ისინი ბრძანებას ასრულებენ: რატომ დაუჭირა მხარი აზერბაიჯანის პრო-სამთავრობო მედიამ საქართველოში "რუსული კანონის“ მიღებას
აზერბაიჯანი მხარს უჭერს ქართულ კანონს „უცხოური აგენტების შესახებ“
რატომ და ვინ დაუჭირა მხარი აზერბაიჯანში საქართველოში მიღებულ კანონს “უცხოური აგენტების შესახებ“? აზერბაიჯანელი ექსპერტების კომენტარები ინტერნეტგამოცემა Meydan TV-ის ჟურნალისტებმა შეაგროვეს.
14 მაისს საქართველოში მიიღეს კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“, რომელმაც სერიოზული უკმაყოფილება გამოიწვია არა მხოლოდ ქვეყნის შიგნით, არამედ მის ფარგლებს გარეთაც.
15 აპრილიდან თბილისში ათიათასობით ადამიანი აპროტესტებს მმართველი პარტია „ქართული ოცნების“ მიერ პარლამენტში შემოტანილი კანონის მიღებას. ფაქტია, რომ კანონი სახელმწიფოსგან დამოუკიდებელ ყველა ორგანიზაციასა და მედიას აცხადებს “გარე ძალების ინტერესების გამტარებელად“, რომლებიც დაფინანსების 20%-ზე მეტს უცხოეთიდან იღებენ.
ეს თითქმის სრულად იმეორებს რუსეთის კანონს “უცხოური აგენტების შესახებ“. რუსეთის ხელისუფლება მას მრავალი წლის განმავლობაში იყენებს დამოუკიდებელ მედიასა და უფლებადამცველ ორგანიზაციებზე ზეწოლის მიზნით. ამიტომ საქართველოში კანონს „რუსულს“ უწოდებენ.
ეთნიკური აზერბაიჯანელები და თვით აზერბაიჯანელი აქტივისტებიც კი, რომლებმაც თავშესაფარი მიიღეს საქართველოში, კანონს ეწინააღმდეგებოდნენ. ამავდროულად, პრო-სამთავრობო აზერბაიჯანული მედია კანონპროექტს აქტიურად უჭერდა მხარს. Meydan TV ყვება, რატომ იყო ზოგი წინააღმდეგი, ზოგი კი მომხრე.
„ეს შეიძლება ჩაითვალოს ერთგვარ მხარდაჭერად საქართველოს ხელისუფლებისადმი აზერბაიჯანის მხრიდან.
“დასავლეთი ერევა საქართველოში პოლიტიკურ პროცესებში”, “დასავლეთის საიდუმლო ოპერაცია საქართველოში – რატომ ანთებენ ცეცხლში თბილისში?” , „დასავლელმა აგენტებმა თბილისში ომი დაიწყეს: რუსეთი და თურქეთი მოქმედებენ?“, „დასავლეთი თბილისს რევოლუციით ემუქრება“, „თბილისი „ბრძოლის ველად“ იქცევა: აქციის მონაწილეები გადატრიალების მცდელობას გეგმავენ“, „დასავლეთი გააძევეს კავკასიიდან – შურისძიება?” „თამაშის ფარული მხარეები, რომლებშიც საქართველო ჩათრეული იყო“.
აქ მოცემულია მასალების მხოლოდ ძალიან მცირე ნაწილის სათაურები, რომლებიც გამოქვეყნდა მათ YouTube პლატფორმაზე, საქართველოში საპროტესტო დღეებში და ეს არხები ცნობილია პროსახელისუფლებო კურსით – AZTV, Real TV, ARB.
ერთ-ერთმა პირველმა, ვინც ყურადღება მიაქცია მსგავს პუბლიკაციებს, იყო ეთნიკური აზერბაიჯანელი საქართველოში, აქტივისტი სამირა ბაირამოვა, რომელიც აქტიურ მონაწილეობას იღებდა „რუსული კანონის“ წინააღმდეგ მიმართულ აქციებში.
მან ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე ვიდეო გამოაქვეყნა, სადაც AzTv-ის კორესპონდენტის რეპორტაჟის გაპროტესტებას ცდილობს. ვიდეოში სამირა ჟურნალისტს მატყუარასა და პროვოკატორს უწოდებს და აზერბაიჯანულ საზოგადოებას მიმართავს – აქტივისტი სთხოვს მათ, არ დაიჯერონ ჟურნალისტის ნათქვამი. სამირას მიერ გამოქვეყნებული ვიდეოს მიხედვით, კორესპონდენტი ამბობს, რომ აქციის მონაწილეები საქართველოში „მოქმედებენ დასავლეთის ბრძანებით და ფინანსდებიან დასავლეთის მიერ“.
