საქართველო დასავლური სამხედრო დახმარების გარეშე რჩება. რას ნიშნავს ეს ქვეყნისთვის?
რას ნიშნავს დასავლეთის დახმარებების შეწყვეტა
მას შემდეგ, რაც საქართველოს პარლამენტმა “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ” კანონი მიიღო, საქართველოს დასავლელმა პარტნიორებმა კონკრეტული ნაბიჯები გადადგეს საქართველოს ხელისუფლების ანტიდასავლური პოლიტიკისა და რიტორიკის საპასუხოდ.
ჯერ აშშ-მა საქართველოს მმართველი პარტიის და ხელისუფლების წარმომადგენლებს სავიზო შეზღუდვები დაუწესა (დასანქცირებულთა ვინაობა არ სახელდება, აშშ-ის კანონმდებლობის შესაბამისად), ხოლო 27 ივნისს ევროპულმა საბჭომ საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი შეაჩერა.
აშშ, ევროკავშირი, ნატო და ევროკავშირის წევრი ქვეყნები ასევე ერთმანეთის მიყოლებით აჩერებენ საქართველოსთვის გამოყოფილ ფინანსურ დახმარებას. ეს შეეხო სამხედრო სფეროში საქართველოს დახმარებასაც, მათ შორის ერთობლივ სამხედრო წვრთნებს.
ამ ფონზე ოპოზიცია და უსაფრთხოების სპეციალისტები საგანგაშო საფრთხეებზე საუბრობენ.
_________________
ბოლო ერთი თვის განმავლობაში მიღებული გადაწყვეტილებები ასეთია:
● 5 ივლისი – აშშ-საქართველოს ტრადიციული ერთობლივი წვრთნები “ღირსეული პარტნიორი” (Noble Partner), რომელსაც საქართველო 2016 წლიდან მასპინძლობს, ვაშინგტონმა განუსაზღვრელი ვადით გადადო; პენტაგონის განცხადებით, ეს ნაბიჯი საქართველოსთან შეერთებული შტატების ურთიერთობის პოლიტიკის გადახედვის ნაწილს წარმოადგენს. საუბარია აქვე იმაზე, რომ ახალი საბიუჯეტო წლიდან, რომელიც ამერიკაში ოქტომბრიდან იწყება, საქართველო შესაძლოა ამერიკული სამხედრო დახმარებისა და მხარდაჭერის გარეშე დარჩეს.
● 9 ივლისი – ევროკავშირმა საქართველოს თავდაცვის გასაძლიერებლად გამოყოფილი 30 მილიონი ევროს ოდენობის დახმარება შეუჩერა; „სიტუაციის შემდგომი გაუარესების შემთხვევაში განიხილება სხვა ზომების მიღებაც“ – საქართველოში ევროკავშირის ელჩი პაველ ჰერჩინსკი; ასევე, მისი განმარტებით, საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი შეჩერებულია;
● 9 ივლისი – პარლამენტარი თეონა აქუბარდია აცხადებს, რომ დანიამ შეაჩერა NATO-საქართველოს არსებითი პაკეტის ფარგლებში ოთხწლიანი მრავალმილიონიანი პროექტი საქართველოში მშვიდობისა და სტაბილიზაციის მხარდასაჭერად;
● 10 ივლისი – გერმანელმა სამხედროებმა „ღირსეული პარტნიორის“ წვრთნებში მონაწილეობა გააუქმეს; „გავაუქმეთ დიდი სამართლებრივი ფორუმი, რომელიც გასულ წელს თბილისში გაიმართა და ამ ზაფხულს ბერლინში უნდა ჩატარებულიყო“ – აცხადებს საქართველოში გერმანიის ელჩი პეტერ ფიშერი.
