"Крым наш": ხუთი მთავარი მითი ყირიმის შესახებ, რომლებსაც კრემლი ავრცელებს
მითები ყირიმის შესახებ
“ეს ძირძველი რუსული მიწაა”, – ასე ამბობენ კრემლში ყირიმის შესახებ.
რუსი ხალხიც 2014 წლის შემდეგ ენთუზიაზმით გაჰყვირის: “Крым наш!”(ყირიმი ჩვენია!). მანამდე, მრავალი წლის განმავლობაში, კრემლი სხვადასხვა ყალბი ამბებისა და მითების გავრცელებით ამზადებდა ნიადაგს ყირიმის ანექსიისთვის. რუსეთში ხალხს თავში უდებდნენ “რუსული ყირიმის” იდეას. პროპაგანდა მუშაობდა ყველა მხრიდან – სატელევიზიო გადაცემებით და ისტორიის სასკოლო სახელმძღვანელოებით დაწყებული, იალტაში უფასო საგზურებით დამთავრებული.
მას შემდეგ, რაც 2014 წელს ყირიმი „მშობლიურ ნავსაყუდელს დაუბრუნდა“ (პუტინის ცნობილი ფრაზა ყირიმის ანექსიის შემდეგ – “Крым и Севастополь возвращаются в родную гавань”_JAMnews) კრემლის მითებმა უკვე ოკუპაციის გასამართლებლად დაიწყეს მუშაობა.
ისტორიულ მითებს დაემატა ახალი – პოლიტიკური მითები. მოსკოვი ცდილობს მათ გავრცელებას მთელ მსოფლიოში, ამიტომ ყირიმის შესახებ კრემლის ნარატივების გაქარწყლება უკრაინისთვის უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა მსოფლიო საზოგადოებისთვის საკუთარი სიმართლის დასამტკიცებლად.
JAMnews-ის პარტნიორმა, დამოუკიდებელმა უკრაინულმა გამოცემამ “ზაბორონამ” ყირიმთან დაკავშირებული რუსული მითები შეაგროვა და მათ წინააღმდეგ კონტრარგუმენტებს მოუყარა თავი. ჩვენ ამ მასალის ქართულ თარგმანს გთავაზობთ, რადგან რუსული პროპაგანდა საქართველოშიც აქტიურად აყალბებს უკრაინის ისტორიას სხვადასხვა პრორუსული ორგანიზაციების, ვებ-გვერდების თუ ტროლ-ბოტების დახმარებით.
როგორ მუშაობს რუსული მითები ყირიმის შესახებ
ყირიმთან დაკავშირებულ ისტორიულ თუ პოლიტიკურ მითებს ერთი მიზანი აქვთ: იმის დასაბუთება, თუ რატომ აქვს რუსეთს უფლება ნახევარკუნძულზე.
”თუ ბავშვებს სკოლის მერხიდან ეტყვით, რომ თეთრი შავია, შავი კი თეთრი, მაშინ, ბუნებრივია, ისინი ამას დაიჯერებენ, ასე დაისწავლიან და მერე იტყვიან – ”ისტორიულ წყაროებში ასეა, ჩვენ წავიკითხეთ სახელმძღვანელოებში, ისტორიულ ლიტერატურაში”. ანუ ეს აზრი უკვე ქვეცნობიერშია ჩადებული“, – ამბობს ისტორიკოსი, ყირიმის სახანოს შესახებ მრავალი წიგნის ავტორი, გულნარა აბდულაევა.
“როგორ იქმნება ისტორიული მითები? აღებულია სრულიად უტყუარი ფაქტი და გაშუქებულია რუსეთისთვის ხელსაყრელი კუთხიდან ისე, რომ გამოტოვებულია არახელსაყრელი მნიშვნელოვანი დეტალები,” – განმარტავს ყირიმის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტის პროექტის მენეჯერი, ელმირა აბლიალიმოვა.
