რა გავლენას მოახდენს საქართველოზე რუსეთისთვის დაწესებული ეკონომიკური სანქციები
რუსეთისთვის დაწესებული სანქციების გავლენა საქართველოზე
უკრაინაში შეჭრის საპასუხოდ დასავლეთმა რუსეთის წინააღმდეგ ეკონომიკური სანქციების პაკეტი აამოქმედა. რუსეთი საქართველოსთვის რიგით მეორე, მსხვილი სავაჭრო პარტნიორია. საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი ამბობს, რომ საქართველო არ მიუერთდება ეკონომიკურ სანქციებს, რადგან ეს ჩამოაქცევს ქვეყნის ეკონომიკას.
გუშინ, 28 თებერვალს, ამ თემის კიდევ ერთხელ კომენტირებისას, ქვეყნის პრემიერმა თქვა, რომ ბოლო 7-8 წელიწადში რუსეთიდან საქართველოში 12 მილიარდი დოლარი შემოვიდა და ის „მოსახლეობას ამ შემოსავალს არ მოაკლებს“.
რა სფეროებით არის დამოკიდებული საქართველოს ეკონომიკა რუსეთზე? როგორ იმოქმედებს საქართველოზე რუსეთის SWIFT-დან გათიშვა და ქვეყნისთვის დაწესებული სხვა ეკონომიკური სანქციები.
JAMnews-მა „საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს“ ეკონომისტს ბესო ნამჩავაძეს სთხოვა შეეფასებინა რუსეთისთვის დაწესებული სანქციების გავლენა საქართველოზე
რუსეთისთვის დაწესებული სანქციები
21 თებერვალს ვლადიმერ პუტინმა უკრაინის ოკუპირებული რეგიონების, დონეცკის და ლუგანსკის დამოუკიდებლობა აღიარა, რამდენიმე საათში კი დონბასში ჯარების შეყვანის ბრძანება გასცა. საპასუხოდ, აშშ-მ, ევროკავშირმა და სხვა ქვეყნებმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების დაწესება დაიწყეს. უკვე გადაწყვეტილია ზოგიერთი რუსული ბანკის გათიშვა საერთაშორისო საკომუნიკაციო სისტემა SWIFT-დან და ცენტრალური ბანკის რეზერვების გაყინვა.
SWIFT საერთაშორისო საკომუნიკაციო სისტემაა, რომელიც 1973 წელს ბელგიაში დაარსდაა. მას იყენებენ საგადასახადო გადარიცხვებისას და უსაფრთხო შეტყობინებების გასაგზავნად. მასში 200-ზე მეტი ქვეყანა და 10 ათასზე მეტი ფინანსური ინსტიტუტია გაერთიანებული.
რუსეთის ზოგიერთი ბანკის SWIFT-იდან გათიშვა ნიშნავს, რომ შეფერხდება რუსეთიდან სხვა ქვეყნებში, და პირიქით, თანხების გადარიცხვა. შეფერხდება ყველა კომპანია, რომელიც რუსეთთან საგარეო ვაჭრობას ეწეოდა, არ აქვს მნიშვნელობა, ექსპორტით იყო დაკავებული თუ იმპორტით.
როგორ წარმოაჩენს საქართველოს მთავრობა რუსეთის ეკონომიკაზე დამოკიდებულებას
საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა უკვე რამდენჯერმე განაცხადა, რომ საქართველო ამ სანქციებს არ მიუერთდება. 28 თებერვალს პრემიერმა ის შემოსავლები ჩამოთვალა, რაც საქართველოში რუსეთიდან შემოდის. მან თქვა, რომ 2013-2021 წლებში საქართველოდან რუსეთში, ჯამში, ექსპორტირებულია 2.2 მლნ ტონა პროდუქტი, ჯამური ღირებულებით 3 მილიარდი დოლარი. ილაპარაკა ექსპორტზე, რუსულ გზავნილებსა და ტურიზმზეც:
„ღვინის ექსპორტის ღირებულებამ შეადგინა 865 მილიონი დოლარი. ტურიზმიდან ჩვენმა ქვეყანამ ამ ბოლო წლებში, 5 წელიწადში, მიიღო 3 მილიარდი დოლარი შემოსავლის სახით და 5 მილიონზე მეტი რუსი ვიზიტორი შემოვიდა საქართველოში.
1 მილიონი ქართველი თანამოქალაქე ცხოვრობს რუსეთში და ყოველწლიურად საშუალო გადმორიცხვების ჯამური ღირებულება შეადგენს 500 მილიონს. ჯამურად ეს რომ მოვთვალოთ, გამოდის 12 მილიარდზე მეტი ბოლო 7-8 წელიწადში.
ანუ, რას მთხოვენ, რომ საკუთარ ხალხს დავუწესო სანქციები? ვის მოაკლდება ეს ყველაფერი, შემოსავალი?” – განაცხადა პრემიერმა.
