იყო თუ არა ყარაბაღის მეორე ომი „შეთანხმებული“? - კომენტარი ბაქოდან
ზუსტად ოთხი თვე გავიდა სამმხრივ განცხადებაზე ხელმოწერიდან, რომელმაც ყარაბაღის მეორე ომი დაასრულა. იყო თუ არა ეს ომი დაინტერესებულ მხარეებს შორის წინასწარ შეთანხმებული, თუ ყველაფერი ისე მოხდა, როგორც ოფიციალური წყაროები წარმოადგენდნენ – ამ საკითხზე კომენტარი აზერბაიჯანის ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა, ტოფიკ ზულფუგარომა გააკეთა.
- „ომის შედეგები უცვლელი დარჩება“ – ილჰამ ალიევმა ჟურნალისტების კითხვებს უპასუხა
- მოსაზრება: მითებმა და ბუნდოვანმა რეალობამ სომხების ომში დამარცხება გამოიწვია
- ალიევი, ფაშინიანი და პუტინი კავკასიაში გზების გახსნაზე შეთანხმდნენ. რა იცვლება საქართველოსთვის?
„ოთხი თვე სრულდება ერთობლივი განცხადების მიღებიდან, რომელმაც დაასრულა საბრძოლო მოქმედებები აზერბაიჯანის მეორე სამამულო ომში, სომხების მიერ ჩვენი ტერიტორიების ოკუპაციის წინააღმდეგ. მართალია, არც ისე დიდი დრო გავიდა, თუმცა საკმარისი, რომ გადაევლო პირველ ემოციურ ტალღას და იმის გაანალიზება მომხდარიყო, თუ რა მოხდა და ახლა სად ვიმყოფებით“, – წერს აზერბაიჯანელი დიპლომატი.
მისი თქმით, მთავარ კითხვად რჩება – „ყველაფერი რაც მოხდა, „შეთანხმებული“ იყო თუ არა“.
„თუკი გულწრფელები ვიქნებით, არის ასეთი სცენარის ნიშნებიც და არის ისეთი მოვლენები, რომელთა „დაგეგმვა“ და განხორციელებაც უბრალოდ შეუძლებელია. მაგალითად, აზერბაიჯანის სპეციალური ოპერაციების ჯარების ყველასთვის მოულოდნელი ჰეროიზმი და ტაქტიკური სიახლეები, ან უპილოტო საფრენი აპარატების გამანადგურებელი ეფექტი, ან ინდივიდუალური შენაერთების ქმედებების მეთაურის მიერ პირდაპირი კონტროლის ღირებულება და ა.შ.
ან მოწინააღმდეგის თავდაცვის სისტემის მოულოდნელი სწრაფი კოლაფსი, მასობრივი პანიკა და მისი სამხედრო მოსამსახურეების დეზერტირობა (ოფიციალური წყაროებით 10 ათასი). ასეთი მაგალითები მეორე ვარიანტის სასარგებლოდ ძალიან ბევრია და ისინი ფართოდ არის ცნობილი“, – აღნიშნა ზულფუგაროვმა.
მაგრამ ის დარწმუნებულია, რომ ეს ყველაფერი არანაირ გავლენას არ ახდენს „შეთქმულების თეორიების“ მრავალრიცხოვან მომხრეებზე არც სომხეთში და არც აზერბაიჯანში.
„და სად არის ჭეშმარიტება? იქ, სადაც ყოველთვის – შუაში“, – ამტკიცებს აზერბაიჯანის ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი.
„რა თქმა უნდა, მანამ, სანამ საბრძოლო მოქმედებები დაიწყებოდა, აზერბაიჯანისა და სომხეთის ხელმძღვანელობა მრავალრიცხოვან კონსულტაციებს მართავდა მრავალრიცხოვან პარტნიორებთან, რომლის შედეგადაც, ერთგვარი საზღვრები ანუ „წითელი ხაზები“ გამოიკვეთა, რომლის გადაკვეთაც არ იყო რეკომენდირებული…
მაგალითად, სომხეთისთვის, აშკარად არ იყო რეკომენდირებული დარტყმების მიყენება მოწინააღმდეგის მნიშვნელოვან ინფრასტრუქტურულ ობიექტებზე, მშვიდობიანი მოსახლეობით დასახლებულ პუნქტებზე, მნიშვნელოვან ობიექტებზე, რომლებიც საერთაშორისო კომპანიების მონაწილეობით აშენდა და ა.შ.
