ვირუსის აფეთქება სომხეთში - მიზეზები და დასკვნები საქართველოსთვის

საქართველოს მთავრობა მეზობელ სომხეთს კორონავირუსთან ბრძოლაში დახმარებას სთავაზობს. სომხეთში კორონავირუსის შემთხვევები ბოლო პერიოდში მკვეთრად გაიზარდა, გაჩნდა პრობლემები ჯანდაცვის სისტემის გადატვირთულობის გამო.

რა გახდა მეზობელ ქვეყანაში ვირუსის ასეთი აფეთქების მიზეზი? რამ განაპირობა ასეთი დიდი სხვაობა ვირუსის აღმოჩენილ შემთხვევებში მეზობელ ქვეყნებს შირის? რა დასკვნა შეიძლება გამოიტანოს საქართველომ სომხეთში შექმნილი ვითარებიდან? ამ საკითხებზე JAMnews  ანესთეზიოლოგიისა და კრიტიკული მედიცინის ასოციაციის თავმჯდომარე ვახრანგ კალოიანსა და ჟურნალისტ და არმენოლოგს ივა შილაკაძეს ესაუბრა.

დიმიტრი ავალიანი: დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ კვლავ პანდემიაზე. ამჯერად რეგიონულ კონტექსტში. იმის შესახებ, თუ რა მდგომარეობაა რეგიონში და კონკრეტულად ჩვენს მეზობელ სომხეთში, სადაც  სამხრეთ კავკასიის რეგიონის მასშტაბით ყველაზე მძიმე სიტუაცია შეიქმნა. უბრალოდ ციფრებს რომ გადავხედოთ, ბოლო მონაცემებს, 14 ათასზე მეტი არის დადასტურებული შემთხვევა სომხეთში, 220-ზე მეტი გარდაცვლილი. მეზობელ აზერბაიჯანში არის 8 ათასამდე შემთხვევა და 100-მდე გარდაცვლილი. საქართველო ამ ფონზე გამოიყურება კარგი გაგებით მოკრძალებულად, ვიცით რომ 800-ზე მეტი გვყავს დადასტურებული შემთხვევა და 13 გარდაცვლილი. ის, რაც  დღეს ხდება სომხეთში, თავად ამ ქვეყნის მთავრობამ შეაფასა, როგორც  კატასტროფა. მოგეხსენებათ, რომ 6 ივნისს ადამიანები გარდაიცვალნენ, იმის გამო, არ მოინახა მათთვის ადგილი საავადმყოფოებში. სამედიცინო სისტემა აღმოჩნდა გადატვირთული და კოლაფსის წინაშე. მოგეხსენებათ, რომ პრემიერ-მინისტრი და მისი ოჯახის წევრები დაავადდნენ. რომ დღეში ასეულობით აღმოჩენილი შემთხვევა ემატება.

რა არის მთავარი მიზეზი , რომ ერთი რეგიონის მასშტაბით ამ ქვეყნებს შორის, კერძოდ ჩვენსა და სომხეთს შორის  არის ასეთი სხვაობა? მოგეხსენებათ, რომ სომხეთის ჯანდაცვის მინისტრის განცხადება იმის შესახებ, რომ ქართველები რაღაცას ვერ ანგარიშობენ სწორად.

დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ ექსპერტებთან, ბატონი ვახტანგ კალოიანთან, ანესთეზიოლოგიისა და კრიტიკული მედიცინის ასოციაციის თავმჯდომარესთან და ჩემს კოლეგა ივა შილაკაძესთან, რომელიც დიდხანს მუშაობდა მედიაში, არის არმენოლოგი – სპეციალისტი სომხეთის საკითხებში. ბატონ ვახტანგს დავუსვამ ამ კითხვას პირველ რიგში. რა არის მთავარი მიზეზი ამ სხვაობისა, რასაც დღეს ვუყურებთ?

ვახტანგ კალოიანი: მთავარი განსხვავება რაც არის  ჩვენსა და რეგიონის სხვა ქვეყნებს შორის, ეს გახლავთ იზოლაციის ის ღონისძიებები, რაც ჩვენ გავატარეთ სხვა ქვეყნებთან შედარებით. უფრო ადრე და მეტად აგრესიული. ამან განაპირობა ჩვენთან  შედარებით დაბალი რაოდენობა და შესაბამისად გარდაცვლილთა ნაკლები ციფრი.

