"ომი არ იქნება, იქნება მშვიდობა" — რა თქვა ნიკოლ ფაშინიანმა სომხეთის პარლამენტში
ფაშინიანი აზერბაიჯანის მიერ სომხური დასახლებების დაბომბვის შესახებ
„ცხადია, რომ გარკვეული ძალები, როგორც სომხეთში, ისე მის ფარგლებს გარეთ, ყოველდღიურ ომის პროპაგანდას ეწევიან და კონკრეტულ ნაბიჯებსაც დგამენ მის განსახორციელებლად,“ — განაცხადა სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა პარლამენტში.
მისი თქმით, ასეთ ნაბიჯებად უნდა ჩაითვალოს აზერბაიჯანის საომარი რიტორიკა და ორი პარალელური პროცესი: სომხეთის ცრუ დადანაშაულება ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმის დარღვევაში და აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მხრიდან ყოველდღიური სროლები.
პრემიერი პარლამენტში მთავრობის 2024 წლის პროგრამის შესრულების ანგარიშით მივიდა, თუმცა სიტყვით გამოსვლისას განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმო სომხეთ-აზერბაიჯანს შორის მიმდინარე მოლაპარაკებებსა და სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერის საკითხს. ფაშინიანმა დაადასტურა, რომ მიუხედავად სირთულეებისა, სომხეთის მთავრობა მშვიდობის დღის წესრიგზე უარს არ იტყვის.
„მზად ვარ, სომხეთის ხალხის სახელით მოვაწერო ხელი შეთანხმებას,“ — კიდევ ერთხელ განაცხადა პრემიერ-მინისტრმა.
კიდევ რა თქვა ფაშინიანმა
ფაშინიანის ვერსია — რატომ ესვრიან აზერბაიჯანული ძალები სომხურ სოფლებს
ნიკოლ ფაშინიანის განცხადებით, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მიერ სროლების უმეტესობა არ არის მიზანმიმართული, თუმცა ბოლო ერთი თვის განმავლობაში დაფიქსირდა ორი კონკრეტული შემთხვევა, როდესაც სროლა მიზანმიმართულად განხორციელდა სიუნიქის ოლქის სოფელ ხნაცახის მიმართულებით. მისი თქმით, ამავე პერიოდში სხვადასხვა სომხურ დასახლებაში ისმოდა გაურკვეველი მიმართულებით სროლების ხმა.
ფაშინიანის განმარტებით, ეს სროლები შესაძლოა გამოწვეული იყოს აზერბაიჯანის ჯარებში დისციპლინის ნაკლებობით ან მიზნად ისახავდეს ფსიქოლოგიური ზეწოლის მოხდენას ადგილობრივ მოსახლეობაზე.
პრემიერ-მინისტრმა მოუწოდა ბაქოს, გამოიძიოს ინციდენტები და მიიღოს შესაბამისი ზომები. ასევე აღნიშნა, რომ მისცა მკაფიო მითითება სომხეთის ჯარს, რომ არ დაარღვიოს ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი და მზად არის, გამოიძიოს ნებისმიერი დარღვევა სომხური მხრიდანაც. ამასთანავე, ფაშინიანმა კიდევ ერთხელ შესთავაზა აზერბაიჯანს ერთობლივი მექანიზმის შექმნა, რომელიც ყოველდღიურ რეჟიმში გამოიძიებს საზღვარზე მომხდარ ინციდენტებს, მათ შორის ცეცხლის შეწყვეტის დარღვევებს.
„ომი არ იქნება, იქნება მშვიდობა“
ფაშინიანმა ასევე გააკეთა განცხადება იმ ძალების მიმართ, რომლებიც წინასწარმეტყველებენ ახალ ესკალაციას ან ომს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის. მისი თქმით, ამის საფუძველი არ არსებობს, რადგან ორივე ქვეყანამ აღიარა ერთმანეთის ტერიტორიული მთლიანობა, სუვერენიტეტი და საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრების ხელშეუხებლობა, ასევე ძალის გამოყენების მიუღებლობა.
„მოვუწოდებ ყველა პოლიტიკურ ძალასა და პირს სომხეთსა და აზერბაიჯანში, იმოქმედონ პასუხისმგებლობით და თავი შეიკავონ განცხადებებისგან, რომლებიც ეწინააღმდეგება ან ეჭვქვეშ აყენებს ამ ლოგიკას,“ — აღნიშნა ფაშინიანმა და დასძინა: „სომხეთისა და აზერბაიჯანის ხალხები იმსახურებენ მშვიდობას და მშვიდობიან თანაცხოვრებას. ომი არ იქნება — იქნება მშვიდობა“.