“საქართველომ დემოკრატიის კურსს გადაუხვია”
ყველა ამ გადაწყვეტილების მიზეზად სახელდება „ქართული ოცნების“ ანტიდემოკრატიული, ანტიდასავლური რიტორიკა, დასავლეთის დადანაშაულება საქართველოს ომში ჩათრევის მცდელობაში და ასევე მრავალგზის მოწოდებების და რეკომენდაციების მიუხედავად მიღებული ე.წ. აგენტების კანონი, რომელიც საქართველოს ევროინტეგრაციას ეწინააღმდეგება.
“გადაწყვეტილება განპირობებულია საქართველოს მთავრობის ცრუ ბრალდებებით შეერთებული შტატებისა და სხვა დასავლური სუბიექტების მიმართ, რომ ისინი ზეწოლას ახდენდნენ საქართველოზე, რათა მას მეორე ფრონტი გაეხსნა რუსეთის წინააღმდეგ, პარტიის წინააღმდეგ, გადატრიალების ორ მცდელობაში. აქედან გამომდინარე, შეერთებული შტატების მთავრობამ დაადგინა, რომ ეს არის შეუსაბამო დრო საქართველოში ფართომასშტაბიანი სამხედრო წვრთნების ჩასატარებლად“ ,- ნათქვამია 5 ივლისს ამერიკის თავდაცვის დეპარტამენტის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ ოფიციალურ განცხადებაში, სადაც ასევე მითითებულია, რომ წვრთნები 25 ივლისიდან 6 აგვისტომდე უნდა ჩატარებულიყო.
თავდაცვის სამინისტროს პასუხი საქართველოს „საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა“ გაავრცელა, სადაც ნათქვამია, რომ „ამ სწავლებებს სარგებელი ორივე მხარისთვის მოაქვს“ და წვრთნების გადადების მიუხედავად, გრძელდება მზადება მომავალი წლის მრავალეროვნული სწავლებისთვის – „მტკიცე სული 2025“.
- NATO-ს ახალ დეკლარაციაში საქართველო მხოლოდ ერთხელაა ნახსენები
- ევროკავშირმა შეაჩერა 30 მლნ ევროს დახმარება საქართველოსთვის. ჰერჩინსკის თქმით, იქნება სხვა ზომებიც
- აშშ-მა საქართველოსთან სამხედრო სწავლება განუსაზღვრელი ვადით გადადო
9-10 ივლისს განცხადებები თბილისში გაკეთდა საქართველოში ევროკავშირის და გერმანიის ელჩების მიერ, სადაც მათ წუხილი გამოთქვეს საქართველოს ხელისუფლების მიერ გადადგმული ნაბიჯების გამო.
„მე მსგავსი შემოტრიალების მომსწრე არასოდეს ვყოფილვარ. არის ზოგი ობიექტური ფაქტი, რომლის ჩამოთვლაც არ არის სავალდებულო, მაგრამ გამჭვირვალობის კანონი მკაფიოდ ეწინააღმდეგება ევროპულ სტანდარტებს… საკანონმდებლო აქტები ჩვენს პარტნიორულ ურთიერთობასთან დიდად თანხვედრაში არ მოდის… თუ მთავრობა აირჩევს ამ მიუღებელ რიტორიკას, ურთიერთობები შეიცვლება… პლუს არის რიტორიკა. როგორღაც გერმანია, ევროკავშირი, აშშ-ც კი საუკეთესო მეგობრებიდან, ძლიერი მხარდამჭერებიდან, 30 წლის განმავლობაში განგრძობითად ფანტასტიკური პარტნიორობიდან, როგორღაც, ძალიან გასაკვირად ახლა ვართ საშიშები, ზოგჯერ გვიწოდებენ ფაშისტებს, ტერორისტებს, მსგავსი რიტორიკა არ არგებს პარტნიორობას“ – განაცხადა გერმანიის ელჩმა საქართველოში, პეტერ ფიშერმა.