„თუ რომელიმე რეგიონში მოდიხართ ამის უფლების გარეშე, უნდა გამოიგონოთ ეს უფლება იყოთ, იცხოვროთ, დომინირდეთ, განვითარდეთ. რუსეთის დღევანდელი ხელისუფლება კვლავ მოქმედებს ყირიმის პირველი ოკუპაციის საფუძველზე 1783 წელს. შემდეგ მათ თქვეს, რომ ყირიმელი თათრები, „ურწმუნოები“ ჩაგრავენ ქრისტიანებს ყირიმში. და მათ სჭირდებოდათ დომინირება შავი ზღვის რეგიონში. იმიტომ, რომ იმ დროისთვის შავ ზღვაზე გასვლა რუსეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი პოლიტიკური მიზანი იყო“, – ამბობს ელმირა აბლიალიმოვა.
იგი ასევე აღნიშნავს, რომ ისტორიული მითების შექმნის მიზანია მოსკოვის ჩართვის იდეა რაღაც დიდებულ ისტორიაში: ჯერ ოქროს ურდოსკენ, შემდეგ ანტიკურობისკენ რომის იმპერიიდან ბიზანტიამდე სავარაუდო უწყვეტობის გამო (აღმოსავლეთ რომის იმპერია) – აქედან მოდის კონცეფცია “მოსკოვი – მესამე რომი”. იგივე ეხება მოსკოვის მიერ უკრაინის ისტორიის მითვისებას, მათ შორის სახელწოდებას „რუს“.
ყირიმი საკრალური ადგილია
მითი 1. ყირიმი რუსეთისთვის წმინდა ადგილია, რადგან სწორედ იქიდან მოვიდა რუსეთში ქრისტიანობა ვლადიმირ დიდის ნათლობით, ამიტომ ყირიმის ნახევარკუნძული, ძველი ხერსონესის ჩათვლით, რუსეთის ფედერაციის ნაწილი უნდა იყოს.
“ყირიმი ქრისტიანობის კარიბჭეა” – ეკატერინე II-მ რომ ყირიმი დაიყრო, მაშინ რომ სლოგანები ყოფლიყო, ასეთი იქნებოდა. რუსული ისტორიოგრაფიის თანახმად, სწორედ ხერსონესში მოინათლა კიევის მთავარი, ვლადიმირ დიდი.
”პრინცი ვლადიმირი არ მონათლულა ხერსონესში”, – ამბობს ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატი სერგეი გრომენკო, წიგნის ”Крым наш. რუსული მითის ისტორია” ავტორი, – უკვე ას წელზე მეტია, რაც ისტორიკოსებმა მიაღწიეს კონსენსუსს, რომ ვლადმირი მოინათლა ჯერ კიდევ ყირიმში ლაშქრობის წინ – ან 987 წელს ან 988 წლის იანვარში. ნათლობის ადგილთან დაკავშირებით ჯერ კიდევ მიმდინარეობს დებატები, ეს იყო კიევი თუ ვასილივი (ახლანდელი ვასილკოვი), მაგრამ ეს არც ისე მნიშვნელოვანია. მთავარი ის არის, რომ ვლადიმირის ლაშქრობა ხერსონესში წმინდა წყლის პოლიტიკური ღონისძიება იყო და არანაირად არ იყო დაკავშირებული ვლადიმირის სულიერ ძიებასთან”.
თანამედროვე უკრაინის ტერიტორიაზე ქრისტიანობა პირველად ყირიმში გაჩნდა, ჯერ კიდევ მე-3 საუკუნეში. იმ დროს ყირიმში მცხოვრები გოთები ქრისტიანები იყვნენ, მაგრამ ეს იყო არიანელობა, ამბობს ისტორიკოსი გულნარა აბდულაევა. არიანელობის მემკვიდრეობაა ყირიმის გამოქვაბულში ნაკვეთი მონასტრები. შემდეგ გოთები შეერივნენ ელინებს, მაგრამ არიანელობის გავლენა საუკუნეების განმავლობაში გაგრძელდა, რუსეთის იმპერიის მიერ ყირიმის პირველ ოკუპაციამდე.
მრავალსაუკუნოვანი მტრობა ყირიმსა და უკრაინას შორის
მითი 2. უხსოვარი დროიდან ზაპოროჟიელი კაზაკები ებრძოდნენ ყირიმის სახანოს, რომელიც მუდმივად არბევდა მათ მიწებს, თუმცა ვერ ამარცხებდნენ. რუსეთის იმპერიის მიერ ყირიმის დაპყრობამ მოძმე უკრაინელ ხალხს უსაფრთხო ცხოვრება მოუტანა. ამიტომ რუსეთის იმპერიის მიერ მოთვინიერებული ყირიმი დღეს რუსეთის ფედერაციას უნდა ეკუთვნოდეს.
