პოლიციის ძალადობა არასრულწლოვნების მიმართ აზერბაიჯანში: "ისინი ყველასგან ქრთამს ითხოვენ“
პოლიციის ძალადობა აზერბაიჯანში
აზერბაიჯანში პოლიციის მიერ ბავშვებზე ძალადობის ახალ შემთხვევას მწვავე საზოგადოებრივი რეაქცია მოჰყვა. ბლოგერ მეხმან ჰუსეინოვის მიერ გავრცელებულმა ვიდეომასალამ კვლავ დააყენა დღის წესრიგში სამართალდამცავთა დაუსჯელობის პრობლემა — ამჯერად ყველაზე დაუცველი ჯგუფის, არასრულწლოვანების წინააღმდეგ.
გავრცელებული ინფორმაციით, ბაქოს ხატაის რაიონის პოლიციის 37-ე განყოფილების თანამშრომლებმა ძალით ჩასვეს პოლიციის მანქანაში ხუთი მოზარდი, რომელთა ასაკი 14-15 წლის ფარგლებშია და მათზე ფიზიკურად იძალადეს. რამდენიმე დღეში ინტერნეტში გავრცელდა აუდიოჩანაწერიც, სადაც ისმის როგორც არასრულწლოვნების ყვირილი ხმები ტკივილისგან, ასევე პოლიციელების მიერ გამოყენებული შეურაცხმყოფელი და უცენზურო ლექსიკა.
ვიდეომ და აუდიომ საზოგადოების აღშფოთება გამოიწვია. სოციალური ქსელების ბევრი მომხარებელი იხსენებს კიდევ ერთ საეჭვო საქმეს — ელგუნ იბრაგიმოვის გარდაცვალებას გენდჯაში, რომელიც გასულ თვეში საეჭვო გარემოებებში დაიღუპა და მაშინაც პოლიციის შესაძლო მონაწილეობაზე იკვეთებოდა ეჭვები.
აზერბაიჯანის შინაგან საქმეთა სამინისტრო ამ ეტაპზე მომხდართან დაკავშირებით ოფიციალურ კომენტარს არ აკეთებს.
“ჩააგდეს პოლიციის მანქანაში იმიტომ, რომ “ხმამაღლა” ჭამდნენ მზესუმზირას“
ბაქოში არასრულწლოვანების მიმართ პოლიციის ძალადობის შემთხვევა აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში უკმაყოფილებისა და პროტესტის ახალი ტალღის მიზეზი გახდა. როგორც JAMnews-ს ერთ-ერთმა ახლობელმა უთხრა (რომელმაც ანონიმურად დარჩენა ისურვა), ხუთი მოზარდი მხოლოდ იმიტომ დააკავეს, რომ ქუჩაში “ხმამაღლა” ჭამდნენ მზესუმზირას. მისი თქმით, ტერიტორია მათ მოსვლამდეც დაბინძურებული იყო, თუმცა ბავშვებს თან ჰქონდათ პოლიეთილენის პარკი, სადაც ნარჩენებს აგროვებდნენ — რაც აუდიოჩანაწერშიც ისმის.
მისი განმარტებით, ფიზიკური ძალადობა მხოლოდ დაკავების მომენტში მოხდა: ერთ-ერთი მოზარდი პოლიციის მანქანაში სერიოზულად სცემეს, რაც აუდიოფაილშიც დადასტურდა. განყოფილებაში ფიზიკური ძალადობა აღარ განმეორებულა, თუმცა იქ თითოეული მოზარდისგან 300 მანათის (დაახლოებით 177 აშშ დოლარი) ქრთამი მოითხოვეს. მათი გათავისუფლება მხოლოდ მას შემდეგ მოხერხდა, რაც დამტკიცდა, რომ დაკავება უკანონო იყო — მოზარდები მშობლების გამოუძახებლად გაათავისუფლეს, თანხის გადახდის გარეშე.
ამ ფაქტზე ოფიციალური საჩივარი უკვე შეტანილია. ოჯახის ინფორმაციით, შედეგები ორ დღეში გახდება ცნობილი.
“კანონი არსებობს, მაგრამ არ მუშაობს“ — სისტემური პრობლემები აზერბაიჯანში
ადვოკატი ხალიდ ბაგიროვი განმარტავს, რომ აზერბაიჯანის კანონმდებლობით პოლიციის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტება, ძალადობა და დამამცირებელი მოპყრობა სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველია. თუმცა, მისი თქმით, რეალურ პრობლემას არა კანონების არარსებობა, არამედ მათი ეფექტური გამოყენების უუნარობა წარმოადგენს.
ბაგიროვი აღნიშნავს, რომ ბავშვებზე ძალადობა განსაკუთრებით სერიოზული თემაა, მაგრამ ქვეყანაში პოლიციის დაუსჯელობამ ისეთ დონეს მიაღწია, რომ სამართლებრივი მექანიზმები მხოლოდ ფორმალურად არსებობს. პოლიცია საკუთარ თავს მთლიან სისტემაზე ზემდგომ ძალად აღიქვამს და პრაქტიკულად შეუხებლად მოქმედებს.
მისი თქმით, სამართლებრივ სახელმწიფოში მსგავსი შემთხვევების შემდეგ პოლიციელს დროებით მაინც უშვებენ სამსახურიდან და იწყება გამოძიება. აზერბაიჯანში კი ეს იშვიათი გამონაკლისია.
ოფიციალური პოლიტიკა: “არც ერთი პოლიციელი არ დაისჯება“
აზერბაიჯანი საერთაშორისო დონეზე ვალდებულია, დაიცვას ბავშვთა უფლებები, მათ შორის გაეროს ბავშვთა უფლებების კონვენციის საფუძველზე. მიუხედავად ამისა, ქვეყანაში ბავშვთა დაცვის მექანიზმები პრაქტიკაში თითქმის არ ფუნქციონირებს.
უფრო მეტიც, მარტის დასაწყისში ბაქომ ოთხი გაეროს სტრუქტურის — მათ შორის ბავშვთა ფონდის (UNICEF) და ლტოლვილთა საკითხებში სააგენტოს (UNHCR) — ოფისების დახურვის ინიციატივა გააჟღერა. 6 მაისს კი UNFPA-სა და UNHCR-ის წარმომადგენლობები ქვეყნიდან ფაქტობრივად გააძევეს.
პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა საჯაროდ განაცხადა, რომ პოლიციელების დასჯას მხარს არ უჭერს.
“მე მაშინაც ვთქვი და ახლაც ვიმეორებ — არც ერთი პოლიციელი არ დაისჯება,“ — განაცხადა მან.
ადამიანის უფლებადამცველების შეფასებით, დაუსჯელობა არამხოლოდ ფიზიკურ ტრავმებს იწვევს, არამედ აყალიბებს შიშით გაჯერებულ საზოგადოებრივ ატმოსფეროს. მშობლები, რომლებიც არ ენდობიან სამართალდამცავებს, ხშირად ირჩევენ დუმილს ან კომპრომისს და არ მიმართავენ სამართლებრივ დახმარებას, რაც მტკივნეულ და ხანგრძლივ სოციალურ ტრავმად იქცევა.
არასრულწლოვანთა უფლებების დარღვევა აზერბაიჯანში იშვიათი მოვლენა არ არის. თუმცა ამ შემთხვევამ კვლავ დააყენა დღის წესრიგში მთავარი კითხვა: თუ არსებობს კანონი, რატომ არ მუშაობს ის? და თუ არსებობს სისტემა, რატომ ვერ იცავს ბავშვებს?