- რას დაკარგავს და მიიღებს სომხეთი რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციების შედეგად
- მოსაზრება: აფხაზეთი და სანქციები რუსეთის წინააღმდეგ
ქართული პროდუქციის ექსპორტი, რუსული გზავნილები და ტურიზმი – რა ხდება სინამდვილეში
საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველოს ეკონომისტი ბესო ნამჩავაძე JAMnews-თან ამბობს, რომ პრემიერის მიერ დასახელებული მონაცემები გაზვიადებულია. რუსეთმა საქართველოს ყველაფერი რომც ჩაუკეტოს, ეს არ იქნება იმის ნახევარი ეკონომიკური კრიზისიც კი, რაც 2020 წელს, პანდემიის დროს იყო:
“ირაკლი ღარიბაშვილმა უფრო რთულად წარმოაჩინა სურათი, ვიდრე სინამდვილეშია. მან განგებ შეკრიბა რამდენიმე რიცხვი, რომ მოსახლეობა შეეშინებინა, – აი, ვერ გადავრჩებით. ეს იყო ტიპიური რუსული პროპაგანდა, არ შეიძლებოდა ამის გაკეთება. საქართველო არის დამოკიდებული რუსეთზე, თუმცა არა იმდენად, რომ ყველაფერი გაჩერდეს, ვერ გადავრჩეთ და ღრმა ეკონომიკურ კრიზისში წავიდეთ. შეიძლება მინუსშიც კი არ წავიდეს საქართველოს ეკონომიკა და ზრდა შენარჩუნდეს, როდესაც 2020 წელს შვიდპროცენტიანი კლება გვქონდა“.
- ტოპ ხუთი პროდუქტი, რომელსაც საქართველო რუსეთში ყიდის და რუსეთისგან ყიდულობს
- ქართული ექსპორტი ევროპაში – როგორ მუშაობს ასოცირების შეთანხმება ხელმოწერიდან ხუთი წლის შემდეგ
ბესო ნამჩავაძე ამბობს, რომ რუსეთის SWIFT-დან გამორთვას ექნება გავლენა საქართველოზე, მაგრამ, უფრო ნაკლები, ვიდრე ზოგადად რუსეთის ეკონომიკის მდგომარეობას:
“რუსული გზავნილების შემოსვლა არ იქნება პრობლემა, ფული თუ იქნება, გზავნილები მაინც შემოვა. SWIFT-იდან გამორთვა ამაზე არ იმოქმედებს. ვაჭრობის ნაწილში იმოქმედებს, საბანკო გადარიცხვები შეფერხდება, თითქმის შეუძლებელი გახდება, რუსეთთან გვაქვს ერთი მილიარდ 600 მილიონიანი სავაჭრო ბრუნვა და ამ ნაწილში იმოქმედებს, მაგრამ, რადგან მაინც მეზობელი ქვეყანაა, ნაღდი ფული დაიწყებს მოძრაობას. მაგალითად, საქართველოს ტრაილერით შემოაქვს ხორბალი, უსაფრთხო და კომფორტული არ არის, მაგრამ, წაიღებენ ფულს და ნაღდად ხელზე გადაიხდიან“.
ნამჩავაძე ამბობს, რომ საქართველო რუსეთზე ყველაზე მეტად სამი მიმართულებით არის დამოკიდებული: ქართული პროდუქციის ექსპორტი, რუსული გზავნილები და ტურიზმი:
“შარშან გავიტანეთ 610 მლნ დოლარის ექსპორტი. აქედან ყველაზე მგრძნობიარეა ღვინის ექსპორტი, რაც შარშან იყო 130 მლნ. ჩვენ ძალიან გვიჭირს გადამისამართება სხვა ბაზრებზე და ამიტომ არის ეს მტკივნეული. და ასევე, ვართ დამოკიდებული ფულადი გზავნილებით, ეს არის 400 მლნ დოლარამდე. საბოლოო ჯამში, ეს არის ერთი მილიარდი დოლარი.
გარდა ამისა, პანდემიამდე ჩვენ ძალიან ვიყავით დამოკიდებული რუსულ ტურიზმზე. 2019 წელს მილიონ ნახევარი კაცი შემოვიდა რუსეთიდან, მაგრამ პანდემიამ ეს ფაქტობრივად გააჩერა. გასულ, 2021 წელს საქართველოში 86 პროცენტით ნაკლები ტურისტი შემოვიდა რუსეთიდან. ფულადი ნაკადები რუსეთიდან ტურიზმში, სადღაც შეიძლება ყოფილიყო 200 მლნ დოლარამდე. ამაზეა სულ საუბარი, სულ რომ შევკრიბოთ, სადღაც, 1 მლრდ 200 მლნ დოლარი.