მისი თქმით, აშშ-თან ერთად გერმანია საქართველოს განვითარების თანამშრომლობის ერთ-ერთი უმსხვილესი დონორია, მაგრამ ახლა პროცესი გადახედვის ეტაპზეა და აქცენტს აკეთებს იმაზეც, რომ ევროპულმა საბჭომ მიიღო გადაწყვეტილება საქართველოს გაწევრიანების პროცესის შეჩერების შესახებ.
„ახლა ესაა ევროკავშირის პოლიტიკა“ – ამბობს ის.
“ჩვენ გადავწყვიტეთ, რომ ამჟამად საქართველოსთან მიმართებაში ახალი ვალდებულებები არ ავიღოთ, ამიტომ გერმანიიდან საქართველოსთვის ახალი ფინანსური ვალდებულებები ამჟამად არ არის. მიმდინარე პორტფოლიოსაც მიმოვიხილავთ. საჭიროა განმეორება, რომ დახმარება მიმართულია საქართველოს სახელმწიფოსკენ, ზუსტი რიცხვები არ მაქვს, მაგრამ დაახლოებით 10-15%-ია, რაც არ მიემართება სახელმწიფოს. ასევე, გერმანელმა სამხედროებმა „ღირსეული პარტნიორის“ წვრთნებში მონაწილეობა გააუქმეს, ეს ძალიან სამწუხაროა. ჩვენ გვაქვს სამართლებრივ სფეროში თანამშრომლობის ხანგრძლივი ისტორია. გავაუქმეთ დიდი სამართლებრივი ფორუმი, რომელიც გასულ წელს თბილისში გაიმართა და ამ ზაფხულს ბერლინში უნდა ჩატარებულიყო“ – თქვა ელჩმა ფიშერმა.
„ეს გაუგებარი მიკროგადაწყვეტილებებია” – ოცნების პასუხი
ხელისუფლება, ერთი მხრივ ამბობს, რომ ეს დახმარება არც ისე დიდია, რომ რაიმე არსებითი გავლენა ჰქონდეს და მეორე, ისევ იმეორებენ, თითქოს დასავლეთის მიზანი არის მხოლოდ მათი ხელისუფლებიდან ჩამოშორება. ასეთი დამოკიდებულება როგორ იმოქმედებს დასავლეთის თუნდაც შემდეგ გადაწყვეტილებებზე?
დასავლეთის სანქციებს საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ილია დარჩიაშვილმა „გაუგებარი მიკროგადაწყვეტილებები“ უწოდა.
მან თქვა, რომ „მსგავსი ტიპის ფინანსური დახმარებები ემსახურებოდა და ემსახურება ჩვენი ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერებას და იმ შესაძლებლობების განვითარებას, რომლითაც ქვეყანამ უნდა შეძლოს საფრთხეების თავიდან აცილება. ჩვენთვის გაუგებარია მსგავსი ტიპის მიკროგადაწყვეტილებები, რადგან ის გამოწვევები, უსაფრთხოების თვალსაზრისით, მათ შორის ოკუპაცია, არსად წასულა“.
ის აცხადებს, რომ საქართველო რეფორმებს აგრძელებს და იმეორებს პრემიერმინისტრის მუდმივ განცხადებას, რომ საქართველო ახლა უფრო მეტად არის ახლოს წევრობასთან, ვიდრე აგენტების კანონის მიღებამდე იყო, მიუხედავად იმისა, რომ ევროკავშირიც და აშშ-ც სწორედ ამ პრობლემაზე მიუთითებს.
„საქართველო თანმიმდევრულად ასრულებს ევროკავშირის წინაშე აღებულ ვალდებულებებს, რომელიც აუცილებლად მიგვიყვანს ჩვენს მთავარ მიზნამდე და ეს არის ევროკავშირის სრულფასოვანი წევრობა. მოლაპარაკებების გახსნასთან დაკავშირებით თუ არის გამოწვევები, შემიძლია, გავიხსენო, რომ კანდიდატის სტატუსის მიღებასთან მიმართებითაც გვქონდა სირთულეები, თუმცა გავაკეთეთ ყველაფერი, რომ ქვეყანას სტატუსი მიეღო. მსგავსი ოპტიმიზმი მაქვს იმასთან დაკავშირებითაც, რომ ძალიან მალე გავხსნით მოლაპარაკებებსაც. მოლაპარაკებები არის ძალიან გრძელი, ძალიან რთული პროცესი, თუმცა გვაქვს მზაობა, რომ საქართველო შეუქცევადად ვატაროთ ევროპული ინტეგრაციის გზაზე“ – აცხადებს დარჩიაშვილი.