სამირას თქმით, ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა AzTv მსგავს მიკერძოებულ მასალებს ავრცელებს. ამიტომ, მან გადაწყვიტა თავისი პრეტენზია გამოეთქვა კორესპონდენტთან:
„ზოგადად, მას შემდეგ რაც დაიწყო ეს პროტესტი, ჩვენ რეგულარულად ვაკვირდებით მედიას. ერთი მხრივ, ჩვენ თვითონ ვიღებთ ინფორმაციას, მეორე მხრივ, საინტერესოა, როგორ აშუქებს მედია თბილისში მიმდინარე მოვლენებს. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენთვის, განსაკუთრებით აზერბაიჯანული თემისთვის. მათი უმეტესობა ქართულად არ საუბრობს და ამიტომ ვერ აცნობიერებს ამ პროცესების სრულ მნიშვნელობას.
ასე შემთხვევით წავაწყდი AzTv-ის მასალას. მე არ შემიძლია ვიყო იქ, სადაც ამდენი აგრესია, სიძულვილი და სარკაზმია. თუ მათ არ იციან, შეგვიძლია განვმარტოთ, რატომ ჰქვია ამ კანონს საქართველოში „რუსული“, რას ნიშნავს საქართველო დასავლეთისთვის, რატომ უნდათ ზუსტად ეროვნულ უმცირესობებს საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანება… ამის შესახებ AzTv-ს რამდენჯერმე ვაცნობეთ. მაგრამ, სამწუხაროდ, გაშუქება იმავე სულისკვეთებით განაგრძეს“.
საინფორმაციო სააგენტო Turan-ის დირექტორმა, მედია ექსპერტმა მეჰმან ალიევმა Meydan TV-თან საუბარში განაცხადა, რომ აზერბაიჯანული ტელეარხები ყოველთვის ძალიან აქტიურად აშუქებენ ანტიდასავლურ თემებზე მოვლენებს და ამას აკეთებენ აზერბაიჯანის ხელისუფლების ინტერესების გამო.
„ჩვენმა მთავრობამ ბოლო დროს სულ უფრო ანტიდასავლური პოზიცია დაიკავა და ამას არც მალავს. ამიტომ, საზოგადოებაში ასეთი განწყობის შესაქმნელად და შესანარჩუნებლად, მსგავს მოვლენებს ასევე ანტიდასავლური პოზიციიდან აშუქებენ. და, სავსებით ლოგიკურად, ისინი მხარს უჭერენ სხვა მთავრობების დასავლეთის წინააღმდეგ გადადგმულ ნაბიჯებს. ფაქტობრივად, ეს შეიძლება ჩაითვალოს, როგორც აზერბაიჯანის მხრიდან საქართველოს ხელისუფლებისთვის გაწეული ერთგვარი მხარდაჭერა“.
ასეთი მხარდაჭერის შესახებ მოსაზრებას ეთანხმება სამირა ბაირამოვაც. იგი თვლის, რომ საქართველოსთან მეგობრული ურთიერთობებისა და სტრატეგიული კავშირებიდან გამომდინარე, აზერბაიჯანულ მედიას ასევე გამოიყენებს სტრატეგიული მიზნებისთვის აზერბაიჯანის ხელისუფლებაც:
„ვფიქრობ, ეს არის ერთგვარი მხარდაჭერა. იმიტომ, რომ საქართველოს სახელმწიფო ტელევიზიებს ზუსტად იგივე ნარატივი აქვთ. ისინი ასევე ეწევიან პროვოკაციას და დეზინფორმაციას, ამახინჯებენ და აბრუნებენ მოვლენების არსს“.
მეჰმან ალიევის თქმით, აზერბაიჯანული მედია და სატელევიზიო არხები მთლიანად პროპაგანდაა:
„მათ აკონტროლებს ხელისუფლება და ამიტომ არ შეუძლიათ და არ გაავრცელებენ დამოუკიდებელ, ობიექტურ და პლურალისტურ ინფორმაციას. ისინი ასრულებენ ბრძანებებს. თეორიულად, რა თქმა უნდა, მედია უნდა იყოს ობიექტური, სიმართლე უნდა თქვას და განსხვავებული მოსაზრება გამოთქვას. მედია არ უნდა ერეოდეს საზღვარგარეთ განვითარებულ მოვლენებში და მხარს არ უნდა უჭერდეს. ასე უნდა იყოს თეორიულად – მაგრამ, ვიმეორებ: ჩვენი მედია კონტროლს ექვემდებარება, ისინი ასრულებენ დაკვეთას და მოქმედებენ ამ ბრძანების ფარგლებში“.
