რის მიღწევას ცდილობს რუსეთი ყარაბაღში? - კომენტარი ბაქოდან
ხანქენდიში (სომხური სახელწოდება – სტეპანაკერტი) განვითარებულმა ბოლო მოვლენებმა – „მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის“ დაარსების იუბილეს აღნიშვნამ და იქ რუსი სამშვიდობოების ყოფნამ – ბაქოში გაღიზიანება გამოიწვია. აზერბაიჯანელი პოლიტოლოგი შაჰინ ჯაფარლი კომენტარს აკეთებს კითხვაზე, რომელიც ბევრს აინტერესებს: რის მიღწევას ცდილობს რუსეთი ყარაბაღში?
რა მოხდა?
ამ დღეებში, ხანქენდიში მსვლელობა მოეწყო – ყოფილი მთიანი ყარაბაღის ავტონომიური ოლქის დედაქალაქის მცხოვრებლებმა თვითგამოცხადებული „მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის“ დაარსების იუბილე აღნიშნეს – არაღიარებული წარმონაქმნი აზერბაიჯანის საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში.
ბაქოში განსაკუთრებული გაღიზიანება გამოიწვია იმ ფაქტმა, რომ მსვლელობის დროს, მოზეიმეთა შორის იყვნენ რუსული სამშვიდობო ძალების ფორმებში გამოწყობილი ადამიანებიც.
რუსული სამშვიდობო ძალები შესული არიან ყარაბაღის იმ ნაწილში, რომელსაც 2020 წლის 10 ნოემბრის სამმხრივ განცხადებაზე ხელმოწერის მომენტში, სომხური მხარე აკონტროლებდა. ამ დოკუმენტმა, რომელსაც ხელი აზერბაიჯანისა და რუსეთის პრეზიდენტებმა, სომხეთის პრემიერ-მინისტრთან ერთად მოაწერეს, წერტილი დაუსვა ყარაბაღის მეორე ომს, რომელიც 44 დღის განმავლობაში მიმდინარეობდა.
რის მიღწევას ცდილობს რუსეთი ყარაბაღში?
„რუსეთი ყარაბაღის სეპარატისტული მოძრაობის საიუბილეო თარიღის აღნიშვნის პირობებს ქმნის. რატომ? – თავის კომენტარში, ამ კითხვას სვამს პოლიტოლოგი შაჰინ ჯაფარლი.
მისი აზრით, რუსეთმა „უნდა აჩვენოს, რომ პრობლემა ჯერ კიდევ არსებობს და ამიტომ იმყოფებიან იქ სამშვიდობოები“.
„თუკი ყველა საკითხი გადაიჭრება, რომელიც აზერბაიჯანის აზრით პრობლემატურია, ქვეყნის სუვერენიტეტი მთელ ყარაბაღზე გავრცელდება, ეს იმას ნიშნავს, რომ სამშვიდობო ოპერაციის საჭიროების ყველა მიზეზი აღმოიფხვრება და მისია უნდა დასრულდეს.
მეორე მხრივ, არ უნდა დავივიწყოთ, რომ რუსეთი (ისევე, როგორც ბევრი დასავლური წრე) სომხურ სეპარატიზმს ლეგიტიმურად მიიჩნევს. ყარაბაღის თემაზე თავის ბოლო გამოსვლებში, პუტინმა ხაზი გაუსვა, რომ მოვლენები დაიწყო სუმგაითში სომხების დარბევებით და ყარაბაღის არმია შეიარაღდა, რათა საკუთარი თავი (საკუთარი ღირსება) დაეცვა.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს საკითხი ასე სწრაფად არ გადაიჭრება. რუსეთი ხანდახან საკუთარ თავს ჩვენს მხარდამჭერად წარმოაჩენს და ყურადღებით მოეკიდება ჩვენს მოთხოვნებს (როგორც, მაგალითად, შეიძლება მოგვეჩვენოს სომხების დასავლელი მეგობრების ყარაბაღში არ შეშვება), ხანდახან კი სომხური მხარის მხარდამჭერად გამოჩნდება და მათ მოთხოვნებს მოეკიდება ყურადღებით.