20 მარტს რეალურად ჩვენთან უკვე ყველა საზღვარი, ყველა ფრენა იყო დაკეტილი და ქვეყანა ბოლომდე წავიდა გამორთვის რეჟიმში. აპრილის პირველ დეკადაში  ქვეყანა მთლიანად გამოირთო დაახლოებით ორი-სამი კვირით.

ჩვენი მეზობლები წავიდნენ ცოტა სხვა გზით. მათ ბოლომდე არ შეწყვიტეს კომუნიკაცია. ვთქვათ, იგივე რუსეთთან სომხეთის მაგალითზე და  თურქეთთან აზერბაიჯანის მაგალითზე.  საკმაოდ აქტიური კომუნიკაცია, არა საჰაერო, მაგრამ კომუნიკაცია არსებობდა. რაც ძირითად განმაპირობებელია, ასე ვთქვათ, ამ ინფექციის იმპორტის.  ეს იყო მთავრი განმასხვავებელი ნიშანი ჩვენს და რეგიონის სხვა ქვეყნებს შორის. ციფრებში სხვაობაც არის ამასთან პირდაპირ კავშირში. სხვა მიზეზი რეალურად არ ჩანს.

რაც შეეხება აღრიცხვას. აღრიცხვასთან დაკავშირებით ყოველთვის იყო შეკითხვები, რომ ჩვენთანაც ხომ არ არის ტესტების ნაკლებობის გამო, რაც რა თქმა უნდა  ობიექტურად იყო, ჩვენ ეს პრობლემა გვქონდა. თუმცა, ჯამურად აღრიცხვის სისტემა  ჩვენთან გამართული იყო და ჩვენ შევდივართ  იმ სანდო ქვეყნების ჯგუფში, რომლის სტატისტიკაც სანდოა.

შეიძლება  სტატისტიკურ  ცდომილებებში ან მეთოდოლოგიურ  ცდომილებებში ის ციფრები, რაც ჩვენ გვაქვს, ჯდებოდეს, მაგრამ ის  ტრენდი, ის ძირითადი ვითარება რეალურად ასახავს სურათს, რაც ქვეყანაშია. და ეს არ არის ბევრ სხვა ქვეყნებში, რომლებმაც უარი თქვეს ტესტირებაზე, ან საერთოდ  არ არსებობს, ან რომლებიც ძალიან არათანმიმდევრულად აკეთებენ ამას. ჩვენ მათ რიცხვში არ შევდივართ. ჩვენ შევდივართ სანდო ქვეყნების რიგში.

• «ჩაკეტილები»: სომეხი შრომითი მიგრანტები რუსეთში ვერ მიდიან
• საქართველო სომხეთს სამედიცინო პერსონალით დაეხმარება
• „დარჩით სახლში, არა სასაფლაოზე“ – როგორ უმკლავდებიან ქვეყნები კორონავირუსის ახალ აფეთქებებს

მე არ მგონია, რომ აღრიცხვის პრობლემა იყოს. ჩვენი მთავარი, შედარებით კარგი შედეგის მიზეზი , ჩვენთან არის დროული ლოქდაუნი. ამას შემდგომი პრობლემები ალბათ ექნება, თუმცა  აქამდე რაოდენობის და  სიკვდილიანობის თვალსაზრისით და პირველ რიგში ჯანდაცვის სისტემაზე ზეწოლის თვალსაზრისით ძალიან კარგი შედეგია. ის, რაც  სამწუხაროდ  დღეს ხდება, აზერბაიჯანში ჯერ არ ხდება საბედნიეროდ და იმედია თავს აარიდებენ, მაგრამ რაც ხდება სამწუხაროდ სომხეთში, რომ ადგილის არქონის გამო პაციენტებს დახმარებას ვერ უწევენ, მკაცრმა გამორთვამ ეს ჩვენ თავიდან აგვაცილა.