ყირიმს და უკრაინას აერთიანებს არა მხოლოდ გეოგრაფია, არამედ ჯერ კიდევ კაზაკთა დროიდან და წინა ეპოქებიდან ხანგრძლივი ურთიერთობებით. როგორც ისტორიული წყაროები მოწმობენ, კაზაკებისა და ყირიმელი თათრების გაერთიანებისთვის ხელი არ შეუშლია არც რელიგიას და არც ენის ბარიერს. მათ ურთიერთობაში არის მტრობისა და ღალატის ისტორია, მაგრამ ასევე წარმატებული ალიანსების ფაქტებიც, მათ შორის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილია – ბოჰდან ხმელნიცკის და ყირიმის ხანის ისლამ III გერაის კავშირი.
„მე-15 საუკუნის ბოლოდან ყირიმსა და უკრაინას შორის კავშირი ძლიერი და უწყვეტი გახდა, თუმცა ყოველთვის სიამოვნებას როდი ანიჭებდა მხარეებს“, – ამბობს ისტორიკოსი სერგეი გრომენკო. — ერთი მხრივ, უკრაინის მიწები ყირიმის სამხედრო შემოსევების სამიზნე იყო, ხოლო უკრაინელი ტყვეები ყოველწლიურად ყირიმის ბაზრებზე იყიდებოდა. მეორე მხრივ კი, უკრაინელი კაზაკები რეგულარულად უტევდნენ ყირიმის სანაპიროს და ტყვედ აჰყავდათ ყირიმელები”.
2.ისლამ გერაი III-ის პორტრეტი, ავტორი უცნობია
I
„უკრაინასა და ყირიმს მჭიდროდ აკავშირებს ერთმანეთთან მათი ისტორიული წარსული: ომი და პოლიტიკა, ეკონომიკა და კულტურა, – ამბობს გულნარა აბდულაევა. — ურთიერთობათა ერთი და იგივე სისტემა, ფართე თვითმმართველობა, სრული რელიგიური თავისუფლება, მსგავსი ბიზნეს კულტურა, საკუთრების და საერთაშორისო სამართლის შესახებ საერთო შეხედულება“.
ყირიმსა და უკრაინას შორის მრავალსაუკუნოვანი მტრობის მითი, ალბათ, ყველაზე უკეთ უარყო ფილიპ ორლიკის კონსტიტუციამ, აღნიშნავს ელმირა აბლიალიმოვა ყირიმის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტიდან. ფილიპ ორლიკი კაზაკებსა და ყირიმელ თათრებს შორის ურთიერთობას სიტყვა „ძმობით“ განსაზღვრავს.
” ეს არის დემითოლოგიზაციის საუკეთესო მაგალითი. აქ ჩანს, თუ როგორ ხედავდნენ ჩვენი წინაპრები მომავალს, ყველა ამ რთული პროცესის გათვალისწინებით, – ამბობს აბლიალიმოვა. ისინი ცხოვრობდნენ ტერიტორიაზე, რომელსაც ყველა ხელყოფდა – დასავლეთიდანაც და აღმოსავლეთიდანაც, ამიტომ მათ ესმოდათ, რომ მხოლოდ ძმობით შეუძლიათ თავის დაცვა და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია“.
ხრუშჩოვმა ყირიმი უკრაინელებს აჩუქა
მითი 3. ნიკიტა ხრუშჩოვმა ყირიმი უკრაინას უკანონოდ გადასცა, უკრაინის სსრ-ის მიმართ სიმპათიის გამო. ამიტომ, ყირიმის რუსეთის შემადგენლობაში დაბრუნება კანონიერია და აღადგენს ისტორიულ სამართლიანობას.
რუსეთის ფედერაციის ისტორიის სკანდალურ ახალ სახელმძღვანელოში, რომელიც გამოაქვეყნა ვლადიმერ მედინსკიმ, ნათქვამია, რომ ყირიმი უკრაინას გადაეცა სკკპ-ს ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივნის ნიკიტა ხრუშჩოვის პირადი ინიციატივით.