კომუნიკაციის გახსნა რეგიონში, რომელიც რუსეთის კონტროლისა და მოდერატორობის ქვეშ ხორციელდება, ასევე მოსკოვის გეოპოლიტიკურ ინტერესებს პასუხობს და მის გრძელვადიან გეგმებზე მეტყველებს. ამ საკითხთან დაკავშირებით ილუზიებს არ უნდა მივეცეთ. რატომ უნდა შექმნას რუსეთმა (ასევე ირანმა) თურქეთის აზერბაიჯანთან და თურქულ სამყაროსთან გეოგრაფიული გაერთიანების პირობები?
ასეთი რამ შესაძლებელია იმ პირობებში, თუკი აზერბაიჯანი ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირში შევა, თურქეთი კი თავის მხრივ, ჩამოშორდება ევროატლანტიკურ სივრცეს და საკუთარ მომავალს ირანსა და რუსეთთან ერთად ევრაზიულ პროექტში წარმოაჩენს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, 9-ბალიანი გეოპოლიტიკური მიწისძვრა…
პროცესები აჩვენებს, რომ პუტინის რუსეთს ეს პერსპექტივა არარეალურად არ მიაჩნია და ატარებს პოლიტიკას, რომელიც ასეთ ტექტონიკურ ბიძგებს იწვევს. (არ უნდა გამოვრიცხოთ, რომ იმედისმომცემი სიგნალები მიიღეს თურქეთიდან).
საერთო ჯამში, რუსეთის სახელმწიფო აზროვნებამ ამ პერიოდში აჩვენა ოპერატიულად რეაგირების მოხდენისა და თამაშის სტრატეგიის აგების უნარი.
გაიხსენეთ ომის წინა სიტუაცია – რუსეთი კავკასიას კარგავდა:
— რუსეთმა დიდი ხანია დაკარგა საქართველო და დროდადრო სამხრეთ ოსეთის მიმართულებით ღობის ცოტათი წინ გადაწევა არაფერს ცვლის;
— რუსეთმა, რომლის ავტორიტეტსაც, განსაკუთრებით სომეხ ახალგაზრდებს შორის ეროზია გაუჩნდა, 2018 წლის მაისის რევოლუციის შემდეგ, ერევანში ბატონობა დაკარგა;
— აზერბაიჯანის საზოგადოებრივ აზროვნებაში, მოსკოვი ჯერ კიდევ 1990 წლის 20 იანვარს „მოკვდა“ და როგორი გავლენაც არ უნდა ჰქონოდა მას აზერბაიჯანის ხელისუფლებაზე, ეს გავლენა ორგანიზებულ ფორმას ვერ იღებდა;
ომის შედეგად, რომელიც ჩვენი გამარჯვებითა და სომხეთის კაპიტულაციით დასრულდა, რუსეთმა აქ თავისი ჯარები შემოიყვანა და ინსტიტუციური გავლენის ინსტრუმენტი შექმნა – აზერბაიჯანზე ზეწოლა. სომხეთი კი კიდევ უფრო ძლიერად დაიკავშირა. (საზოგადოებრივი აზრი მოსკოვს დიდად არ ანაღვლებს).
აშშ-ში აგრესიულად განწყობილი ბაიდენის მთავრობის ფორმირების წინ, რუსეთის სახელმწიფო აზროვნებამ ძალიან სწრაფად შეძლო თავის სამხრეთ-დასავლეთ საზღვრებთან დასავლური ექსპანსიის წინააღმდეგ დამცავი ხაზის შექმნა – კავკასიაში, რომელიც რუსეთს თავის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ზონად მიაჩნია.
ჩვენ ამ ხაზს შიგნით ვართ. და ცოტა ხნის წინ, მთავარ რედაქტორებთან შეხვედრისას, პუტინმა პოსტსაბჭოთა სივრცეში რუსეთის პოზიციების გაძლიერებას, თავისი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მიღწევა უწოდა.
ახლა მთავარი კითხვა იმაში მდგომარეობს, რამდენად ხანგრძლივი იქნება ეს ახალი რეალობა“, – დაწერა შაჰინ ჯაფარლიმ Facebook-ის საკუთარ გვერდზე.
