„ბაქო და მოსკოვი არ არიან დაინტერესებული, რომ ყველა სომეხმა ყარაბაღი დატოვოს" - მოსაზრება ერევნიდან

მოსაზრება ომის შემდეგ ყარაბაღზე

სომხეთში განიხილავენ 19-20 სექტემბერს მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე განხორციელებული სამხედრო ოპერაციების შედეგებს, რომელსაც აზერბაიჯანი „ანტიტერორისტულ ოპერაციას“ უწოდებს.

არაღიარებული რესპუბლიკიდან აცხადებენ, რომ დაიღუპა სულ მცირე 200 ადამიანი და დაშავდა 400, მსხვერპლთა შორის 10 მშვიდობიანი მოქალაქე და ხუთი ბავშვია. ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების შემდეგ ვითარება სრულად ჯერ კიდევ არ დასტაბილურებულა – სროლა არ შეწყვეტილა ევლახში, ყარაბაღელ სომხებსა და აზერბაიჯანელებს შორის მოლაპარაკებების შემდეგაც.

ბაქო აგრძელებს „ინტეგრაციის დღის წესრიგის“ პროპაგანდას სომხურ საზოგადოებაში. ისინი დაჟინებით საუბრობენ მთიანი ყარაბაღიდან ხალხის დაუყონებლივ ევაკუაციის აუცილებლობაზე მათი სიცოცხლის გადასარჩენად. თუმცა, ექსპერტები არ ფიქრობენ, რომ აზერბაიჯანის ხელისუფლება და რუსეთის სამშვიდობო ჯარები ყველა სომეხს ტერიტორიის დატოვების საშუალებას მისცემს.

თუ ისინი წავლენ, რთული იქნება აქ რუსული სამშვიდობო ძალების ყოფნის გამართლება. ხოლო ბაქო, სომეხი ექსპერტების აზრით, „ვერ შეძლებს დაადასტუროს თავისი განცხადებები, რომ არ ახორციელებს ეთნიკურ წმენდას“.

სომეხი ანალიტიკოსების კომენტარები აზერბაიჯანის სამხედრო ოპერაციის მიზნებსა და შესაძლო შედეგებზე.

აზერბაიჯანმა ყარაბაღში ანტიტერორისტული ოპერაცია დაიწყო

საარტილერიო დარტყმები ხორციელდება მხოლოდ სომხური არმიის პოზიციებზე

“არცახელები სამ ბოროტებას შორის აღმოჩნდნენ”

ბოლო სამხედრო ოპერაციების შემდეგ, ყარაბაღელი სომხების სტატუსი შეიძლება განისაზღვროს, როგორც “აზერბაიჯანის ტყვეობა”, – ამბობს პოლიტოლოგი არეგ კოჩინიანი. მისი თქმით, რუს სამშვიდობოებს არ სურთ მათი დატოვება, რადგან მათაც მოუწევთ წასვლა – სხვა არავინ იქნება დასაცავი. მაგრამ აზერბაიჯანს, მისი აზრით, არ სურს ყველა სომეხი გაათავისუფლოს:

„ისინი ტყვეები არიან. შეიძლება მათი დამცირება და საკუთარი თავისთვის იმის დამტკიცება, რომ გასული 30 წლის ბოროტება გამოიდევნა სომხეთიდან“

ქოჩინიანის თქმით, ამ ფონზე ყარაბაღელებიც შეშინებული არიან ამ დღეებში სომხეთში არსებული მწვავე შიდაპოლიტიკური ვითარებით. მას მიაჩნია, რომ ყარაბაღელი სომხები აღმოჩნდნენ ამ „სამ ბოროტებას შორის, გამოუვალ მდგომარეობაში“.

პოლიტოლოგი დარწმუნებულია, რომ ხალხის ევაკუაცია რაც შეიძლება მალე უნდა მოხდეს.

ბაქო წარადგენს “სულ მცირე, სომხების ერთი ნაწილისთვის მაინც მისაღებ წინადადებებს”

სულ მცირე ზოგიერთი სომეხისთვის ბაქო გააკეთებას შეთავაზებას მეტ-ნაკლებად მისაღები პირობებით, ვარაუდობს პოლიტოლოგი ბორის ნავასარდიანი. თუმცა, ის არ არის დარწმუნებული, რომ ეს პირობები პრაქტიკაშიც გარანტირებული იქნება, აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში არსებული განწყობის გათვალისწინებით:

„ისინი [აზერბაიჯანის ხელისუფლება] ეწინააღმდეგებიან სომხებისთვის განსაკუთრებული პირობების შექმნას, რადგან ეს აუცილებლად გამოიწვევს აზერბაიჯანულ საზოგადოებაში საუბრებს იმის შესახებ, თუ რატომ უნდა სარგებლობდნენ ადამიანები, რომლებიც ატარებდნენ „სეპარატისტულ პოლიტიკას“, დღეს გარკვეული პრივილეგიებით?“

ანალიტიკოსის თქმით, აზერბაიჯანის ხელმძღვანელობა ამ განწყობების იგნორირებას ვერ მოახდენს, მაგრამ შეეცდება შეზღუდოს საკუთარი თავის კრიტიკა სხვადასხვა საერთაშორისო სტრუქტურებიდან. ის დარწმუნებულია, რომ ამ მომენტში „აზერბაიჯანი არ არის დაინტერესებული მთელი სომეხი მოსახლეობის არცახიდან გასვლით“.

