Pandora Papers: მდიდრებსა და ცნობილებზე, რომლებიც იპარავდნენ და არღვევდნენ კანონს. მოკლე შეჯამება

აზერბაიჯანის პრეზიდენტი და სხვა ცნობილი პირები Pandora Papers-ის გამოძიებაში

Pandora Papers – ეს არის მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი გამოძიება, რომელიც 2021 წლის 3 ოქტომბრის საღამოს გამოქვეყნდა. ეს არის გამოჟონილი თითქმის 12 მილიონი დოკუმენტი და ფაილი, რომელიც ფარდას ხდის მსოფლიო ლიდერების, პოლიტიკოსებისა და მილიარდერების ფარულ სიმდიდრეს, გადასახადებისგან თავის არიდებასა და ზოგიერთ შემთხვევაში ფულის გათეთრებას.

მასალები მოიპოვა საერთაშორისო გამომძიებელ-ჟურნალისტთა კონსორციუმმა (ICIJ), რომლის ოფისიც ვაშინგტონში, კოლუმბიის ოლქში მდებარეობს. მსოფლიოს 117 ქვეყნიდან 140-ზე მეტმა მედიაორგანიზაციამ და 600-ზე მეტმა ჟურნალისტმა მოახერხეს გაესაჯაროვებინათ დედამიწაზე რამდენიმე ყველაზე გავლენიანი ადამიანის ფარული სიმდიდრე.

Pandora Papers-ის მასალები მოიცავს 6.4 მილიონ დოკუმენტს, თითქმის სამ მილიონ გამოსახულებას, მილიონზე მეტ ელექტრონულ წერილსა და თითქმის ნახევარმილიონ ელექტრონულ ცხრილს.

რა აღმოაჩინეს?

ფაილები ფარდას ხდის, თუ როგორ იყენებს მსოფლიოში რამდენიმე ყველაზე გავლენიანი ადამიანი, მათ შორის, 90 ქვეყნიდან 330 პოლიტიკოსი საიდუმლო ოფშორულ კომპანიებს, რათა თავისი სიმდიდრე დამალოს.

ლაკშმი კუმარმა ამერიკული ანალიტიკური ცენტრი Global Financial Integrity-დან განმარტა, რომ ამ ადამიანებს „შეუძლიათ გადაიტანონ და გადმოიტანონ ფული და დამალონ ის“, ხშირად ანონომური კომპანიების დახმარებით.

ამ ეტაპისთვის გამოვლენილი ისტორიები მოიცავს:

● აზერბაიჯანის წამყვანი ოჯახის ფარულ მონაწილეობას დიდ ბრიტანეთში უძრავი ქონების ტრანზაქციებში, რომლის მოცულობაც 400 მილიონ ფუნტ სტერლინგზე მეტია (დაახლოებით 543 მილიონი დოლარი).

● არქივში ფიგურირებს ვლადიმირ პუტინის ახლო მეგობარი, სავარაუდოდ, მისი მესამე ქალიშვილის დედა, სვეტლანა კრივონოგიხი. მას მონაკოში 3.6 მილიონი ევროს ღირებულების სახლი აღმოუჩინეს.

● რუსეთის „პირველი არხის“ გენერალური დირექტორი კონსტანტინ ერნსტი. ბრიტანული ვირჯინიის კუნძულების ოფშორების გავლით, მან რუსეთში ძველი კინოთეატრების დანგრევასა და მათ ნაცვლად სავაჭრო ცენტრების მშენებლობას გაუწია ორგანიზება.

● უკრაინის პრეზიდენტი ვლადიმირ ზელენსკი და მისი პარტნიორები კომპანია „კვარტალი 95“-დან. მათ ოფშორული კომპანიები აქვთ, რომლებიც დარეგისტრირებულია ბრიტანულ ვირჯინიის კუნძულებზე, კვიპროსსა და ბელიზში. ამ კომპანიებიდან ფულის დაბანდება ხდება ელიტურ უძრავ ქონებაში ლონდონში. 2019 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების წინ, ზელენსკიმ ამ ოფშორებში საკუთარი წილი გადასცა სერგეი შეფირს, რომელიც ახლა მისი პირველი თანაშემწის თანამდებობას იკავებს. თუმცა, ჟურნალისტები ამტკიცებენ, რომ ამ ოფშორებიდან მოგებას კვლავინდებურად ზელენსკის ცოლი იღებს.