-ბატონო ვახტანგ, როცა ვათვალიერებ იგივე სომხეთის ქრონიკას, თუ რა უძღვოდა წინ ამ აფეთქებას, იყო ასეთი ნიუსი, რომელიც დათარიღებული იყო 22 მაისით, რომ სომხეთმა შეწყვიტა  უცხოეთიდან შემოსული პირების  და კორონავირუსით დაავადებული უსიმპტომო პირების იზოლაციაში გადაყვანა.  მათ ამწესებდნენ სახლში, არა სასტუმროში და არა სტაციონარში სადაც უნდა მიეხედათ ექიმებს. ანუ შეეძლო თუ არა ამას შეესრულებინა ასეთი გადამწყვეტი როლი?

 – ვახტანგ კალოიანი: ამისთვის უნდა ვიცოდეთ, რომ იზოლაციაც და კარანტინიც ორივე შემზღუდავი ღონისძიებაა, რომელიც თანაბრად ეფექტურია. აქ მნიშვნელოვანია, რამდენად ადეკვატურად სრულდება იზოლაციის წესები. იმისთვის რომ ეს დასკვნა გავაკეთოთ, სჭიროა ვიცოდეთ რამდენად მკაცრად შესრულდა და მკაცრად იყო მართული თვითონ თვითოზოლაციაში მყოფი მოქალაქეების მიერ ამ წესების შესრულება. თუ ჩვენს საერთო საბჭოთა წარსულს გავითვალისწინებთ, შესაბამისი რისკებით, უნდა ვივარაუდოთ, რომ გარკვეული ხარვეზები ამ  მიმართულებით იქნება, თუმცა რთულია ამაზე მსჯელობა შორიდან, როცა ამის შესახებ სრულყოფილი ინფორმაცია არ არის. მე მაინც მგონია, რომ ძირითად განსხვავება ჩვენს შორის მაინც არის ე.წ ლოქდაუნის სიმძაფრე. ჩვენ მოვახდინეთ თითქმის 80% -იანი დაშორიშორება, ფიზიკური დისტანცირება, რაც სომხეთში, თუ არ ვცდები, 50%-ის ფარგლებში იყო მაქსიმალური რიცხვი.

ამის შემდეგ შეზღუდვების მოხსნა ყოველთვის გაზრდილ რისკებთან არის  დაკავშირებული. ისეთი ძლიერი ქვეყნებიც კი, როგორიცაა ავსტრია, გერმანია და ევროპის ბევრი ქვეყანა, არა შვედეთი, რომელიც სხვა გზით წავიდა, რეალურად ახერხებს ამ პაციენტების მოვლას, იმიტომ რომ მათ ძალიან ძლიერი გამართული  ჯანდაცვის სისტემა აქვთ.

სომხეთის ჯანდაცვისის სისტემა, ჩვენსავით, საკმაოდ პრობლემურია, როგორც საწოლების რაოდენობის მხრივ, ისე ინფრასტრუქტურის მხრივ, ისე  კვალიფიკაციის მხრივ. ანუ დაახლოებით  ერთიდაიგივე,  შეიძლება სხვადასხავა ინტენსივობის, მაგრამ პრობლემები ერთი და იგივეა.

ამიტომ, პრობლემური ჯანდაცვის სისტემის პირობებში ეს იზოლირება კიდევ უფრო დიდ როლს თამაშობს და კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია. შესაბამისად ამანაც, ანუ არასრული იზოლირება და  ამ ფონზე იზოლაციის მოხსნა და რეგულაციების შემცირება ძალიან სახიფათო ნაზავია. მე მგონი ეს მოუვიდა სომხეთს.

– ამასთან დაკავშირებით   ბატონ ივას მინდა ვკითხო, როგორ მოხდა ისე, რომ სომხეთის მთავრობა, რომელიც ცნობილია, როგორც ახალგაზრდა რეფორმატოთა გუნდი, რომელიც მოვიდა ამ ქვეყნის სათავეში საერთო სახალხო პროტესტის შედეგად, რომელსაც ქონდა ამბიცია, რომ ქვეყანაში ატარებს პროგრესულ რეფორმებს ყველა სფეროში –  რატომ მოხდა ისე რომ დღეს ამ კონკრეტულ საკითხში მთავრობამ ასეთი შემთხვევა, ასეთი აფეთქება  დაუშვა ქვეყანაში?