რაც შეეხება აქ განლაგებულ რუს სამშვიდობოებს, ნავასარდიანი მიიჩნევს:

”თუ არა მთელ რუსულ კონტინგენტს, სამშვიდობოების ნაწილს მაინც მოუწევს მალე დატოვოს მთიანი ყარაბაღი. შესაძლოა, ამ შემცირებული რესურსების გამოყენებით შეიქმნას სამხედრო ჯგუფი, რომელიც განლაგდება სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე. შესაძლოა, სომხეთს კვლავ შესთავაზონ მესაზღვრეების განთავსება სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარზე – ან რუსეთის სამხედრო ბლოკის, ОДКБ-ს, ან თავად რუსეთის დროშის ქვეშ. და ნებისმიერ საკამათო საკითხს ეს სამხედრო ჯგუფი აზერბაიჯანის სასარგებლოდ გადაწყვეტს და არა სომხეთს.“

„ევაკუაცია შეუძლებელია საერთაშორისო თანამეგობრობის გარეშე“

„ახლა მთავარი ამოცანაა ადამიანების ორგანიზებული და უსაფრთხო ევაკუაცია, მათი სიცოცხლის გადარჩენა“, – ამბობს სტეფანაკერტის პრესკლუბის ხელმძღვანელი გეგამ ბაღდასარიანი. მაგრამ აქ ის ხედავს უამრავ სირთულეს, მათ შორის რუსეთის პოზიციას:

„რუსეთს სურს, რომ გარკვეული რაოდენობის ხალხი დარჩეს, რათა გაამართლოს თავისი კრიმინალური ყოფნა რეგიონში. სწორედ ამ მიზნით რუსებმა გაავრცელეს ინფორმაცია არცახში, რომ სომხეთს არ სურს ხალხის მიღება. სომხეთის ხელისუფლებამ მკაფიოდ, ცალსახად და საჯაროდ უნდა განაცხადოს, რომ ისინი მზად არიან მიიღონ ისინი“.

გარდა ამისა, ბაღდასარიანის ინფორმაციით, ხალხის ევაკუაციისთვის საწვავი და მანქანები არ არის.

„გადაუდებელია ზომების მიღება: არცახისა და სომხეთის ხელისუფლებამ უნდა მიმართონ საერთაშორისო სტრუქტურებს და მოითხოვონ მათი მონაწილეობა ხალხის ევაკუაციაში. გაეროს უშიშროების საბჭოს დღევანდელი სხდომა არის ყველაზე შესაფერისი შესაძლებლობა ამაზე ვისაუბროთ.“ – მიიჩნევს ის.

ეს იყო სომხეთის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფა

სამხედრო მოქმედებები ყარაბაღში ასევე მიმართული იყო „სომხეთის დემოკრატიული კურსის წინააღმდეგ“, დარწმუნებულია პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანი. ის იხსენებს, რომ არაღიარებული ყარაბაღი სომხეთის უსაფრთხოების სისტემის ნაწილია. ამასთან დაკავშირებით სიმონიანი სომხეთის ხელისუფლებას სთავაზობს:

• „გამოიყენეთ ომის ჰიბრიდული, საინფორმაციო და ფსიქოლოგიური ინსტრუმენტები, რათა შეაჩერონ ეთნოციდი არცახში.
• სომხეთის ტერიტორიაზე შესაძლო ფართომასშტაბიანი აგრესიის აღსაკვეთად სამხედრო ძალის გამოყენების მეთოდებისა და ფორმების განხილვა“.

ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე ანალიტიკოსმა შემდეგი მოსაზრება გამოთქვა:

„ფაქტია, რომ ეს ყველაფერი კეთდება იმისთვის, რომ სომხეთს დაუდგეს ექსტრატერიტორიული პრობლემები [მხედველობაშია თურქეთისა და აზერბაიჯანის მიერ მოთხოვნილი ე.წ. „ზანგეზურის დერეფანი“] და ერევანში [რუსი] მარიონეტული ზედამხედველების ძალაუფლება დამყარდეს.”

მას მიაჩნია, რომ სომხეთის ხელმძღვანელობამ სასწრაფოდ უნდა გადადგას გარკვეული ნაბიჯები, მათ შორის რომის სტატუტის რატიფიცირება და რუსული ალიანსებიდან გასვლის შესახებ განცხადება. ექსპერტი გულისხმობს ОДКБ-ს სამხედრო ბლოკს და ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირს. ის აფრთხილებს ხელისუფლებას, რომ თუ ეს არ გაკეთდა, მაშინ “მომდევნო დარტყმა კიდევ უფრო მძიმე იქნება.”