მინსკის ჯგუფის დათხოვნის კონტექსტი
ფაშინიანმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ აზერბაიჯანი შეთანხმების ხელმოწერას მინსკის ჯგუფის სტრუქტურების გაუქმებას უკავშირებს. პრემიერის თქმით, ეს სომხეთისთვის გასაგები მოთხოვნაა, თუ მხარეები კონფლიქტის გვერდზე გადადებაზე თანხმდებიან.
თუმცა ფაშინიანმა ხაზი გაუსვა, რომ მინსკის ჯგუფს, ფაქტობრივად, უფრო ფართო ფუნქციები ჰქონდა. მისი განცხადებით, სომხეთს სურს დარწმუნდეს, რომ აზერბაიჯანი ჯგუფის გაუქმებას არ განიხილავს, როგორც გზას კონფლიქტის გადატანისთვის სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე.
ამიტომ, ერევანი ბაქოს სთავაზობს ერთდროულად მოაწერონ ხელი როგორც სამშვიდობო შეთანხმებას, ისე ერთობლივ მიმართვას ეუთოსთან მინსკის ჯგუფის დათხოვნის თაობაზე — ერთი ადგილიდან, ერთდროულად. როგორც ფაშინიანმა აღნიშნა, ეს არის ოფიციალური შეთავაზება.
ფაშინიანი: სომხეთის კონსტიტუციას აზერბაიჯანის მიმართ ტერიტორიული პრეტენზიები არ აქვს
ფაშინიანის განცხადებით, სომხეთის კონსტიტუციაში არ ფიქსირდება ტერიტორიული პრეტენზიები აზერბაიჯანის ან რომელიმე სხვა ქვეყნის მიმართ. ამის დასტურად მან მოიყვანა ციტატა სომხეთის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების, რომელიც — მისი თქმით — უაპელაციოა და უმაღლესი იურიდიული ძალა აქვს.
ფაშინიანმა ამ ფონზე აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანის კონსტიტუციაში, საპირისპიროდ, ტერიტორიული პრეტენზიები სომხეთის მიმართ არსებობს, თუმცა ერევანი ამ საკითხს არ აყენებს დღის წესრიგში. მისი თქმით, მსგავსი პრობლემები უკვე აისახა სამშვიდობო შეთანხმების პროექტში და ამოიწურება დოკუმენტის ხელმოწერის შემდეგ.
რატომ არ უნდა იქცეს საკონსტიტუციო საკითხი სამშვიდობო ხელშეკრულების დაბრკოლებად
ფაშინიანის თქმით, თუ აზერბაიჯანის მხრიდან სომხეთის კონსტიტუციის მიმართ გამოთქმული შეშფოთება გულწრფელია და არა უბრალოდ ხელშეკრულების ჩაშლის მიზეზი, მაშინ ყველაზე ეფექტიანი გზა ამ შეშფოთების გასაფანტად არის შეთანხმების ხელმოწერა.
მისი განმარტებით, სომხეთის კანონმდებლობით, მთავრობას ევალება ნებისმიერი საერთაშორისო ხელშეკრულება განსახილველად მიაწოდოს საკონსტიტუციო სასამართლოს. თუ სასამართლო მიიჩნევს, რომ ხელშეკრულება ეწინააღმდეგება კონსტიტუციას, მაშინ ქვეყნის წინაშე დადგება არჩევანი — შეცვალოს კონსტიტუცია ან უარი თქვას შეთანხმებაზე. ხოლო თუ სასამართლო არ დაადგენს შეუსაბამობას, ხელშეკრულებას აღარ ექნება იურიდიული დაბრკოლება და პარლამენტი მას ჩვეულებრივ მიიღებს.
მთავრობის მეთაურის თქმით, ამ ეტაპზე ამ პროცესს აშკარად აჩერებს თავად ბაქო. ფაშინიანმა აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანი ხელს უშლის იმ საკითხების გადაჭრას, რომლებიც თავადვე დააყენა. ამიტომ მისი შეფასებით, აზერბაიჯანი ხელოვნურად აჭიანურებს სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერას და ამისთვის სხვადასხვა მოტივს იგონებს.
რატომ გააჩნია ხელმოწერილ შეთანხმებას უმაღლესი იურიდიული ძალა
პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა, რომ სომხეთის კონსტიტუციის მეხუთე მუხლის მესამე ნაწილის თანახმად, თუ საერთაშორისო ხელშეკრულება პარლამენტის მიერ რატიფიცირდება, ის იკავებს უპირატესობას ქვეყნის შიდა კანონმდებლობაზე.
ამის გამო, ფაშინიანის აზრით, სამშვიდობო შეთანხმება მიიღებს უმაღლეს იურიდიულ სტატუსს როგორც სომხეთში, ისე აზერბაიჯანში, რაც საბოლოოდ მოხსნის ორივე მხარის ეჭვებს და იურიდიულად უზრუნველყოფს შეთანხმების მდგრადობას.