ეს არ არის ცოტა თანხა, მაგრამ, ყველაზე უკიდურეს სცენარშიც კი არ ნიშნავს, რომ საქართველოს ეკონომიკა ჩამოიქცევა და სოციალური პრობლემები დაიწყება. ბუნებრივი ეკონომიკური ურთიერთობა შენარჩუნდება.
4,5 მილიარდი დოლარი დავკარგეს კოვიდის გამო და ამის მესამედიც არ იქნება დაახლოებით რაც შეიძლება რუსეთიდან იყოს”.
- საქართველო: იანვარში ყველაზე მეტი ფულადი გზავნილი იტალიიდან და რუსეთიდან შემოვიდა
- საქართველომ იანვარში ტურიზმიდან 114 მილიონი დოლარი მიიღო
ენერგეტიკული დამოკიდებულება რუსეთზე
ბესო ნამჩავაძე ამბობს, რომ მოსაზრება, რომ საქართველო რუსეთზე ენერგეტიკულადაც არის დამოკიდებული და ვერ გადავრჩებით, ასევე სპეკულაციაა:
“საქართველოს ენერგომოხმარებაში, 2021 წელს, რუსეთის წილი იყო ორი პროცენტი. ეს ძალიან უმნიშვნელოა და მარტივად შეგვიძლია დავიმატოთ თურქეთიდან, აზერბაიჯანიდან ან სომხეთიდან, საიმვეს გააქვს ელექტროენერგია ექსპორტზე. არ ჩავბნელდებით.
მეორე, რითაც სპეკულირებენ, არის ბუნებრივი აირი. აქ ცოტა რთულად არის, რადგან 2018 წლის შემდეგ რუსეთიდან ბუნებრივი აირის შემოსვლა 3-დან 23 პროცენტამდე გაიზარდა. საკმაოდ დიდი ზრდაა, მაგრამ ესეც არ არის საგანგაშო, დღეს აზერბაიჯანს შეუძლია სრულად დააკმაყოფილოს საქართველო თუ რუსეთი შეწყვეტს მოწოდებას და დაგვჭრდება ჩანაცვლება.
ენერგეტიკულად არ ვართ რუსეთზე ისე დამოკიდებული, რომ დიდი ზიანი მივიღოთ“.
რუსეთისთვის დაწესებული სანქციების გავლენა საქართველოზე – იქნება თუ არა კრიზისი
ბესო ნამჩავაძის შეფასებით, საქართველოს ეკონომიკური ზრდის ტემპი შენელდება, მაგრამ კრიზისი არ იქნება:
“შეიძლება პოლიტიკური საკითხი იყოს საქართველომ უნდა დაუწესოს თუ არა რუსეთს სანქციები, მაგრამ, რომც არ დავუწესოთ, დანაკლისი მაინც გვექნება, ჩვენ ამ ზარალს ვერ გავექცევით.
რუსეთს არ ექნება ექსპორტისთვის ფული, იქ უკვე დაიწყო და კიდევ გაღრმავდება ეკონომიკური კრიზისი, რუს ტურისტებს არ ექნებათ ფული სამოგზაუროდ, უბრალოდ, ბარათებსაც კი ვერ გამოიყენებენ, დაბლოკილია მათი ბანკის ბარათები.
და ასევე, გაუჭირდებათ რუსეთში დასაქმებულ ემიგრანტებს, ვინც საქართველოში ფულს აგზავნიდა, იმიტომ, რომ ან სამსახურს დაკარგავენ, ან შემოსავლები შეუმცირდებათ. ეს პროცესი უკვე დაწყებულია.
რაც შეეხება გავლენას, უარყოფითი გავლენა უკვე აისახა ლარის კურსზე, ბოლო ორი კვირაა დაიწყო ვარდნა და შესაძლოა ცოტათი კიდევ გაუფასურდეს. ეს დამოკიდებულია როგორ განვითარდება მოვლენები .
წელს რაც არის დაგეგმილი, ექვსპროცენტიანი ეკონომიკური ზრდა, ამას ვეღარ მივაღწევთ, თუმცა, კრიზისში არ წავალთ, შეიძლება სადღაც ორი – სამი პროცენტი მაინც შევინარჩუნოთ.
თუ ქვეყანა ინარჩუნებს ეკონომიკური ზრდის ტემპს, ამ დროს ქვეყანაში უმუშევრობა არ იზრდება. შეიძლება ვიღაცამ სადღაც რაღაც დაკარგოს, რუსულ ბაზართან დაკავშირებული, მაგრამ სხვაგან იქნება სამუშაო ადგილი და ვინც ბიუჯეტიდან იღებს დახმარებას, პენსია იქნება თუ სოციალური დახმარება, ამ ხალხს არ მოაკლდება ფული.
ჩვენ არ შევალთ ისეთ კრიზისში, რომ ჩამოვიქცეთ”, – უთხრა ბესო ნამჩავაძემ JAMnews-ს.
