მეწყერი ბაღდათში - დაღუპულია ცხრა ადამიანი. წლებია გეოლოგების დასკვნაში წერია, რომ სოფელი ნარგეეთი საშიში ზონაა

მეწყერი ბაღდათში

7 თებერვალს, დაახლოებით ღამის 01.30 საათზე, მეწყერი ჩამოწვა იმერეთის რეგიონში, ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელ ნერგეეთში. მიწის მასაში მოჰყვა ოთხი საცხოვრებელი სახლი.

7 თებერვალს საგანგებო სიტუაციების მართვის სამსახურის 200-ზე მეტი მეხანძრე-მაშველი, კინოლოგებისა და ტექნიკის დახმარებით მთელი დღის განმავლობაში ეძებდა მეწყერში მოყოლილებს. დღის ბოლოსთვის მიწის მასიდან ცხრა ადამიანის ცხედარი ამოიყვანეს. მეწყერში მოყოლილთა შორის სამი არასრულწლოვანია.

რობაქიძეების ოჯახის 3 წევრის, დედა-შვილისა და ბებიის ცხედარს მაშველებმა სოფელ ნერგეეთში სამზარეულოს ნანგრევებში მიაკვლიეს, ჰყვება “რადიო თავისუფლება”.

ახლა უკვე მიწასთან გასწორებულ სახლში 20 წლის სტუდენტი ნია რობაქიძე მშობლებთან და ბებიასთან ერთად იმყოფებოდა. მამა გადარჩა – სტიქიის დროს ეზოში იყო. მას ფეხი აქვს დაზიანებული და კლინიკაში იმყოფება. ოჯახის წევრების სავარაუდო სამყოფელზე მაშველებს სწორედ მან მიუთითა.

მეოთხე გარდაცვლილის, შუახნის ქალის ცხედარი მაშველებმა მდინარე ხანისწყლის კალაპოტში იპოვეს. მეწყერმა მათი სახლი მთის ფერდობიდან მდინარემდე ჩაიტანა.

მიწის მასამ მოიყოლა სახლი, სადაც კაცი სამ მცირეწლოვან შვილთან ერთად ცხოვრობდა: ტყუპი გოგოები მე-9 კლასელები იყვნენ, ვაჟი კი მე-11 კლასელი. მათი ცხედრები მეწყრიდან უკვე ამოიყვანეს. ბავშვების დედა ემიგრაციაშია.

“ვიწექი, ოჯახის სხვა წევრებს ეღვიძათ. ხმაურზე გარეთ გავვარდით… აღარაფერი ჩანდა, ბდღვირი იდგა. ბომბი რომ გავარდება, აი, ისეთი ხმაური იყო. შემდეგ სახლის სახურავების ხმაც გავიგეთ…”, – იხსენებს სტიქიის პირველ წუთებს ადგილობრივი კაცი “რადიო თავისუფლებასთან”.

„ხმა რომ გავიგეთ, მიწისძვრა გვეგონა. რომ გამოვიხედეთ, ჩვენი სახლის 12- მეტრიანი აივანი იყო ძირს ჩატანილი. ვერ გამოვედით სახლიდან, უკანა ფანჯრიდან გადავედით, მერე მეზობლებმა გამოგვიყვანეს. არ ვიცოდით, მთა რომ იყო წამოსული. სახლიდან რომ გავაღწიეთ, მერე გავიგეთ,“ – უყვება „ბათუმელებს“ ნერგეეთის მცხოვრები ნათია თავართქილაძე.

112-ში ღამის 01.30 საათზე ნარგეეთის მცხოვრებმა გია სოსელიამ დარეკა. ის “რადიო თავისუფლებას” უყვება, რომ მეწყერმა მის სახლს აივნები მოუნგრია. დაბზარულია კედლები.

“რაც თავი მახსოვს, ბზარი აქვს [ფერდს], მინიმუმ 30 წელია. სიგრძეზე მიჰყვებოდა, მიწა მეტრზე იყო გახსნილი და დაწეული. ალბათ წყლით გაივსო, ქარი დაემატა და დაიძრა”.