“ამ ხელისუფლებას ჩვენი განვითარება არ უნდა”
კიდევ ერთი ეთნიკურად აზერბაიჯანელი აქტივისტი და გარაჩეპის საზოგადოებრივი ცენტრის ხელმძღვანელი ტოზუ გიულმამადლი მიიჩნევს, რომ ამ კანონის მიღება განსაკუთრებით ძლიერ გავლენას მოახდენს საქართველოში არსებულ ეთნიკურ უმცირესობებზე:
„10 წლის წინ, შეიძლება ითქვას, არავინ საუბრობდა ჩვენს საჭიროებებზე. ჩვენი ახალგაზრდობა არსად ჩანდა. დღეს კი ახალგაზრდების უმრავლესობა, რომლებიც საუბრობენ აზერბაიჯანული თემის საჭიროებებზე, ახალგაზრდების უმრავლესობა, რომლებსაც წარმატებული შეიძლება ვუწოდოთ, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები არიან. ის ადამიანებიც კი, რომლებიც ახლა საქართველოს მთავრობის შემადგენლობაში არიან, მათ შორის პარლამენტის წევრებიც, ყველა არასამთავრობო ორგანიზაციებიდან არიან. და თუ დღეს რაიმე პრობლემა გვაქვს, თუ ჩვენი უფლებები ირღვევა, ისევ მხოლოდ არასამთავრობო ორგანიზაციებს ვენდობით. ანუ უმცირესობებისთვის ორმაგად მნიშვნელოვანია არასამთავრობო ორგანიზაციების არსებობა. აქ უფრო დაუცველები ვართ, უფრო მეტად ირღვევა ჩვენი უფლებები – ენისა და სხვა ბარიერების გამო. ამიტომ, არასამთავრობო ორგანიზაციები ჩვენთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია“.
ეთნიკური აზერბაიჯანელი საქართველოში, აქტივისტი და ჟურნალისტი ჯეიჰუნ მუჰამადლი ასევე ეწინააღმდეგება კანონს „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“.
„ამჟამად ევროპული და საერთაშორისო ორგანიზაციები თამაშობენ მთავარ როლს საქართველოში მცხოვრები ეთნიკური აზერბაიჯანელებისა და ახალგაზრდების განვითარებაში. საქართველოს ხელისუფლებას ამ დრომდე არაფერი გაუკეთებია. იქნება ეს რელიგიური თუ ეროვნული უმცირესობები, დღეს რეგიონებში არსებობს პროგრამა, რომელშიც იურისტები უსასყიდლოდ იცავენ ადამიანების უფლებებს და საჭიროების შემთხვევაში უპირისპირდებიან ხელისუფლებას. და თუ დღეს არის რამდენიმე აქტივისტი, რომელთა ხმაც ისმის, მაშინ ისინი სწორედ ამ ორგანიზაციების სტუდენტები არიან. თქვენ ნათლად გესმით, რომ ამ ხელისუფლებას არ უნდა ჩვენი განვითარება. აზერბაიჯანელი ხარ, სომეხი თუ რუსი, არ აქვს მნიშვნელობა, ეს კანონი აჩვენებს, რომ სისტემას არ სურს ეროვნული უმცირესობების განვითარება“.
ტოზუ გულმამადლის თქმით, აზერბაიჯანულ მედიაში გამოქვეყნებულმა მიკერძოებულმა ინფორმაციამ, კერძოდ „რუსულ კანონზე“, შესაძლოა არასწორი შთაბეჭდილება შექმნას საქართველოში აზერბაიჯანულ საზოგადოებაზე. ვინაიდან, სამწუხაროდ, ბევრმა ეთნიკურმა აზერბაიჯანელმა ჯერ კიდევ კარგად არ იცის ქართული ენა. გარდა ამისა, მათ ნაკლები შესაძლებლობა აქვთ მიიღონ ინფორმაცია ალტერნატიული წყაროებიდან.