ყირიმის ეგრეთ წოდებული „რეფერენდუმიდან“ ორი დღის შემდეგ, რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა თავის ცნობილ „ყირიმის გამოსვლაში“, საბოლოოდ ხრუშჩოვს დაუკავშირა ყირიმის თემა: „ყირიმის უკრაინისთვის გადაცემის ინიციატორი პირადად ხრუშჩოვი იყო. რამ აიძულა მას ამის გაკეთება – უკრაინული ნომენკლატურის მხარდაჭერის მოპოვების სურვილმა თუ 1930-იან წლებში უკრაინაში მასობრივი რეპრესიების ორგანიზებაში მონაწილეობის გამო სინდისს ქენჯნამ – ამაზე დაე, ისტორიკოსებმა იმსჯელონ,” – თქვა პუტინმა.
კი ბატონო, მოდით, მივმართოთ ისტორიკოსებს. 1944 წლის შემდეგ, რაც ყირიმელი თათრები ყირიმის ტერიტორიიდან განდევნეს, ნახევარკუნძულზე დაახლოებით 500 ათასი მოსახლე დარჩა. ყირიმი პრაქტიკულად უდაბნო გახდა. თუმცა, დროებით. ჩვენ ვიცით, რომ საბჭოთა ხელისუფლებამ მიზნად დაისახა ყირიმი „განეახლებინა“ და იგი რუსულად ექცია. უკვე 1944 წლის შემოდგომიდან რუსეთის რეგიონებიდან და რესპუბლიკებიდან იქ პირველი მოსახლეები ჩაასახლეს.
“მათ გაანადგურეს ჩვენი ყირიმი, რადგან განსხვავებული საყოფაცხოვრებო წესები ჰქონდათ. მათ არ იცოდნენ როგორ ემართათ მეურნეობა, – აღწერს ისტორიკოსი გულნარა აბდულაევა ნახევარკუნძულის უკრაინისთვის გადაცემის წინაისტორიას, – ყირიმში ბევრი წყარო იყო, ღრმა ჭები, შადრევნები, ჯადოსნური ბაღები. ეს იყო მდიდარი რეგიონი, ყველას უკვირდა, როგორ შეეძლოთ ყირიმელ თათრებს მთების კალთებზე ბოსტანი და ბაღები გაეშენებინათ… ჩამოსულები ყირიმელი თათრების სახლებში დასახლდნენ. შეშისთვის ისინი ტყეში არ შედიოდნენ, პირდაპირ ეზოებში მოჭრიდნენ ხეხილის ხეს და იმით თბებოდნენ. ჩამოსვლიდან 10 წლის თავზე, მსთ ყირიმი უდაბნოდ აქციეს”.
1952-53 წლებში ყირიმში უბრალოდ კატასტროფული ვითარება შეიქმნა. საბჭოთა ხელისუფლებას რაღაც უნდა ეღონა და შეცდომა გამოესწორებინა. ამიტომაც, ნიკიტა ხრუშჩოვის იდეა იყო ყირიმში უკრაინელი გლეხების ჩასახლება, რომლებმაც იცოდნენ შავი ზღვის რეგიონში მეურნეობის წარმართვა.
თუმცა, უკრაინის სსრ-ში ყირიმის გადასვლა არ მომხდარა არც იმავე დღეს და არც თავად ხრუშჩოვის ბრძანებით. გადაწყვეტილება განიხილეს და ერთობლივად მიიღეს სსრკ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის თავმჯდომარესთან კლიმენტ ვოროშილოვთან, სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარესთან გეორგი მალენკოვთან და პოლიტბიუროს სხვა წევრებთან.
რეფერენდუმი 2014 წლის მარტში
მითი 4. 2014 წლის მარტში ჩატარებული რეფერენდუმი წარმომადგენლობითი იყო და მისი შედეგები ყირიმელების განწყობებსა და მისწრაფებებს ასახავდა. ყირიმელების სურვილი იყო რუსეთის ფედერაციაში შესვლა. ეს მოხდა სრულიად კანონიერად, ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკის მოქალაქეების ნების გათვალისწინებით.