● ჩეხეთის პრემიერ-მინისტრი ანდრეი ბაბიში, რომელსაც ამ კვირაში არჩევნები ელოდება. მან ვერ შეძლო აეხსნა იმ ოფშორული საინვესტიციო კომპანიების არსებობა, რომლებიც საფრანგეთის სამხრეთში, 12 მილიონი ფუნტი სტერლინგის (დაახლოებით 16.2 მილიონი დოლარი) ღირებულების ორი ვილის შესაძენად გამოიყენეს.

● დიდი ბრიტანეთის ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა ტონი ბლერმა და მისმა მეუღლემ 312 ათასი ფუნტი სტერლინგი დაზოგეს საგერბო მოსაკრებელზე ლონდონის ოფისის შეძენისას (აახლოებით 423 ათასი დოლარი).

● იორდანიის მეფემ მის საკუთრებაში არსებული საიდუმლო კომპანიების საშუალებით 70 მილიონი ფუნტი სტერლინგი დახარჯა დიდ ბრიტანეთსა და აშშ-ში უძრავი ქონების შეძენაში (დაახლოებით 95 მილიონი დოლარი).

რა იგულისხმება „ოფშორის“ ქვეშ?

მაგალითად, ვიღაცას შეიძლება უძრავი ქონება ჰქონდეს დიდ ბრიტანეთში, მაგრამ მას ფლობდეს ისეთი კომპანიების ქსელის საშუალებით, რომლებიც სხვა ქვეყნებში ან „ოფშორებში“ არის განთავსებული, სადაც 1) ადვილია კომპანიის შექმნა; 2) არის კანონი, რომელიც ართულებს კომპანიის მფლობელის იდენტიფიკაციას; 3) მოგების დაბალი გადასახადი ან მისი საერთოდ არარსებობა.

ამ ადგილებიდან ყველაზე ცნობილია – ბრიტანეთის საზღვაო ტერიტორიები, როგორებიცაა კაიმანის კუნძულები და ბრიტანული ვირჯინიის კუნძულები, ასევე, ისეთი ქვეყნები, როგორებიცაა შვეიცარია და სინგაპური.

ყველაფერი, რაც თქვენ უნდა გააკეთოთ – შექმნათ ცრუმაგიერი კომპანია ერთ-ერთ ასეთ ქვეყანაში ან იურისდიქციაში, საიდუმლოების მაღალი დონით. ის მხოლოდ ნომიმალურად იარსებებს, თანამშრომლებისა და ოფისის გარეშე. სპეციალიზირებულ კომპანიებს იმისთვის უხდიან, რომ მათ ეს თქვენს მაგივრად გააკეთონ. ეს კომპანიები უზრუნველყოფენ ფასიანი დირექტორების მისამართებსა და სახელებს და შედეგად, არ ტოვებენ კვალს, თუ ვინ დგას რეალურად კონკრეტული ბიზნესის უკან.

პოლიტიკოსებს არაერთხელ მიმართეს მოწოდებით, გაართულონ გადასახადებისგან თავიდან არიდება ან აქტივების დამალვა, განსაკუთრებით, წინა გაჟონვის შემდეგ, როგორიც იყო პანამის დოკუმენტები. მაგრამ „პანდორას დოკუმენტები“ აჩვენებს, რომ „ადამიანები, რომლებსაც შეუძლიან დაასრულონ ოფშორული საიდუმლოებები… თვითონ ნახულობენ აქედან სარგებელს. ასე რომ, მათ ამის შეწყვეტის სტიმული არ აქვთ“.

აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი და მისი ოჯახი

2009 წლის 29 აპრილს, ლონდონის ფეშენებელური მეიფერის რაიონის მედოკსის ქუჩაზე მდებარე მაღაზიებისა და ოფისების დამქირავებლებმა შენობის ახალი მფლობელის პირობებში გაიღვიძეს: 11 წლის ბიჭის, სახელად ჰეიდარ ალიევი.

ეს ბავშვი – აზერბაიჯანის პრეზიდენტის, ილჰამ ალიევის ვაჟიშვილია. მის მფლობელობაში არსებული ქონების საერთო ღირებულება – 33.5 მილიონი ფუნტია (დაახლოებით 45.5 მილიონი დოლარი).

თუმცა, ეს ცნობილი მხოლოდ ცოტა ხნის წინ გახდა. ფურცელზე ქონების მესაკუთრე კომპანია Mallnick Holdings S.A. იყო, რომელიც ბრიტანეთის ვირჯინიის კუნძულებზეა შექმნილი.

ოპერაციების ყველაზე დიდი მოცულობა – 3.75 მილიონ ფუნტზე მეტი (დაახლოებით 5.1 მილიონი დოლარი) მოდის კომპანია Trident Trust Group-დან, რომელიც ოფშორულ ზონებში 1970-იანი წლებიდან მუშაობს.