ივა შილაკაძე: ეს ალბათ  მთლიანობაში დაკავშირებულია კადრების არაპროფესიონალიზმთან. არამარტო სამედიცინო სფეროში აკრიტიკებენ ფაშინიანის ახალ მთავრობას ამ მიმართულებით. დენადობაც საკმაოდ აქტიურია ამ ხნის განმავლობაში. ორი წელია ფაშინიანი ხელისფლებაშია და მისი გუნდის წევრები  იცველებიან. რამდენიმე ადამიანი საკვანძო თანამდებობებიდან გაუშვა და სხვები მიიყვანა.

თუმცა, ჯანდაცვის მინისტრი ტოროსიანი თავიდანვე ამ თანამდებობაზე იყო. ამ სფეროს წარმომადგენელია და მედიცინის მენეჯმენტის სფეროსში მუშაობდა მანადეც. პროფესინოლიზმის პრობლემა მას თითქოს არ უნდა ჰქონოდა. შეიძლება მანდ იყო, როგორც ვარაუდობენ ლოქდაუნის გვიან გამოცხადება, ეკონომიკის გადარჩენის მცდელობა იყო ეს თუ, ის რასაც აბრალებენ ფაშინიანს და მის გუნდს, რომ არ ეგონათ, ცოტა უდარდელად მოეკიდნენ, ასეთი საფრთხე თავიდან ვერ გააცნობიერეს და მერე უკვე, როდესაც რამდენიმე კლასტერი შეიქმნა, ამის მართვა უკვე გაჭირდა.

-ანუ გაექცათ თავიდანვე?

ივა შილაკაძე: გაექცათ. თვითონ ჯანდაცვის სისტემის და უკვე ამდენი პაციენტის მოვლის თავლსაზრისით მაინცდამაინც დიდი უკმაყოფილება სომხეთში მთავრობის მიმართ არ ჩანს. მიაჩნიათ, რომ მოხდა ისე, რაც მოხდა. მოუვიდა სომხეთსაც ისე როგორც ბევრ სხვა ქვეყანას. ავადმყოფების რიცხვი  დაახლობით მთლიანი შეფასებით, თვითონ ფაშინინმა თქვა, რომ 100 000-მდე შეიძლება იყოს უსიმპტომოების ჩათვლით, ვისთვისაც არც ჩაუტარებიათ ტესტირება. დაახლოებით 73 ათასი ტესტია ჩატარებული. აქედან დადასტურებული როგორც თქვენც თქვით, 14 ათასზე ცოტა მეტია.

პრინციპში (სიკვდილიანობა) არც ისე მაღალია ბევრ სხვა ქვეყანასთან შედარებით. სადღაც 2% -ის ფარგლებში მერყეობს. მეტნაკლებად ჯანდაცვის სისტემა უმკლავდება ავადმყოფებს, უბრალოდ ამ ბოლო პერიოდში, როდესაც უკვე 10 000-ს აცდა, (გამოჩნდა) რომ ტესტების, ჩხირების, საწოლების ნაკლებობაა. ამას სხვა სავაადმყოფოების მობილიზაციის საშუალებით რაღაცნაირად აგვარებენ. თუ არ გაიზარდა კიდევ, ალბათ ამასაც როგორმე მიხედავენ, მაგრამ მთავარი პრობლემა ალბათ იყო დასაწყისში – ცოტა გვიან გამოცხადებული ლოქდაუნი და ცოტა ნაკლებად ფრთხილი დამოკიდებულება.

– მინდა ჩაგეკითხოთ, თვითონ ფაშინიანი თავის განცხადებებში, ერთის მხრივ მოსახლეობას აკისრებს პასუხისმგებლობას, ეუბნება, რომ თქვენ თვითონ დაიცავით და მიხედეთ წესებს, დისტანციას, უსაფრთხოებას და ა.შ და მეორეს მხრივ იმ მკაცრი შეზღუდვების დაბრუნებაზე არ ფიქრობს მთავრობა, იმის მიუხედავად, რომ შემთხვევების რაოდენობა ასე დრამატულად იზრდება ბოლო დღეების განმავლობაში.  ამაზე რას ამბობენ სომხეთში ექსპერტები ან საზოგადოება? ამასაც გაგებით ეკიდებიან, რომ ეკონომიკამ უნდა იმუშაოს საფრთხის მიუხედავად?