პარლამენტიდან კი განცხადება ვიცე-სპიკერმა, გია ვოლსკიმ გააკეთა და ისევ დასავლეთი დაადანაშაულა.
„როცა საქართველოს ტერიტორიები ოკუპირებულია და ყველაზე დიდ საფრთხეს რუსეთის აგრესიული პოლიტიკა წარმოადგენს, ასევე, როცა თბილისიდან 700 მეტრში რუსეთის ტანკები დგას და რაკეტაა ჩვენს საფეთქელზე დამიზნებული, როგორ შეიძლება, ამ დროს ჯარს მოაკლო და მილიონები რეიტინგის არმქონე არასამთავროებო ორგანიზაციებს მისცე, რომლებიც მხოლოდ ერთადერთ რამეს ლამობენ, რომ რადიკალური ოპოზიციის წინა რიგებში აღმოჩნდნენ და ქვეყანაში დესტაბილიზაცია და გადატრიალება მოაწყონ“ – განაცხადა მან.
ექსპერტების მოსაზრებები
რეალურად რა საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა ქვეყანა „ქართული ოცნების“ პოლიტიკის შედეგად და ამან სადამდე შეიძლება მიგვიყვანოს, JAMnews-ი ქართველ ექსპერტებს ესაუბრა:
თეონა აქუბარდია, პარლამენტის თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარის მოადგილე:
ეს სხვას არაფერს ნიშნავს, თუ არა ქვეყნის იზოლაციას, რაც უმძიმესი შედეგების მომტანი იქნება საქართველოსთვის.
საუბარი არ არის მხოლოდ აშშ-თან ერთობლივი წვრთნების გადავადებაზე, არამედ საუბარია უკვე იმაზე, რომ ეს ვითარება აისახება აშშ-ის თავდაცვის აქტში, საიდანაც გაქრება საქართველო. ეს ჩვენი ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა, როგორც სამხედრო, ასევე პოლიტიკური და ეროვნული უსაფრთხოების ინტერესების თვალსაზრისით.
საქართველოს თავდაცვის ძალების ამოცანები ჯერ კიდევ ძველი სტრატეგიული დოკუმენტებით იყო შეკავება და თავდაცვა. ეს იმას ნიშნავს, რომ ისეთი ძლიერი ჯარი გყავს, მტერი არ დაიწყებს შენზე თავდასხმას და თუ სხვანაირად მოხდა, მაშინ იცავ ქვეყანას. ეს იყო ჩვენი ჯარის მთავარი ამოცანა.
მეორე ამოცანა იყო სამშვიდობო მისიებში მონაწილეობა და მესამე იყო ის, რომ მთავრობას უნდა დახმარებოდა წყალდიდობების და მსგავსი სტიქიური უბედურებების დროს.
„ქართული ოცნების“ ქმედებების გამო კი, ჩვენს ჯარს დარჩება მხოლოდ საგანგებო სიტუაციების დროს მთავრობის დახმარების ფუნქცია და არა ისეთი მნიშვნელოვანი ფუნქციები, როგორიც არის მტრის შეკავება და თავდაცვა და მეორადი, სამშვიდობო მისიებში მონაწილეობა.