2014 წლის 16 მარტს ყირიმში ჩატარებულ „რეფერენდუმს“ არგუმენტად მაშინ იყენებენ, როდესაც სურთ ხაზი გაუსვან ნახევარკუნძულის ანექსიის “კანონიერებას”. თითქოსდა ამ “რეფერენდუმით” ყირიმელებმა თავად გადაწყვიტეს საკუთარი ბედი – „რუსეთის წიაღში“ დაბრუნება და ისტორიული სამართლიანობის აღდგენა
სიმანდვილეშi, ყირიმში ჩატარებულ რეფერენდუმს არაფერი აქვს საერთო კანონთან. ჯერ ეგ ერთი, უკრაინის მოქმედი კანონმდებლობით, ადგილობრივი პლებისციტების ჩატარება კანონით არ არის გათვალისწინებული. უკრაინის კანონის „სრულად უკრაინული რეფერენდუმის შესახებ“ თანახმად, სახელმწიფოს ტერიტორიის შეცვლის შესახებ რეფერენდუმი შეიძლება ჩატარდეს მხოლოდ სრულიად უკრაინის ნების გამოვლენის შედეგების საფუძველზე. მხოლოდ ეს პუნქტიც საკმარისი იქნებოდა ამ ქმედების უკანონობის დასამტკიცებლად, მაგრამ არის მრავალი სხვა პუნქტიც.
“რეფერენდუმამდე” რამდენიმე დღით ადრე, 20 თებერვალს ყირიმში დაიწყო რუსეთის სპეცოპერაცია ნახევარკუნძულის მისატაცებლად. ყირიმში გამოჩნდა რუსული სამხედრო ტექნიკა და ქუჩაში დადიოდნენ შეიარაღებული ფორმიანი ადამიანები ყოველგვარი საიდენტიფიკაციო ნიშნების გარეშე – ე.წ. “პატარა მწვანე კაცები”. საგულდაგულოდ დაგეგმილ სპეცოპერაციაზე მიანიშნებს ისიც, რომ რუსეთში წინასწარ ჩამოასხეს მედლები, რომლებსაც ამ ღონისძიებების მონაწილეებს გადასცემდნენ. მედლის უკანა მხარეს არის წარწერა, სადაც მითითებულია თარიღები: “მედალი ყირიმის დაბრუნებისთვის. 20. 02.14 – 18. 03. 14”. გამოდის, რომ ყირიმის ნახევარკუნძულს „რეფერენდუმის“ მოწყობამდეც აქტიურად „აბრუნებდნენ“.
შავი ზღვის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტის პროექტის მენეჯერი ანდრეი კლიმენკო იხსენებს: „ჩვენთვის, ვინც იმ დროს ყირიმში ვცხოვრობდით, ოკუპაციის დაწყების თარიღია 2014 წლის 27 თებერვლის დილა, როდესაც ქუჩებში რუსული სამხედრო და ჯავშანტექნიკა გამოჩნდა და ყირიმის მთავრობისა და პარლამენტის შენობები დაიკავა.
შემდეგ რუსმა სამხედროებმა მიიტაცეს ყირიმის უმაღლესი საბჭო, სიმფეროპოლის აეროპორტი, ქერჩის საბორნე გადასასვლელი, უკრაინის სამხედრო ნაწილები და ნახევარკუნძულის სხვა სტრატეგიული ობიექტები. მაშინდელი პრემიერ-მინისტრი დახურულ კარს მიღმა თანამდებობიდან გადააყენეს და “რეფერენდუმი” დანიშნეს. რეფერენდუმის თარიღი სამჯერ გადაიდო.
2014 წლის 16 მარტს რუსებმა ყირიმსა და სევასტოპოლში ე.წ. „რეფერენდუმი” ჩაატარეს. დასმული იყო ორი კითხვა: „1992 წლის ყირიმის კონსტიტუციის განახლების შესახებ“ და „ყირიმის რუსეთში შესვლის შესახებ“. თუმცა, ბიულეტენი პასუხს ითვალისწინებდა მხოლოდ ერთ კითხვაზე. „ყირიმის სტატუსის უცვლელად დატოვების“ ვარიანტი არ არსებობდა.