ივა  შილაკაძე: ალბათ ამასაც გაგებით ეკიდებიან, უბრალოდ ცოტა პრობლემა გაჩნდა მისი ახალი კამპანიის გამო, რომ გამოვაქვეყნოთ იმ ადამიანების ვინაობა, ვინც არ იცავს წესებს. ამას მიხედონ მეზობლებმა, ახლობლებმა

-ფოტოებს დებს, რომ ვიღაცეები ნიღბის გარეშე დადიან…

-კი, შემოიღო ახალი წესი, რომ სამოქალაქო აქტივისტები ივლიან ქუჩებში, ეზოებში და ყოველგვარი ჩხუბის გარეშე მიუთითებენ ადამიანებს დაიცვან წესები. ფაშინიანი თვითონ ვარაუდობს ამან შეიძლება შედეგი უკეთეს შემთხვევაში ერთი კვირის ან 10 დღის შემდეგ მოიტანოს, იმიტომ რომ ინკუბაციის პერიოდი აქვს ავადმყოფობას, შესაბამისად ამ წუთში ლაპარაკი იმაზე, რომ მკაცრი ლოქდაუნი დაბრუნდეს, ნამდვილად არ არის სომხეთში.

– ბატონო ვახტანგ, ჩვენ ვნახეთ, რომ შეიქმნა  საქართველოს მოქალაქეების პეტიცია “დავეხმაროთ სომხეთს”. მოქალაქეების გარკვეულმა ნაწილმა დაუჭირა ამას მხარი. ვნახეთ, რომ  უკვე გადასცეს რაღაც სახის დახმარება. სომხეთს დღეს სჭირდება საქართველოს ჯანდაცვის სისტემიდან სამედიცინო სფეროში რაიმე სახის დახმარება? და მეორე, საქართველოს აქვს იმის რესურსი, რომ დაეხმაროს მეზობელ ქვეყანას სიტუაციის გარდატეხაში?

ვახტანგ კალოიანი: თქვენ სწორი ბრძანეთ. ერთი, უნდა დავადგინოთ დახმარება სჭირდებათ თუ არა და რა სახის დახმარება სჭირდებათ. ამასთან დაკავშირებით საგარეო საქმეთა სამინისტროს და ჯანდაცვის სამინისტროს აქვთ როგორც ვიცი კომუნიკაცია.

მათი მთავარი პრობლემა საწოლების ნაკლებობაა ძირითადად. ტექნიკურ აღჭურვილობაზე ნაკლებად ამბობენ პრობლემას. ეს ერთი საკითხი – ჩვენ რა რესუსრსი გვაქვს. მანდ ორი გზა არის. ან უნდა შევეცადოთ და იქ გავუზარდოთ საწოლების ფონდი, ან მეორე ვარიანტია, რომ პაციენტების გარკვეული რაოდენობა აქეთ წამოვიყვანოთ.

თუმცა, აქ გასათვალისწინებელია შემდეგი: ჩვენ უნდა წამოვიყვანოთ მნიშვნელოვანი რაოდენობა პაციენტების, რომ ამას მათთვის ქონდეს სისტემური შედეგი, რისი რესურსიც ჩვენ, სამწუხაროდ, არ გვაქვს. ჩვენ შეგვიძლია მაქსიმუმ 10  ან  20 მძიმე პაციენტი, რომლის ტრანსპორტირებაც ისედაც საკმაოდ რთულია სიმძიმის გამო ამხელა გზაზე და თან ჩვენი რესურსიც მეტს, ჩემი ვარაუდით, ვერ გაწვდება. რომ ვთქვათ 20, 30 კრიტიკული პაციენტი იქნება მაქსიმუმი და მე არ მგონია, რომ ამან მნიშვნელოვანი ამოსუნთქვის საშუალება მისცეთ.

შეიძლება შევთავაზოთ ჩვენი გამოცდილება იგივე ცხელების ცენტრებთან დაკავშირებით და საველე ჰოსპიტალის ტიპის, რომლის ინფრასტრუქტურაც ჩვენი უცხოელი პარტნიორების დახმარებით საკმაოდ კარგი და მძლავრი გვაქვს. მათ შორის, მთელი გადაუდებელი სამსახურის , ასევე საგანგებო სამსახური, 112 და ეს შეიძლება შევთავაზოთ, რომ რამდენიმე ყვველაზე მძიმე და ცხელ წერტილში დავეხმაროთ მობილური ცხელების ცენტრების ორგანიზებით, სადაც უკვე დიდი რაოდენობით პაციენტებს  ცხელებით, შევძლებთ მოვაცილოთ სისტემას და ამით შეიძლება ამოსუნთქვის საშუალება მივცეთ.