ჩვენი თავდაცვის სიძლიერე მდგომარეობდა ნატოელი პარტნიორების, როგორც პოლიტიკური, ასევე სამხედრო მხარდაჭერაში. იგივე სამხედრო სწავლებების პერიოდში ნატოელი სამხედროების საქართველოზე მიწაზე ყოფნა და არა მხოლოდ უშუალოდ სწავლებების, არამედ მათ შორის დაგეგმვის ფაზაშიც, იყო რუსეთის აგრესიის ძალიან მნიშვნელოვანი შემაკავებელი ფაქტორი.
ამ ყველაფრის მოხსნით კი, რა თქმა უნდა, რუსეთს კიდევ უფრო გაუადვილდება ამ ტიპის გადაწყვეტილების მიღება, თუ ეს დასჭირდა და ეს კიდევ უფრო დაუცველს დატოვებს საქართველოს რუსეთის პირისპირ და ფაქტობრივად იმ მდგომარეობაში ვბრუნდებით, როდესაც რუსეთი 1990-იან წლებში პირდაპირ მოსკოვიდან ნიშნავდა თავდაცვასა და უსაფრთხოების სფეროში თავის ხალხს.
გენერალ-მაიორი ვახტანგ კაპანაძე, „ჯეო-ქეისის“ უსაფრთხოების საკითხების მკვლევარი:
ზოგადად ჩვენი პარტნიორების ამ სანქციებს აქვს ორი ასპექტი – პოლიტიკური და სამხედრო. სამხედრო ასპექტი არის ის, რომ რეგიონში ისედაც ყველაზე მცირე სამხედრო ბიუჯეტი გვაქვს და შესაბამისად, თუკი ამ ბიუჯეტს დახმარება მოაკლდება, მოგვიწევს თანხების გადანაწილება იმ მიმართულებაზე, რაზეც აქამდე ამ უცხოურ დახმარებებს ვხარჯავდით. ეს კი, რა თქმა უნდა, კარგად არ აისახება საქართველოს შეიარაღებული ძალების შეიარაღებაზე, სწავლებებზე და ა.შ.
აქ პოლიტიკური მხარე რაც არის, გასაგებია – ჩვენ ვკარგავთ სერიოზულ შემაკავებელ ფაქტორს. ჩვენ ჩვენს არაკეთილმოსურნეებს ვაჩვენებდით, რომ საქართველო მარტო არ იყო. გვერდში ედგა ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა აშშ, ბრიტანეთი, გერმანია და საერთოდ ნატო და მისი წევრები. ეს იყო ძალიან მნიშვნელოვანი, რადგან დამერწმუნეთ, ეს ჩვენი მტრების აშკარად შემაკავებელი ფაქტორი იყო. ამის გარეშე კი, სიტუაცია ძალიან რთულდება.
იმედს დავიტოვებ, რომ საბოლოოდ არ მიგვატოვებენ, მაგრამ ფაქტია, რომ ეს ვითარება რუსულ წისქვილზე ასხამს წყალს. სამწუხაროდ, იმის მოლოდინი არ მაქვს, რომ ეს ბოლოა და ამას არ მოჰყვება გაგრძელებები.
მე პოლიტოლოგი არ ვარ და პოლიტიკურ შეფასებებს ვერ გავაკეთებ, მაგრამ უსაფრთხოების და ჯარის მდგომარეობაზე ნამდვილად შემიძლია გითხრათ, რომ როდესაც სულ რაღაც 350 მილიონი დოლარი გაქვს, ყოველ მილიონს აქვს მნიშვნელობა და რომ დავითვალოთ, ვინ რამდენმილიონიანი დახმარება შეგვიჩერა და ღმერთმა უწყის, კიდევ რამდენს შეგვიჩერებენ, ეს ჯამში ნამდვილად არ არის ცოტა.
ჩვენთვის თუნდაც 40 მილიონი ევრო ნამდვილად არ არის ცოტა. როგორ შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს თანხა უმნიშვნელოა? ძალიან მნიშვნელოვანიც არის და ძალიან მტკივნეულიც, რადგან ეს თანხები სწავლებას და გადაიარაღებას დააკლდება.