რამ გამოიწვია მეწყერი ბაღდათში

მეწყერი საქართველოს სოფლების მთავარ პრობლემად იქცა. ყოველი უამინდობისას ქვეყნის ასობით სოფელში ვითარება მძიმდება და სიცოცხლისთვის სარისკო ხდება. მიუხედავად იმისა, რომ ხშირ შემთხვევაში არსებობს კონკრეტულ სოფლებთან დაკავშირებული გეოლოგიური დასკვნები, ტრაგედიების თავიდან აცილება ვერ ხერხდება. გეოლოგიურ დასკვნებში ისიც არის მითითებული თუ რომელი საცხოვრებელი ზონებია სარისკო, მაგრამ წლებია ვითარება არ იცვლება და ათასობით ადამიანისთვის წვიმა სიცოცხლისთვის საშიშ ვითარებას ქმნის.

5 თებერვლიდან საქართველოში ამინდი მკვეთრად გაუარესდა, განსაკუთრებით დასავლეთ საქართველოში მოვიდა უხვი ნალექი წვიმისა და თოვლის სახით, ქროდა ძლიერი ქარი, ზღვაზე შტორმი იყო, დაიტბორა სახლები.

4 თებერვალს მოსახლეობას დაეგზავნა 112-ის სმს, სადაც ეწერა, რომ “5-8 თებერვალს საქართველოს უმეტეს რეგიონებში ამინდის მკვეთრი გაუარესება და ძლიერი ნალექია მოსალოდნელი”. სამაშველო სამსახურო მოსახლეობას სიფრთხილისკენ მოუწოდებდა.

ბაღდათის ტრაგედიამდე ერთი დღით ადრე, 6 თებერვალს დიდთოვლობით და ძლიერი წვიმით გამოწვეული ზვავის და მეწყრის შედეგად ორი ადამიანი დაიღუპა აჭარის რეგიონის ხულოს და ქედის მუნიციპალიტეტებში.

8 თებერვალს ღამე კი მეწყრული პროცესები განვითარდა სურამში, ზინდისის დასახლებაში. “მთავარი არხის” ინფორმაციით ევაკუირებულია 10 ოჯახი.

გარემოს ეროვნულმა სააგენტომ განცხადება გაავრცელა ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელ ნერგეეთიში ჩამოწოლილ მეწყერთან დაკავშირებით.

სააგენტოში ამბობენ, რომ მეწყრული პროცესის ჩასახვა-გააქტიურება მოხდა

მდინარე ხანისწყლის ხეობის მარჯვენა ფერდობზე და ამის მიზეზი გახდა 5-6-7 თებერვალს მოსული უხვი ნალექი.

„ კერძოდ, ქუთაისში, ზესტაფონში და დიმში, მეტეოროლოგიური სადგურების მონაცემებით, მოსული ატმოსფერული ნალექების რაოდენობამ 80-100მმ შეადგინა, რაც თებერვლის თვის კლიმატური ნორმის 50-80%-ს შეადგენს“, — წერია განცხადებაში.

სააგენტოს განცხადებით, მეწყრის მოწყვეტის სიმაღლე დაახლოებით 30 მეტრი იყო, ხოლო დინამიკაში მოსული მეწყრული მასის მოცულობა 150 ათას მ3.

გარემოს ეროვნული სააგენტოს განცხადებაში ხაზგასმულია, რომ მეწყრული პროცესები საქართველოში ბოლო ხანებში გახშირებულია და ამის მიზეზი გლობალური კლიმატური ცვლილებებია:

„კლიმატური ცვლილებების ფონზე, სამწუხაროდ, ჩვენ ვხედავთ, რომ გახშირებულია სტიქიური მოვლენები, როგორც მთელ მსოფლიოში, ასევე საქართველოში. კლიმატური ცვლილებები იწვევს განსაკუთრებით უხვ ნალექებს, რაც მაპროვოცირებელი ფაქტორი ხდება თანმდევი სტიქიების, როგორიც არის წყალდიდობები, წყალმოვარდნები, მეწყრები და ღვარცოფები”.