რამდენადაც ვიცით, ტესტებით მეტ-ნაკლებად უზრუნველყოფილები არიან და ამაში დიდი დახმარება საჭირო არ არის, ისევე როგორც დაცვის საშუალებებში. ყველაზე დიდი პრობლემა ის არის , თუმცა ეს უნდა იყოს ძალიან კოორდინირებული სახელმწიფოებს შორის, რადგან სპონტანურმა ინიციატივებმა ასეთ დროს შეიძლება პირიქით გააფუჭოს საქმე, არიოს, დაძაბულობა შექმნას და ა.შ.

ამიტომ მე მგონია, რომ ეს კოორდინაციაში უნდა მოხდეს და ჩემი ნება რომ იყოს, მე შევთავაზებდი სახელმწიფოს მხრიდან მობილური ცხელების ცენტრების მოწყობაში ჩვენს ტექნიკურ დახმარებას, სადაც ერთი ან რამდენიმე ადამიანი საკმარისი იქნებოდა ამის ორგანიზებისთვის. ჩვენი დიდი რაოდენობით პერსონალიც არ იქნებოდა ჩართული და მათთვისაც მნიშვნელოვანი  დახმარება იქნებოდა. ეს სუნთქვის აპარატები, რაც სათვისტომომ გადასცა, როგორც ჩემთვის ცნობილია, რა თქმა უნდა შეღავათი იქნება, თუმცა მანდ მნიშვნელოვანია თვითონ რესუსრის არსებობა საავადმყოფოში.

– ბატონო ივა, ამასწინათ მე წავიკითხე პუბლიკაცია, რუსულად გადმოთარგმნილი, სომხური გამოცემა “ არავოტიდან” სადაც საკმაოდ დეტალურად იყო გაანალიზებული სომხეთის შემთხვევა, ყველა სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით და მათ შორის იყო საუბარი იმაზე, რომ სომხური საზოგადოება გარკვეულწილად მოწყვლადი აღმოჩნდა დეზინფორმაციის წინაშე. ანუ ნახსენები იყო, რომ რუსეთში გამოკითხულთა მესამედს არ სჯეროდა ვირუსის არსებობის და შესაბამისად არც თვლიდნენ თავს ვალდებულად, რომ უსაფრთხოების წესები დაეცვათ. და სომხეთის მოქალაქეების საკმაოდ დიდი ნაწილიც, რომელიც მოგზაურობს ან ცხოვრობს ან შრომით მიგრაციაშია რუსეთთან, ისინიც რაღაც დოზით წამოეგნენ ამ სადეზინფორმაციო კამპანიას, რომლებიც პანდემიის დასაწყისში საკმაოდ ხშირად ვრცელდებოდა. თქვენი აზრით ამან თუ შეასრულა რამე როლი?

-ალბათ შეასრულა, იმიტომ რომ დეზინფორმაციის მიმართ მოწყვლადობა ახლაც იგრძნობა.

ის რაც მეტნაკლებად ყველა ქვეყანაშია, თვით განვითარებულ დიდ ბრიტანეთშიც, სადაც ხალხის ნაწილი აყვა ამ შეთქმულების თეორიებს და 5G ტექნოლოგიების ანტენების დაწვა დაიწყო, ამ პირობებში სომხეთში არის მედიასაშუალებები, რომლებიც ამ შეთქმულების თეორიებით კარგად მუშაობენ. რა თქმა უნდა, რუსეთთან მიმოსვლა ძალიან აქტიურია. შესაბამისად შეეძლო ამ ფაქტორსაც გარკვეული როლის შესრულება. თვითონ რუსეთმაც ხომ ძალიან დააგვიანა რეაგირება პანდემიაზე.