რაც მთავარია, ამ დახმარებების ნაწილი მიმართული იყო გარკვეულ სტანდარტებზე. ანუ, გვეხმარებოდნენ ტერიტორიული თავდაცვითი ძალების მომზადებაში და თანხა ამისთვის იყო გამოყოფილი. დახმარების ნაწილი გამოყოფილი იყო არალეტალური საინჟინრო ტექნიკის შეძენისკენ. ახლა ბიუჯეტიდან მოგვიწევს ამისთვის გამოვყოთ თანხა, რაც სხვა რაღაცას მოაკლდება.
მეორე მთავარი საკითხი არის იის, რომ რუსეთის წინაშე პარტნიორების გარეშე ვრჩებით და ორი აზრი არ არსებობს, რომ ეს ყველაზე დიდი საფრთხის შემცველია, ვინაიდან რუსეთის სახით ჩვენ საქმე გვაქვს ისეთ ქვეყანასთან, ვისთვისაც სისუსტე არის იგივე, რაც წითელი ნაჭერი ხარისთვის.
რუსეთისთვის ვინმეს სისუსტე იწვევს მათ აგრესიას. საქართველოს შეიარაღებული ძალების ოპერატიული სტატუსი და ის შესაძლებლობები, რაც დღეს გვაქვს, თუ შესუსტდა, შეკავების მაგივრად, რუსეთისთვის მაპროვოცირებელი შეიძლება გახდეს. ეს კი, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანი საფრთხეა ეროვნული უსაფრთხოებისთვის.
?? აშშ-ის სამხედრო დახმარება საქართველოს
აშშ-ი 30 წელზე მეტია საქართველოს პარტნიორია თავდაცვის სფეროში. ამ პერიოდის განმავლობაში, შეერთებული შტატების მიერ ქართული შეიარაღებული და მოგვიანებით თავდაცვის ძალების ინსტიტუციური აღმშენებლობის, წვრთნისა და აღჭურვისათვის გამოყოფილი დახმარება ჯამურად 2 მილიარდ დოლარს აღემატება.
ორ ქვეყანას შორის თავდაცვის სექტორში თანამშრომლობა 2002 წელს „წვრთნისა და აღჭურვის პროგრამით“ (GTEP) დაიწყო. პროგრამა, რომელიც ორი წლის განმავლობაში გაგრძელდა და რომლისთვისაც აშშ-მა 64 მილიონი დოლარი გამოყო, თანამედროვე ქართული არმიის შექმნის პირველ ნაბიჯებად მიიჩნევა.
წვრთნისა და აღჭურვის პროგრამის პრეზენტაცია საქართველოს სამხედრო აკადემიაში. 2002 წლის 27 მაისი. ფოტო: შაჰ აივაზოვი. საქართველოს ეროვნული ბიბლიოთეკის არქივი
„კონგრესის კვლევითი სამსახურის“ 2021 წლის ანგარიშის თანახმად, დამოუკიდებლობის გამოცხადების მომენტიდან, საქართველო იყო წამყვანი ქვეყანა ევროპასა და ევრაზიაში აშშ-ს საგარეო და სამხედრო დახმარების მხრივ.
1990-იან წლებში, აშშ-ს მთავრობამ საქართველოსთვის გამოყო 860 მილიონ დოლარზე მეტი დახმარება, რფაც წელიწადში, საშუალოდ, $96 მილიონია.
2000-იან წლებში საქართველო გახდა აშშ-ის დახმარების ყველაზე დიდი მიმღები ქვეყანა ერთ სულ მოსახლეზე ევროპასა და ევრაზიაში.
2001 წლიდან 2007 წლამდე, საქართველოსთვის უცხოური დახმარების ასიგნებები $945 მილიონზე მეტი (წელიწადში, საშუალოდ, 135 მილიონი დოლარი) იყო.
რას ნიშნავს დასავლეთის დახმარებების შეწყვეტა
nproject