„ყირიმის რეფერენდუმს აქვს ისტორიული პარალელები – ეს ტექნოლოგია გამოიყენეს ავსტრიასა და სუდეტში 1938 წელს, 1974 წელს ჩრდილოეთ კვიპროსის ოკუპაციის დროს. რა გააკეთა პუტინმა? მან გაიმეორა ისტორიული პრეცედენტები, როდესაც რეფერენდუმის დახმარებით შეეცადა ტერიტორიების მიტაცების ლეგალიზებას“, – ამბობს უკრაინის ჰელსინკის ადამიანის უფლებათა კავშირის ექსპერტი, იურისტი, სერგეი ზაეცი.
საერთაშორისო სამართლის მიხედვით, თუ ქვეყნის ტერიტორიაზე სხვა სახელმწიფოს ჯარები იმყოფებიან, ეს შეუძლებელს ხდის ხალხის ნების გამოვლენას, ამიტომ ეს რეფერენდუმი იგნორირებული იყო უცხოელი დამკვირვებლების მიერ. მიუხედავად იმისა, რომ 2014 წელს ჩატარებული ე.წ. „ყირიმის რეფერენდუმის“ შედეგები მსოფლიოს უმეტესმა ქვეყანამ არ აღიარა, ის ღია ოკუპაციის დასაწყისი გახდა.
ყირიმი – ცალკე, დონბასი – ცალკე
მითი 5. ყირიმის სამშობლოში დაბრუნება დონბასის მოვლენებისგან განცალკევებულია, რადგან ყირიმის დაბრუნება მოხდა რეფერენდუმის გზით ძალადობრივი დაპირისპირების გარეშე. ამიტომ ყირიმის საკითხი არც ნორმანდიულ ფორმატში და არც მინსკში სამმხრივი საკონტაქტო ჯგუფის მოლაპარაკებებზე არ განიხილებოდა. ამის გამო შეუძლებელია 2014 წლის თებერვალში უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის ომის დაწყებაზე საუბარი.
ეს ალბათ ყველაზე ნაკლებად აშკარაა რუსეთის მიერ ყირიმის ნახევარკუნძულის ოკუპაციის შესახებ მითებს შორის. ამას იმეორებენ ისინც კი, ვინც აღიარებს, რომ რუსეთმა უკრაინის წინააღმდეგ ომი ჯერ კიდევ 2014 წლიდან დაიწყო. ისინი ამ ომის დაწყების თარიღად 2014 წლის აპრილს ასახელებენ და ამბობენ, რომ ომი დაიწყო სლავიანსკიდან. ამ ომს “ომი დონბასში” უწოდეს. სინამდვილეში, ეს რუსული ნარატივების არაცნობიერი გამეორებაა. ამ ნარატივების მიზანია, ყირიმის ოკუპაციას „დონბასში ომისგან“ გამოყოს. რუსეთი ამას აკეთებს ყველგან და ყოველთვის – ყველა მოლაპარაკება კონფლიქტის მოსაგვარებლად ეხებოდა ექსკლუზიურად დონბასს, ყირიმის საკითხი კი გვერდზე იყო გადადებული, რადგან ეს იყო “პუტინის წითელი ხაზი”.
ყირიმის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტის წარმომადგენელი, ელმირა აბლიალიმოვა მიიჩნევს, რომ უკრაინის აღმოსავლეთში განვითარებულ მოვლენებს დიდწილად უნდა გადაეტანა მსოფლიოს ყურადღება ყირიმიდან. ამავე დროს, იგი აღნიშნავს, რომ დასავლეთში ბევრს სჯეროდა, რომ საბოლოოდ, რუსეთის ფედერაცია უკრაინის სრულ ოკუპაციაზე არ წავიდოდა და ყირიმის ანექსიის შემდეგ მაქსიმუმ დონბასის ოკუპაციით შემოიფარგლებოდა.
„2014 წელს, როცა ჯერ კიდევ ყირიმში ვიყავი, ერთმა ევროპელმა ჟურნალისტმა მითხრა: „რუსეთის ფედერაციამ დაიპყრო ყირიმი, ასევე აიღებს ლუგანსკის და დონეცკის რეგიონებს და დამშვიდდება, მათ სხვა არაფერი სჭირდებათ“. კარგად მახსოვს, მაშინ მე მას დავუხატე უკრაინის რუკა ყირიმით და დონბასით, სადაც უკვე შექმნილი იყო ეს მარიონეტული წარმონაქმნები “დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა” და “ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკა” და ვუთხარი: “მათ სჭირდებათ სახმელეთო დერეფანი, მთელი ეს ტერიტორია, რათა მართონ შავი ზღვა“, – იხსენებს ელმირა აბლიალიმოვა.
