მშვიდობისმყოფელები და აზერბაიჯანისთვის რაიონების დაბრუნება - ლავროვი ყარაბაღზე
მშვიდობისმყოფელები და რუსი დამკვირვებლები ყარაბაღში; აზერბაიჯანისთვის იმ რაიონების დაბრუნება, რომლებიც 1990-იანი წლების ომის შემდეგ, ყარაბაღის ხელისუფლების კონტროლქვეშაა; უსაფრთხოების გარანტიები ყარაბაღის სომხური მოსახლეობისთვის – სომხეთ-აზერბაიჯანის სამხედრო დაპირისპირების დარეგულირების ასეთი სქემა წარმოადგინა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა 14 ოქტომბერს, რუს ჟურნალისტებთან საუბრისას.
ყარაბაღში, აზერბაიჯანისა და სომხეთის არმიას შორის შეტაკებები 27 სექტემბრიდან მიმდინარეობს. ოფიციალური ინფორმაციით, დაიღუპა 600-ზე მეტი სამხედრო და მშვიდობიანი მოსახლე ორივე მხრიდან, ათასობით – დაიჭრა. არაოფიციალურად – გაცილებით მეტი. 10 ოქტომბერს, მხარეებმა ხელი მოაწერეს ზავის შეთანხმებას, თუმცა, არ იცავენ მას. ორივე მხრიდან გრძელდება სასტიკი ბრძოლა და დასახლებული პუნქტების დაბომბვა.
ლავროვის თქმით, მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის პოლიტიკურ დარეგულირებას, თან უნდა ახლდეს კონკრეტული მოქმედებები.
„პოლიტიკოსები და დიპლომატები ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შესახებ აცხადებენ. იმისათვის, რომ ეს ყველაფერი წარმატებული იყოს, აქვე სამხედროები ათანხმებენ, ამისათვის საჭირო რა კონკრეტულ ზომებს უნდა მიმართონ, ვინ მიადევნებს ობიექტურად თვალს იმას, თუ როგორ იცავენ ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმს ორივე მხრიდან“, – აღნიშნა მან.
ამავდროულად, რუსეთის ფედერაციის საგარეო უწყების თავკაცმა ხაზი გაუსვა, რომ ჯერჯერობით ცეცხლის შეწყვეტის მონიტორინგის მექანიზმის განხილვაც კი არავის დაუწყია.
• „მაღაზიებში სათამაშო იარაღები სულ გაიყიდა“ – აზერბაიჯანის მცხოვრებლები ომის შესახებ
• „აზერბაიჯანულ მხარეს ზავი არ სჭირდება“ – რას ფიქრობენ ომის შესახებ სომხეთში
ამას გარდა, ლავროვის აზრით, ყარაბაღში მშვიდობისმყოფელები და რუსი დამკვირვებლები უნდა იყვნენ, მაგრამ ბოლო სიტყვა – კონფლიქტის მხარეებზეა.
„ჩვენ არ ვეთანხმებით იმ პოზიციას, რომელიც გაახმოვანა თურქეთმა და რომელიც გამოთქვა აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ალიევმა, ყარაბაღის კონფლიქტის სამხედრო გზით შესაძლო გადაწყვეტაზე… სამწუხაროდ, თურქეთმა დაადასტურა, რომ ის მხარს დაუჭერს აზერბაიჯანის ნებისმიერ ქმედებას… ჩვენ, ჯერ კიდევ ვიცავთ საკუთარ მოსაზრებას, რომ მშვიდობიანი დარეგულირება არა მხოლოდ შესაძლებელია, არამედ ერთადერთი საშუალებაა… თუკი ხანგრძლივი პოლიტიკური შეთანხმება არ იქნება ყარაბაღში, სამხედრო გადაწყვეტილება არ იქნება შესაძლებელი“, – დასძინა მან.
„წინადადებები, რომლებიც თანათავმჯდომარეებმა შეიმუშავეს და ამ დრომდე ამუშავებენ, მოლაპარაკებების მაგიდასთან რჩება, მათი არსი უკვე ცნობილია. ეს არის ყარაბაღის გარშემო არსებული ტერიტორიების ეტაპობრივი გათავისუფლება, ყარაბაღის უსაფრთხოების გარანტიის პატივისცემა და სომხეთსა და ყარაბაღს შორის საიმედო კომუნიკაციის ხაზის უზრუნველყოფა“, – განაცხადა ლავროვმა.
ყარაბაღის ომი – ამ სახელწოდებით არის ცნობილი შეიარაღებული კონფლიქტი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის 1991-1994 წლებში, რომელიც აზერბაიჯანის ყოფილი ავტონომიური მხარის, მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე და მის მიმდებარე რაიონებში მიმდინარეობდა. ომი დასრულდა ხელმოწერილი ზავით, თუმცა ორმხრივი სროლები პერიოდულად მაინც გრძელდება.
სომხებით დასახლებული მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა არსებობს, როგორც დე ფაქტო დამოუკიდებელი რესპუბლიკა, რომელიც არცერთ სახელმწიფოს არ უღიარებია, მათ შორის არც სომხეთს. აზერბაიჯანი მიიჩნევს, რომ ყარაბაღი და მის გარშემო ტერიტორია ომის პირობებშია ოკუპირებული და ითხოვს დაბრუნებას.
კონფლიქტის დარეგულირების შესახებ მოლაპარაკებებმა საერთაშორისო დონეზე ამ დრომდე შედეგი ვერ გამოიღო.
სრულმასშტაბიანი საბრძოლო მოქმედებებისა ბოლო გაელვება ე.წ. “აპრილის ომის”, იგივე “ოთხდღიანი ომის” დროს მოხდა 2016 წლის აპრილში. შედეგად ორივე მხრიდან ათობით ადამიანი დაიღუპა.