მეწყერი მოსალოდნელი იყო?

ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფელი ნერგეეთი დიდი ხანია იმ სოფლების ნუსხაშია, რომლებიც მეწყერსაშიშად ითვლება.

გარემოს დაცვის ეროვნული სააგენტოს გეოლოგიის დეპარტამენტს მომზადებული აქვს ბიულეტენი, რომელიც მოიცავს საქართველოში 2022 წლის სტიქიური გეოლოგიური პროცესების შედეგებს და 2023 წლის პროგნოზებს. ამ დოკუმენტში ბაღდათის მუნიციპალიტეტის სოფლებში მეწყრული პროცესების გააქტიურება პროგნოზირებული იყო, ისევე როგორც პროგნოზირებული იყო შოვის მეწყრული პროცესებიც.

შოვის ტრაგედია: რა მოხდა და შეიძლებოდა თუ არა მსხვერპლის თავიდან აცილება

რამდენად ეფექტურად იმუშავა სახელმწიფომ? შეიძლებოდა თუ არა მსხვერპლის თავიდან აცილება? დროზე და ეფექტურად წარიმართა თუ არა სამაშველო სამუშაოები?

აღნიშნული დოკუმენტი გარემოს ეროვნული სააგენტოს ვებ-გვერდზე არ დევს და საჯაროდ ხელმისაწვდომი არ არის არც სხვა რომელიმე ოფიციალურ ვებ-გვერდზე.

“რადიო თავისუფლება” წერს , რომ გაეცნო დოკუმენტს და აღნიშნავს, რომ იმ სოფლებს შორის, რომლებიც მოსალოდნელი სტიქიის ზონად არის მონიშნული, დასახელებულია სოფელი ნერგეეთიც.

აღნიშნული სოფელი მეწყერსაშიშ ზონად სადახელებულია 2022 და 2021 წლის გეოლოგიურ ბიულეტენებშიც, რომლებიც ინტერნეტში იძებნება.

ამ დოკუმენტებში ჩამოთვლილია ბაღდათის რაიონის შვიდი სოფელი, სადაც მეწყერია მოსალოდნელი: ობჩა, დიმი, წილეთხევი, ფერსათი, ნერგეეთი, შუბანი და ზეგანი. ამავე დოკუმენტების თანახმად, არ არის უსაფრთხო ბაღდათი-ზეკარის მშენებარე საავტომობილო გზის და მდინარე ხანისწყლის და მისი შენაკადების ხეობებში გამავალი საავტომობილო გზის გასწვრივ მოძრაობა, რადგან აქ მოსალოდნელია ქვათაცვენა და ნაპირგარეცხვითი პროცესები.

ნერგეეთში მეწყერი სწორედ მდინარე ხანისწყლის ნაპირთან მდებარე სახლების თავზე ჩამოწვა.

წლიდან წლამდე გეოლოგების მიერ მომზადებული 500-ზე მეტ გვერდიანი ბიულეტენების შინაარსი თითქმის იდენტურია.

გეოლოგების დასკვნაში წერია, რომ “საქართველო სტიქიური გეოლოგიური პროცესების განვითარების მასშტაბით, ტერიტორიის დაზიანებადობის ხარისხით და საშიშროების რისკის მიხედვით მსოფლიოს მთიან მხარეთა ერთ-ერთ ურთულეს რეგიონს განეკუთვნება, რომლის სივრცის 70 პროცენტი და დასახლებული პუნქტების 60 პროცენტამდე საშიშროების სხვადასხვა კატეგორიის რისკის ქვეშ იმყოფება. მათ შორის 20 პროცენტი მაღალი რისკის ქვეშ”.

ამ დოკუმენტებიდან ვიგებთ, ბოლო წლებში როგორ მატულობს საქართველოში მეწყრული პროცესების რაოდენობა. მხოლოდ 2022 წელს გარემოს ეროვნულ სააგენტოს 1120 მეწყრული პროცესი აქვს აღრიცხული. 2010 წელს ეს რიცხვი 250 იყო.