რაც შეეხება აზერბაიჯანს, ყველაფერ ზემოთ ჩამოთვლილთან ერთად, შეიძლება ვილაპარაკოთ საბრძოლო მოქმედებების წარმოების აკრძალვაზე ტრადიციულად სომხური მოსახლეობით მჭიდროდ დასახლებულ რაიონებში და სომხეთის რესპუბლიკის ტერიტორიაზე. როგორც ჩანს, სწორედ ამიტომ, ქალაქ შუშასა და შუშის რაიონზე კომენტირებისას, ვლადიმირ პუტინი საუბრობს თავის გაკვირვებაზე ფაშინიანის პოზიციით, რომელმაც არ მიიღო რუსეთის 12 ოქტომბრის წინადადება…
დღეს ნათელია, რომ აზერბაიჯანული ჯარების მიერ ხანქენდის აღება წინასწარ შეთანხმებული „წითელი ხაზების“ აშკარა დარღვევა იქნებოდა. თანაც, თუკი სომხების მიერ შუშის დაკარგვა ფაშინიანის სიჯიუტესა და შეუვალობას ბრალდება, ხანქენდიში საბრძოლო მოქმედებების გაგრძელება იმის ნიშანი იქნებოდა, რომ აზერბაიჯანის პრეზიდენტი შეთანხმების ფარგლებიდან გავიდა.
ამ შემთხვევაში, სომხეთის სახელით, მათ შორის, „ისკანდერებითაც“ დარტყმა მიადგებოდა უპილოტო საფრენი აპარატების სამართავ პუნქტებს, აეროდრომებს, ჯარების თავშეყრისა და მათი მართვის პუნქტებს. ავიაგამანადგურებელი Су-30-ბი, რომელთა საბრძოლო მასალის შეძენაც დაავიწყდათ, უცებ მიიღებდნენ ამ საბრძოლო მასალას და ა.შ. და ა.შ.
ამ პირობებში, ჩვენ, ალბათ, ხანქენდისაც ავიღებდით და შეიძლება ხოჯალისაც, მაგრამ მოგვიწევდა გაჭიანურებული სისხლისმღვრელი ბრძოლის წარმოება აღდამის, ლაჩინისა და ქელბაჯარის გასათავისუფლებლად „რუსეთის ნეიტრალიტეტის“ არარსებობის პირობებში.
ამრიგად, „დიდი მოთამაშეები“ და მხედველობაში მაქვს არა მხოლოდ რუსეთი და თურქეთი, მზად იყვნენ იმისთვის, რომ აზერბაიჯანი თავის კონტროლქვეშ დაიბრუნებდა ოკუპირებულ ტერიტორიებს, სადაც ომამდე აზერბაიჯანული მოსახლეობა ცხოვრობდა. მაგრამ არ მოგვცემდნენ ეთნიკური წმენდის სომხური მეთოდის გამოყენების უფლებას თავად სომხების წინააღმდეგ. ეს რეალობაა და ის ასეთია იმისგან დამოუკიდებლად, თუ რას ვგრძნობთ მასთან დაკავშირებით.
ზემოთ უკვე გამოვთქვი ეჭვი, რომ ჩვენ იმის გათავისუფლების უფლებასაც არ მოგვცემდნენ, რაც დღეს ჩვენს კონტროლქვეშაა. ცხადია, რომ იქნებოდა ახალი და საგრძნობი დანაკარგები. მაგრამ ესეც არაა მთავარი, თუკი ჩვენ ამ „წითელ ხაზებს“ გადავკვეთდით, დავკარგავდით ჩვენს მთავარ უპირატესობას – მორალური სიმართლე და სამართლებრივი საფუძვლები ყარაბაღთან დაკავშირებით ჩვენი სუვერენული უფლებების.
ამ ვითარების გვერდითი ეფექტი იქნებოდა ხელისუფლებისა და პირადად პრეზიდენტის საერთაშორისო „ლეგიტიმურობის“ დაკარგვა, რომელიც აგრესორის დამმარცხებლიდან „დამნაშავედ და სომხური მოსახლეობის ეთნიკური წმენდის ორგანიზატორად გადაიქცეოდა“.
წარუმატებელი და დაკარგვის სცენარი, როგორც დავწერე, ერთმნიშვნელოვნად არ იქნებოდა აზერბაიჯანის ინტერესებში. თუმცა, ჩნდება კითხვა, რატომ არ მშვიდდებიან ჩვენი გამარჯვების კრიტიკოსები? იქნებ, მათ ხელისუფლება აინტერესებთ და არა ყარაბაღი?
P.S. და აზერბაიჯანი აუცილებლად დაამყარებს კონტროლს დანარჩენ ტერიტორიაზე, მოგვიანებით და სხვა საშუალებით“, – დაწერა ტოფიკ ზულფუგაროვმა Facebook-ის საკუთარ გვერდზე.