-საქართველოშიც არ ვუჩივით დეზინფორმაციის ნაკლებობას. სოცილაურ ქსელებში სადაც არ უნდა შევიდეთ ყველგან გვხვდება 5G და ბილ გეითსი. უბრალოდ, რადგან  რუსულ საინფორმაიო სივრცეზე იმ დონეზე არ ვართ მიბმული, რაღაც სხვაობას ამაშიც ვხედავ…

-სომხეთში, სხვა საქმეა რამდენად გავლენიანები არიან ეს ძალები, მაგრამ ის ყოფილი პოლიტიკური ძალა აქ ღიად პრორუსულია. ახალ ხელისუფლებას სწორად დაბალანსებული პოლიტიკის გატარებაში და საგარეო პოლიტიკური ორიენტირების მორყევაშიც კი ადანაშაულებენ და მოითხოვენ ხელისუფლებისგან ფაქტიურად რუსული ანტიკრიზისული გეგმის გადმოღებას.

-რესპუბლიკურ პარტიაზეა საუბარი თუ რომელ ძალაზე?

– არა. ამას  ღიად სხვები   ამბობენ, მაგრამ იგივე რესპუბლიკური პარტია, მიუხედავად იმისა რომ პარლამენტში   წარმოდგენილი არ არის, რეალურად მთავარი ოპოზიციური ძალაა, იმიტომ რომ მათ ხელთ არის უამრავი მედიასაშუალება და ფინანსები.

– რუსულ ანტიკრიზისულ გეგმაში რა იგულისხმება?

პირდაპირ ამბობენ, რომ ფაშინიანის მთავრობა არაკომპეტენტურია, ვერ ართმევს თავს ხელისუფლებას, რომ მის პირდაპირ გადადგომას თხოულობენ და თხოულობენ უფრო პროფესიონალური მთავრობის შექმნას, რომელიც ამ ანტიკრიზისულ გეგმას უფრო აქტიურად აამუშავებს და პირდაპირ მოუწოდებენ, რომ გამოიყენოს სტრატეგიული პარტნიორის გამოცდილება.

-ბატონო ვახტანგ, თქვენი აზრით ამ სიტუაციაში, რაც რეგიონშია შექმნილი, როდისთვის შეიძლება სავარაუდოდ ველოდოთ, რომ საზღვრები გაიხსნება ან საერთოდ საუბარი დავიწყოთ საზღვრების გახსნაზე. როდისთვის იქნება ეს შესაძლებელი?

ვახტანგ კალოიანი: ეს არის ყველაზე ცუდი ზეგავლენა, რაც შეუძლია ამ კრიზისმა მოახდინოს.

მოგეხსენებათ ისინი ჩვენი ტურიზმის ძირითადი, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მომხმარებლები არიან, ირანთან და რუსეთთან ერთად. სამწუხაროდ ამ ეპდემიოლოგიურ ვითარებაში, ახლა ძალიან  სახიფათოა  რაიმე კავშირების გაფართოება ამ მიმართულებით. თუ ყველაფერი კარგად წავიდა, ჩემი აზრით შემოდგომაზე შევხვდებით. ხაზზს ვუსვამ, თუ ყველაფერი კარგად წავიდა და ასეთი დრამატული ვითარება ჯოჯოხეთში  არ გადავიდა და შეძლეს მეზობლებმა სიტუაციის კონტროლი.

აზერბაიჯანს ეს შედარებით ნაკლებად ემუქრება, ყველაზე რთული ვითარება მაინც უფრო სომხეთშია. ძალიან დიდი იმედია, რომ ისინი შეძლებენ ამ ვითარების გაკონტროლებას და ეს არ გახდება უკონტროლო, არ გახდება ასი ათასები და სრული კატასტროფა დაიწყება. ამ შემთხვევაში მე ვფიქრობ რომ შემოდგომამდე ჩვენ  დიდი კომუნიკაციის რესურსი მათთან არ გვექნება.

– ბატონო ვახტანგ, თქვენი აზრით, მთავარი გაკვეთილი და დასკვნა, სომხეთში შექმნილი სიტუაციიდან, ჩვენთვის, საქართველოსთვის რა არის? ერთი თქვენ ბრძანეთ რომ ლოქდაუნი, დროული კარანტინია საჭირო. დღესაც ბევრი გვყავს საქართველოში ლარანტინის პრინციპულად მოწინააღმდეგე ადამიანი. კიდევ რაიმე დასკვნა თუ შეგვიძლია გამოვიტანოთ ამ სიტუაციიდან?

ვახტანგ კალოიანი: ეს არის ერთი დასკვნა და მეორე, ძალიან მნიშვნელოვანი არის თვითონ საზოგადოების დამოკიდებულება პანდემიასთან.

