მოსაზრება: სომხეთიდან რუსეთის ფედერაციაში რძის პროდუქტების ექსპორტის აკრძალვა პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა?
რძის პროდუქტების ექსპორტი რუსეთში
ერთ თვეზე მეტია, რაც სომხეთიდან რუსეთში რძის პროდუქტების ექსპორტი აკრძალულია. რუსეთში ეს გადაწყვეტილება გამართლდა იმით, რომ „ირანული ნედლეულის გამოყენება ხდება სომხურ პროდუქტებში, რომლის იმპორტი რუსეთის ფედერაციაში აკრძალულია“.
მიუხედავად იმისა, რომ როსელხოზნაძორის შემოწმებებმა ეს პრობლემა მხოლოდ ორი სომეხი მწარმოებლის პროდუქტში გამოავლინა, ყველა ექსპორტიორის რძის პროდუქტების იმპორტი აკრძალულია და თან განუსაზღვრელი ვადით.
სომეხი ექსპერტების აზრი ასეთი გადაწყვეტილების მიღების შესაძლო მიზეზებსა და მოტივებზე.
- რატომ არ ვითარდება ბიზნესი სამხრეთ კავკასიის მეზობელ ქვეყნებს შორის? სამი ამბავი
- როგორ დაზარალდება სომხეთის ეკონომიკა უკრაინის ომის გამო
ზარალს განიცდიან ფერმერებიც
კომპანია „იგიტი“ წარმოებაში ირანულ ნედლეულს არ იყენებს, მაგრამ აკრძალვის შედეგად დაკარგა რუსეთის ფედერაციაში ექსპორტის შესაძლებლობა. კომპანიის მენეჯერის, არამ კროიანის თქმით, რუსეთში ძირითადად ყველი გადიოდა – თვეში 30-40 ტონა.
აკრძალვის გამო, რომელიც უკვე თვეზე მეტ ხანს გრძელდება, კომპანიას მოუწია დამატებითი ფართის მოძიება მზა პროდუქციის შესანახად. გარდა ამისა, კომპანიამ ფერმერებისგან რძის პროდუქტების შესყიდვის მოცულობაც შეამცირა.
კომპანიის ერთადერთი იმედია ის, რომ აკრძალვა უახლოეს მომავალში მოიხსნება და პროდუქციის რუსეთში გატანა კვლავ იქნება შესაძლებელი.
„თუ ექსპორტის აკრძალვა მალე არ მოიხსნება, პირველ რიგში გლეხები დაზარალდებიან. ფაქტია, რომ გაზაფხულის სეზონის დაწყებასთან ერთად, წარმოებული რძის მოცულობა გაიზარდა და კომპანიები იძულებულნი არიან შეამცირონ მათგან შესყიდვის მოცულობა. თუ აკრძალვა გაჭიანურდება, მწარმოებელ კომპანიებს მოუწევთ მოძებნონ გაყიდვების ახალი ბაზრები”,– ამბობს არამ კროიანი.
პრობლემა სახელმწიფო დონეზე განიხილება – მოლაპარაკებები სომხეთის სურსათის უვნებლობის ინსპექციასა და როსელხოზნაძორს შორის მიმდინარეობს. 17 აპრილს გამართული ორმხრივი შეხვედრის შედეგად სომხურმა მხარემ განაცხადა: „ორივე მხარემ აჩვენა კონსტრუქციული მიდგომა და შეთანხმდნენ საკითხის ეტაპობრივ გადაწყვეტაზე“.
ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი მოქმედებს რუსეთის ხელმძღვანელობით და მოიცავს სომხეთს, ბელარუსს, ყაზახეთს და ყირგიზეთს.
არის თუ არა აკრძალვა პოლიტიკური ზეწოლის ბერკეტი?
ამ ორი გზავნილის შინაარსის განსხვავებამ გააძლიერა ექსპერტების მოსაზრება, რომ საუბარი იყო არა ეკონომიკურ ან სასურსათო უსაფრთხოებაზე, არამედ პოლიტიკაზე.
„როგორც წესი, მხარეები წინასწარ თანხმდებიან ერთმანეთთან, რომ ერთმანეთის მესიჯებს მესიჯებს ერთი ჰქონდეს. სხვადასხვა განცხადებები მოწმობს სერიოზულ კონფლიქტს სომხეთის რესპუბლიკასა და რუსეთის ფედერაციას შორის“, – ამბობს ეკონომისტი ნაირი სარგსიანი.
მისი აზრით, აკრძალვა გამოწვეულია სომხეთსა და რუსეთს შორის დაძაბული ურთიერთობებით, რაც სომხეთის მიერ დასავლეთისკენ აღებული კურსია.
„სახელმწიფოები იყენებენ სხვადასხვა ინსტრუმენტებს ურთიერთობების აღსადგენად, გამოსასწორებლად ან შესანარჩუნებლად. ერთ-ერთ ასეთ ინსტრუმენტად შეგვიძლია აკრძალვა მივიჩნიოთ.“
“განგაში არ ყოფილა”
სურსათის სამართლის სპეციალისტი დავით პიპოიანის აზრით, გასაკვირი არ არის როსელხოზნაძორის გადაწყვეტილება სომხური რძის პროდუქტების ექსპორტის აკრძალვა. ის პრობლემას პროფესიული თვალსაზრისით განიხილავს წარმოების სექტორში არსებული მრავალი პრობლემის გათვალისწინებით:
„დარგის განვითარების ტენდენციებს თუ გადავხედავთ, საკვების უვნებლობის თითქმის ყველა ასპექტში რეგრესს შევამჩნევთ. როსელხოზნაძორამდე სომხეთის გამომძიებელ ჟურნალისტთა კლუბმა სომხური რძის პროდუქტების სექტორული ექსპერტიზა ჩაატარა. სურსათის უვნებლობის ინსპექცია ჟურნალისტების მიერ გამოვლენილი დარღვევების კვალს მიჰყვა და ბევრგან აღმოაჩინა სხვადასხვა დარღვევა. მაგრამ ამ საგანგაშო სიგნალების შემდეგ არანაირი დასკვნა არ გაკეთებულა, რომ აღარაფერი ვთქვათ მოქმედებაზე“.
ექსპერტი ხაზს უსვამს, რომ სურსათის წარმოებაზე ზედამხედველობა რადიკალურ ცვლილებებს საჭიროებს, მაგრამ „დარგის პრობლემების გადასაჭრელად პოლიტიკური ნება არ არსებობს“.
ინდუსტრიის მრავალი პრობლემის ფონზე, ექსპერტი ირანული ნედლეულის გამოყენების გამო აკრძალვას რუსეთის ფედერაციაში რძის პროდუქტების ექსპორტის მკვეთრი ზრდით ხსნის და თვლის, რომ ეს არის ის, რაც რუს პარტნიორებს საეჭვოდ მოეჩვენათ.
„თუ რუსეთი გაიგებს, რა სურს, აკრძალვა ძალიან მალე მოიხსნება“
სურსათის სამართლის ექსპერტი არ გამორიცხავს რუსეთის გადაწყვეტილების პოლიტიკურ ფონს.
„შეიძლება იყოს პოლიტიკური კონტექსტი, მაგრამ თუ თქვენი წარმოება არ აკმაყოფილებს ხარისხის კრიტერიუმებს, არავინ არ არის ვალდებული დახუჭოს ამაზე თვალი“, – ამბობს დავით პიპოიანი.
