მათ განსხვავებული ამბიციები, განსხვავებული სურვილები აქვთ – ბოლოს და ბოლოს , უბრალოდ უფრო დიდხანს ძილი სურთ. ეს ახალგაზრდები აფხაზეთის პოლიტიკურ პროცესში უნდა იყვნენ ჩართულნი, რადგან ბოლო წლებში ისინი განზე იდგნენ. სათავეში კი ყოველთვის ერთი და იგივე ადამიანები არიან.
ეს მავნებელია. ეს ახალგაზრდებს ინფანტილურს ხდის. ის ენდობა უფროს თაობას – ჩვენი ჩვეულებაა, მაგრამ სახელმწიფოებრივ და პოლიტიკურ ცხოვრებაში ეს ყოველთვის სასარგებლო არ არის. ჩვენ ურთიერთობების ახალ ფორმებზე უნდა გადავიდეთ. ეს განასხვავებს განვითარებად საზოგადოებას სტაგნაციის მდგომარეობაში მყოფი საზოგადოებისგან, რომელიც იმეორებს ქცევის ერთსა და იმავე ნიმუშებს, იღებს მათ უფროსებისგან და აგრძელებს მათ ცვლილებების გარეშე. ჩვენ უნდა შევცვალოთ ეს ფორმა. თანამედროვე სამყაროში ასეთ პირობებში გადარჩენა შეუძლებელია. თქვენ შეგიძლიათ მხოლოდ რეზერვის შექმნა. მაგრამ ვიღაცას მოუწევს ამ რეზერვაციის გამოკვება, რადგან ის დამოუკიდებლად ვერ გადარჩება.
ეს ძალიან რთული ამოცანაა, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ამჟამინდელ ხელისუფლებას – სულ მცირე, მათი ასაკის გამო – ასეთი ამბიციები უნდა ჰქონდეს.
ინალ ხაშიგი: ჩვენ ადრეც ბევრი ვისაუბრეთ რეფორმების აუცილებლობაზე, მათ შორის კონსტიტუციური რეფორმის, ქვეყნის მმართველობის სისტემის რეფორმის შესახებ. ახლა, შესაძლოა, არსებობს იმედი, რომ რაღაც ნამდვილად გამოვა.
ასტამურ ტანია: თუ არ გვინდა, რომ ეს მანკიერი წრე გაგრძელდეს, ხელისუფლებამ უნდა გაიგოს, რომ მათი მოსვლა მხოლოდ მათი პირადი დამსახურება არ არის. მათ უნდა გააცნობიერონ, რომ საზოგადოების ნდობა მათ მიმართ მაღალ დონეზე არ არის. ეს ნდობა და ავტორიტეტი უნდა დაიმსახურო.
არავინ აპირებს აქედან წასვლას. ყველას აქ ცხოვრება გვინდა. და როდესაც ადამიანები თანამდებობებს ტოვებენ, მათ სურთ, რომ შვილები და შვილიშვილები ჩვენს ქვეყანაში გაზარდონ და როდესაც ეს მთავრობა შეიცვლება, მადლიერი მოგონება დარჩეს. ეს ერთია. და მეორე – ის, რომ შემდეგ ეტაპზე გადავიდეთ, უფრო მაღალ დონეზე ავიდეთ.
ინალ ხაშიგი: თუმცა ზოგიერთი არ რჩება – ისინი მიდიან.
ასტამურ ტანია: მაგრამ ასეთი ადამიანები უმცირესობაში არიან. მათი უმეტესობა აქ რჩება.
ინალ ხაშიგი: აქ დავასრულოთ. ჩვენი მთავრობა ჯერ კიდევ ჩამოყალიბების პროცესშია. იმედი მაქვს, რომ როდესაც ის საბოლოოდ ჩამოყალიბდება, როდესაც მთავრობის სტრუქტურა გაირკვევა და პრიორიტეტული ამოცანები თეზისებით იქნება გაწერილი, ჩვენ კვლავ დავუბრუნდებით ამ თემას.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