დოკუმენტები აჩვენებს, რომ Trident-მა ბრიტანეთის ვირჯინიის კუნძულებზე 84 კომპანია დააფუძნა ალიევისა და მისი გარემოცვისთვის, რომლის ღირებულებაც ნახევარდ მილიარზე მეტი აუხსნელი სიმდიდრეა.

მათ შორის ეს მოიცავს ფულს რუსული ლანდრომატებიდან და ორი მრავალმილიარდიან ფულის გათეთრების სქემას, რომელიც პირველად OCCRP-მა გაასაჯაროვა. კომპანიები ასევე გამოიყენებოდა სახლში, აზერბაიჯანში ბიზნესის ფარული ინვესტირებისთვის.

„ცნობილი პიროვნებები, პოლიტიკური ოჯახები – ყველა ჩართულია“

ბოლო გასაჯაროებული მასალები აჩვენებს, რომ ოფშორული პროვაიდერები წარმოადგენენ ჭეშმარიტად გლობალურ და ურთიერთდამოკიდებულ ინდუსტრიას, განაცხადა Tax Justice Network-ის უფროსმა მეცნიერთანამშრომელმა რეიჩელ ეტერ-ფოიმ.

„ცნობილი პიროვნებები, პოლიტიკური ოჯახები – ყველა ჩართულია. ყველა მათგანი სარგებლობს ერთ-ერთი ასეთი ქვემაგიერი მომსახურებით“, – ამბობს ეტერ-ფოი. „მომსახურების მიმწოდებლები ერთად მუშაობენ […] და კლიენტები მათ ერთმანეთს ურჩევენ“.

ეს „გლობალიზაციის ბნელი მხარეა“, – უთხრა OCCRP-ს ოლივერ ბულოუმ, ავტორმა წიგნისა „Moneyland: რატომ მართავენ ქურდები და თაღლითები ახლა მსოფლიოს და როგორ შევცვალოთ ეს“.

კორპორატიული გადასახადების მინიმიზაციამ შეიძლება განვითარებული ქვეყნების ბიუჯეტი დააზარალოს. მაგრამ უფრო დიდი დარტყმა ადგება ღარიბ ქვეყნებს. გარკვეული თანხის საფასურად ოფშორულ პროვაიდერებს იქ რთული გლობალური სტრუქტურების შექმნა შეუძლიათ და იყენებენ ადგილობრივ პოლიტიკოსებს, ჩინოვნიკებსა და ბიზნესმენებს საზღვარგარეთ უზარმაზარი ოდენობის ფულის გასატანად.

„ეს იგივეა, რომ ვეფხვი ისეთ კუნძულზე გაუშვა, რომელიც სავსეა ფრენის არმცოდნე ჩიტებით“, – განაცხადა ბულოუმ.

ტრილიონობით დოლარი, ძირითადად მსხვილი კორპორაციების შემოსავლებიდან, სწორედ უფშორულ საგადასახადო თავშესაფრებშია დამალული.

ყოველწლიურად, მხოლოდ გადასახადების გადაუხდელობა მსოფლიოს უღარიბეს ქვეყნებს წელიწადში 200 მილიარდი დოლარი უჯდებათ – გაცილებით მეტი, ვიდრე ისინი იღებენ განვითარების მიზნით დახმარების სახით.

აშშ, როგორც ახალი ოფშორული ცენტრი

მონაცემები ასევე შეიცავს საინტერესო დეტალებს სხვა ტენდენციის შესახებ: ამერიკის შეერთებული შტატების მზარდი როლი, როგორც ოფშორული ნავსაყუდელის.

მსოფლიო საბანკო სისტემაში აშშ-ის ცენტრალური როლის გამო, ქვეყანა უნიკალურ მდგომარეობაშია, რომელიც საშუალებას აძლევს დაიქვემდებაროს ფარული ოფშორული დაფინანსება. და ბოლო წლებში ამერიკის მთელი რიგი შტატების კანონმდებლებმა ხმა მისცეს საკუთარი ფინანსური საიდუმლოების ინდუსტრიის გაფართოებას.

Pandora Papers მოიცავს დეტალურ ინფორმაციას ბოლო წლებში აშშ-ში შექმნილი 200-ზე მეტი ტრასტის შესახებ. ათობით შემთხვაზე მეტში, კლიენტებმა აშშ-ის სასარგებლოდ უარი თქვეს უფრო ტრადიციულ თავშესაფრებზე, ისეთებზე, როგორებიც არის ბრიტანეთის ვირჯინიის კუნძულები და ბაჰამის კუნძულები.