რა თქმა უნდა არის საკმაოდ აქტიური, გავლენიანი და ვერ ვიტყვი რომ არაკვალიფიციური ჯგუფები, რომლებიც კატეგორიული წინააღმდეგი არიან მკაცრი ლოქდაუნის, მაგრამ საბოლოო ჯამში ქართულმა საზოგადოებამ მიიღო ის შემოთავაზებული წესები, რაც მთავრობამ მაშინ შემოიღო.  პრეტენზია, მე რაც მქონდა მაშინ , იყო ის, რომ ლოჯისტიკა არ ხდებოდა თავიდან გამართულად. საკმაოდ ხარვეზები იყო. თუმცა საზოგადოებამ მაინც, საერთო ჯამში თამაშის ეს წესები მიიღო და მეტნაკლები წარმატებით მან ეს კარგად შეასრულა.

ეს არის მეორე მნიშვნელოვანი წესი. ამ პანდემიამ  მსოფლიოშიც გააჩინა ძალიან კარგი ველი და ფანტასტიური საფუძველი არცთუ მთლად პატიოსანი მეცნიერებისთვის, პოლიტიკური ჯგუფებისთვის, რომლებიც მანიპულირებდნენ არასრულყოფილი ინფორმაციით, მანიპულირებდნენ იმ ცოდნის დეფიციტით, რომელიც იყო და არის ამ ვირუსთან მიმართებაში.

ყველა ქვეყანა, რომელმაც ელემანტარული ეპიდემიოლოგიური წესები და კანონები უგულველყო, ვთქვათ ბრიტანეთის მაგალითი, დაიწყეს სხვა სტრატეგიით და მერე იძულებულნი გახდნენ…

ის კლასიკური განმარტებები, ინფიცირების კოეფიციენტი, გავრცელება, ჯაჭვების გაწყვეტა და ა.შ ეს კვლავ ძალაშია. ამ წესების მიდევნება აუცილებელია. პოლიტიკური იქნება ეს თუ ეკონომიკური კონიუქტურით ამის შეცვლა ან დაბალანსება, ან გამართლება, ყოველთვის წამგებიანია ხოლმე. ბოლოს აღარც ეკონომიკა შეგვრჩება ხოლმე ხელში და აღარც ჯანდაცვის სისტემა.

მე მგონია, რომ მთავარი გაკვეთილია კლასიკური მედიცინის, ეპიდემიოლოგიის წესები არ უნდა დაირღვეს. ის, რომ ვირუსულ ინფექციას ყველაზე კარგად ებრძვის იზოლაცია, ეს კაცობრიობამ იცის უკვე ბევრი წელია. ეს გაზომვადია, როგორ უნდა მოხდეს იზოლაცია, როგორ უნდა გაწყდეს ჯაჭვი, რა ინფიცირების კოეფიციენტზე უნდა მოახდინონ შეზღუდვების შემცირება. ამ წესების დაცვა და მისი პოლიტიკური კონიუქტურისგან დაცვა არის ძალიან მნიშვნელოვანი.

მაგალითად, ჩვენ გახსნის 6 კვირიანი გეგმა უცბად გავხადეთ ერთკვირიანი. რამაც გარკვეული რისკები რაოდენობის ზრდასთან დაკავშირებით გააჩინა და მერე ისევ მოგვიწია ამ გეგმის კორექტირება და ცოტა ისევ დროში გავწელეთ.

ამიტომ, ის წესები, რომელიც არის ცნობილი და დადგენილი, სამწუხაროდ  ისედაც ძალიან ცოტა წესია და ცოტა დადგენილი ფაქტია მედიცინაში და ის რაც არის, იმის უგულვებელყოფა არ ღირს. ეს არის მეორე მთავარი გაკვეთილი რაც არა მარტო ჩვენ, არამედ ზოგადად კაცობრიობას ასწავლა ამ ვირუსმა.

იგივე მედიკამენტებთან დაკავშირებით სპეკულაციები,  ექსერიმენტულ თერაპიებთან, საფონდო ბირჟის თამაშები, ეს ყველაფერი არის ზუსტად ის ღვლეფი, რომელიც ამოდის ამ დუღილის დროს, თუმცა წესები არ უნდა დაირღვეს.