კმარა ადამიანის უფლებების შელახვა

პრეზიდენტის განკარგულებით, რეფერენდუმის აქტის პროექტი სახელწოდებით “აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის შესახებ” საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაეგზავნა. უცნობია, თუ როდის განიხილავს ამ პროექტს სასამართლო, მაგრამ ცნობილია, რომ ამ პროექტის მიღებასთან დაკავშირებული რეფერენდუმი წელს გაიმართება.

პრეზიდენტის მიერ მოწონებული ცვლილებები საპრეზიდენტო ვადის 7 წლამდე გაზრდას, ვიცეპრეზიდენტის პოსტის შემოღებასა და მიწის ფლობასთან დაკავშირებული უფლებების შეზღუდვას ითვალისწინებს. რეფორმის გეგმის მიხედვით, ვიცეპრეზიდენტი უშუალოდ პრეზიდენტმა უნდა დანიშნოს. ამას გარდა, პროექტში განსაკუთრებული ყურადრება ეთმობა ადამიანის უფლებებს.

“დაუშვებელია უფლებების ბოროტად გამოყენება”, – აღნიშნულია პრეზიდენტის მიერ 24-ე მუხლში ცვლილებების შეტანასთან დაკავშირებით გამოქვეყნებულ ინიციატივაში.

29-ე მუხლში (რომელიც კერძო საკუთრების უფლებებს განსაზღვრავს) შესატანი ცვლილებების მიხედვით, “კერძო საკუთრების უფლება, შესაძლოა, შეიზღუდოს სოციალური სამართლიანობის უზრუნველყოფისა და მიწის ეფექტურად გამოყენების მიზნით”.

46-ე მუხლის (შეკრების თავისუფლების შესახებ) დამატებაში თავისუფლება გარანტირებულია იმ შემთხვევაში, როდესაც “არ ირღვევა საზოგადოებრივი წესრიგი და მორალური ნორმები.”

ამას გარდა, ინიციატივის მიხედვით, უნდა გაუქმდეს კანდიდატის მიმართ დაწესებული ასაკობრივი შეზღუდვები დეპუტატისა (25 წელი) და პრეზიდენტის (35 წელი) არჩევის შემთხვევაში. ფუძნდება ვიცეპრეზიდენტის ინსტიტუტი, რომელსაც მხოლოდ თავად პრეზიდენტი ნიშნავს. ამასთან, რეფორმის ამ რედაქციის მიხედვით, იმ შემთხვევაში, თუკი პრეზიდენტს მასზე დაკისრებული მოვალეობების შესრულება არ შეეძლება, ძალაუფლება არა პრემიერმინისტრზე, არამედ ვიცეპრეზიდენტზე გადავა.

ასევე, პრეზიდენტი რიგგარეშე საპრეზიდენტო არჩევნების დანიშვნისა და პარლამენტის დათხოვნის უფლებას იღებს.

გადაწყვეტილების მისაღებად წინადადება საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაეცა, რის შემდეგაც საკითხი რეფერენდუმზე გავა.

ბევრი ელოდა ე.წ. “გზამკვლევს”, რომელსაც, ხელისუფლების განცხადებით, ქვეყანა ეკონომიკური კრიზისიდან უნდა გამოეყვანა და ეკონომიკის დივერსიფიკაცია მოეხდინა (რისი პირობაც ხელისუფლებას არაერთხელ მიუღია).
იმავე დღეს აზერბაიჯანის დელეგაციის ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებზე გაცილების ცერემონიაზე პრეზიდენტი სპორტსმენების წინაშე სიტყვით გამოვიდა:

“ჩვენს მუშაობაზე დიდი გავლენა არც 2008-2009 წლის კრიზისს მოუხდენია, და არც 2015-16 წლის რეცესიას. რატომ? იმიტომ, რომ ხალხი და ხელისუფლება ერთიანია. იმიტომ, რომ ჩვენს ქვეყანაში სახელმწიფოს განვითარებასთან დაკავშირებით აზრთა სხვადასხვაობა არ არსებობს. იმიტომ, რომ ჩვენ საკუთარ კმაყოფაზე ვცხოვრობთ, ეკონომიკურად და პოლიტიკურად დამოუკიდებლები ვართ და დამოუკიდებელ პოლიტიკას ვატარებთ. ეს ღირსეული პოლიტიკაა, რომელიც აზერბაიჯანელი ხალხის ინტერესებს ეფუძნება და ჩვენ მთელი მსოფლიოსთვის ღია ვართ. ამიტომ, მსოფლიო მასშტაბით, ჩვენი მეგობრების რიცხვი იზრდება. ჩვენ მიმართ პატივისცემა იზრდება. იზრდება იმ სუბიექტების რაოდენობაც, რომელთაც ჩვენთან თანამშრომლობა სურთ. ჩვენ ჩვენი გზით მივდივართ.“

ანარ ჯაფარლი (უფლებადამცველი, ყოფილი პოლიტპატიმარი):

“ვიდრე “ნავთობის შემდგომი ეპოქის” ჭკვიანი ადამიანები სახელმწიფოსგან “გზამკვლევს” ელოდებოდნენ, სახელმწიფოს მეთაურმა ხელი მოაწერა რეაქციულ აქტს რეფერენდუმის შესახებ და ამით დიქტატურაზე გადასვლის გეგმა მონიშნა.
რეაქციული და ანტიდემოკრატიული განზრახვაა, მაგრამ, სხვა თუ არაფერი, გულწრფელი მაინცაა.”

გუდრათ ჰასანგულიევი (პარლამენტის დეპუტატი):

“ჩემი აზრით, ეს ცვლილებები სათავეს უცხოეთიდან იღებს. მსოფლიოში და რეგიონში მომხდარი მოვლენები სერიოზულ შეშფოთებას იწვევს. თუკი სომხეთთან დაწყებული მოლაპარაკებები შედეგებს არ მოიტანს, აზერბაიჯანს სისხლიანი ომი ელის. როგორც ჩანს, ამ გამოწვევებზე პასუხის გასაცემად მზადყოფნისა და ქვეყანაში მდგრადი სტაბილურობის უზრუნველყოფის საშუალებად ხელისუფლებას პრეზიდენტის ინსტიტუტის გაძლიერება მიაჩნია.“

ნატიკ ჯაფარლი (ეკონომისტი, მოძრაობა “რე-ალის” მმართველი ორგანოს წევრი):

“ეს ცვლილებები ამ სისტემის ფუნდამენტს არყევს (არ აქვს მნიშვნელობა პოზიტიური კუთხით ცვლის, თუ – ნეგატიურით). იქმნება ძლიერი შიდასისტემური დაპირისპირება. არ აქვს მნიშვნელობა, დანიშნავენ თუ არა 8 პრემიერმინისტრს, შეამცირებენ თუ არა პრეზიდენტის ასაკის მინიმალურ ზღვარს 16 წლამდე, ვადას კი – 17 წლამდე. ზემოაღნიშნულთაგან ვერაფერი დაეხმარება ქვეყანას არსებული ეკონომიკური პრობლემების გადაწყვეტაში.”

“ფეისბუკის” მომხმარებლის კომენტარი:

“აზერბაიჯანის პრეზიდენტს ისე შეაქვს ქვეყნის კონსტიტუციაში ცვლილებები, თითქოს ქვეყნის უზენაესი კანონი მისი პირადი დღიური იყოს. მოუნდება, შეცვლის, რაიმე თუ არ მოეწონება, წაშლის.”

გამოქვეყნდა: 21.07.2016