როგორ დავუპირისპირდეთ რუსულ მითებს ყირიმის შესახებ
ისტორიულ მითებს, სამწუხაროდ, რაციონალური არგუმენტებით ვერ გავაქარწყლებთ, რადგან ისინი ემოციურ აღქმაზე არიან ჩამოკიდებული, ამბობს ისტორიკოსი სერგეი გრომენკო.
თანამედროვე რუსული პოპულარული კულტურა უშვებს ათეულობით ფილმს, სერიალს და წიგნს, რომლებიც ყირიმს რუსეთის გეოპოლიტიკური ინტერესების ცენტრში აყენებს. მათ შორისაა ისტორიული ნაწარმოებები, რომლებიც ასახავს ეკატერინე II-ს და თანამედროვეობას. ყველა ეს ნაწარმოები შექმნილია იმისთვის, რომ ისტორიული და პოლიტიკური მითები რუსების გონებაში აკუმულირდეს და მათზე ემოციურად იმოქმედოს.
“ის, რასაც რუსული პროპაგანდა დღეს რუსულ აუდიტორიას სთავაზობს, ნამდვილად დიდ გავლენას ახდენს ხალხზე. მაგრამ თუ ხვალ გადავრთავთ სხვა ტალღაზე, შევცვლით სურათს რუსი აუდიტორიისთვის, მაშინ ძალიან მალე ისინი შეწყვეტენ რწმენას, რომ მათ ნამდვილად სჭირდებათ ყირიმი და რომ სწორედ ასე მტკიცდება მსოფლიოში რუსეთის გეოპოლიტიკური ნება“, – განაცხადა მარია კუჩერენკომ, Come Back Alive ფონდის ანალიტიკოსი.
უფრო რთულია ისტორიოგრაფიაში ჩადებულ მითებთან ბრძოლა. რუსეთის იმპერიისა და საბჭოთა კავშირის დროიდან მოყოლებული, რუსების მიერ გავრცელებულ ისტორიულ მიტებს ღრმად აქვთ ფესვები გადგმული ათასობით სამეცნიერო ნაშრომში, რომლებიც ქმნიან გლობალურ, სავარაუდოდ, სოციალურად აღიარებულ კონტექსტს. უბრალოდ იმიტომ, რომ სსრკ-ში ისტორიული კვლევის თემები დამტკიცდა მოსკოვის მიერ შემოღებული ისტორიის ოფიციალური კურსის ფარგლებში.
“ამ ისტორიულ მითებს ნამდვილად რამე უნდა მოვუხერხოთ, მაგრამ ყველაზე მთავარი, რაზეც ჩვენ უნდა ვილაპარაკოთ, არ არის ისტორია,” – ამბობს მარია კუჩერენკო, ფონდ „დაბრუნდი ცოცხალის“ წარმომადგენელი. მისი თქმით, მთავარი ის არის, რომ რუსეთი არღვევს ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპს და ამ პრინციპის დარღვევას ვერანაირი ისტორიული გამართლება ვერ ექნება.
“არასწორია ლაპარაკი იმაზე, თუ “ვინ რომელ საუკუნეებში ცხოვრობდა იქ” ან “ვის რომელ საუკუნეში ეკუთვნოდა ყირიმი” ან “რა ხალხები ცხოვრობდნენ აქ ისტორიულად”. ჩვენ უნდა ვისაუბროთ ტერიტორიული მთლიანობის პრინციპზე. რუსეთის ფედერაციის მიერ ჩვენი ტერიტორიის ანექსია არის მცდელობა, რომ დაირღვეს მსოფლიო წესრიგი, რომელიც არსებობდა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ . ეს არის ის, რაზეც უნდა ვტეხდეთ განგაშს და ვამახვილებდეთ ყურადღებას და არა რაღაც გეოპოლიტიკურ თხზულებებზე, რომლებსაც თხზავენ დუგინი ან პირველი არხის პროდიუსერები”.