„დღეს საქართველოს მოსახლეობის 70-80% იღებს ინფორმაციას ტელევიზიით და ყველა ტელეარხი ქართულ ენაზეა – ამბობს ტოზუ გულმამადლი — სანდო ინფორმაცია ძირითადად ინტერნეტშია ხელმისაწვდომი, მაგრამ ყველას არ აქვს წვდომა ინტერნეტზე. გარდა ამისა, ასევე არის საკმაოდ ბევრი ახალი ამბების საიტი, რომელიც აქვეყნებს სანდო ინფორმაციას. ყოველივე ამის გამო, აზერბაიჯანული საზოგადოების ინფორმირებულობის დონე „რუსული კანონის“ შესახებ ძალიან დაბალია“.
“არა მგონია, რომ აქ თავისუფლად და კომფორტულად ვიგრძნო თავი”
კანონის წინააღმდეგ გამოვიდნენ აზერბაიჯანელი აქტივისტებიც, რომლებმაც აზერბაიჯანის ხელისუფლების დევნისგან გაქცეულებმა თავშესაფარი საქართველოში იპოვეს. ერთ-ერთი მათგანია ლილი ნაზაროვი.
2020 წელს ლილი, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ომს და სწორედ ამის გამო მოექცა ზეწოლის ქვეშ, სოციალურ ქსელებში მუქარის წერილები მიიღო და დაკითხვაზე დაიბარეს:
„2 ნოემბერს დამირეკეს და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში დამიბარეს. 4 ნოემბერს იქ ადვოკატთან ერთად წავედი. და მკითხეს სოციალურ ქსელებში ყველა ჩემი პოსტის შესახებ. მათ მკითხეს: “რატომ ხართ ომის წინააღმდეგი?”, “რატომ არ მოგწონთ ილჰამ ალიევი?” ომის დროს დავკარგე მეგობრებიც და იმედიც. აზერბაიჯანის მოსახლეობის 99 პროცენტი მხარს უჭერდა ომს. და ეს ზეწოლა სახელმწიფოს მხრიდან, პირადი ურთიერთობების გაუარესება – ამ ყველაფერს თვითმკვლელობამდე მივყავდი. სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურში დაბარების შემდეგ კი, ფაქტობრივად რამდენიმე დღის შემდეგ – 7 ნოემბერს, ქვეყანა დავტოვე. და ამის შემდეგ აღარ დავბრუნებულვარ. ”
ის თბილისში გადავიდა საცხოვრებლად, რადგან სწორედ აქ იპოვა საიმედო ადგილი. ლილი აქტიურად მონაწილეობდა საპროტესტო აქციებში რუსული კანონის წინააღმდეგ.
„დაახლოებით ორი წელია საქართველოში ვცხოვრობ და ვმუშაობ. მაგრამ მე უკვე ვფიქრობ აქედან წასვლაზე, რადგან აქაც არის ავტორიტარიზმისკენ შემობრუნება. მიიღეს კანონი „უცხოური აგენტების შესახებ“, მიიღება კანონი ლგბტ ადამიანების შესახებ… ეს ყველაფერი სახიფათოა ჩემთვის. არ მგონია, რომ აქ თავისუფლად და კომფორტულად ვიგრძნო თავი“.
ლილი აღნიშნავს, რომ მან ასევე ყურადღება გაამახვილა საქართველოში განვითარებული მოვლენების გაშუქებაზე პროსამთავრობო აზერბაიჯანული მედიით.
„აზერბაიჯანში ამჟამად მიმდინარე რეპრესიები აჩვენებს, რომ მათ სურთ მთლიანად გაანადგურონ ქვეყანაში სიტყვის თავისუფლებისა და თავისუფალი მედიის კონცეფცია. მათ სურთ მართონ რეგიონში მათ ირგვლივ მიმდინარე მოვლენები და აჩვენონ ისინი მათთვის სასარგებლო კუთხით.”
ის, რაც ლილის საქართველოში უფრო დაუცველად გრძნობდა, იყო სხვა კანონი.”
კანონი ძალაშია
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოს პრეზიდენტმა სალომე ზურაბიშვილმა ვეტო 18 მაისს დაადო კანონს, პარლამენტმა ვეტო 28 მაისს დაძლია, ხოლო პარლამენტის თავმჯდომარემ შალვა პაპუაშვილმა კანონს 3 ივნისს მოაწერა ხელი. ამრიგად, ძალაში შევიდა სკანდალური კანონი „უცხოელი აგენტების შესახებ“, რომელიც თვეების განმავლობაში პროტესტის საგანი იყო.
ახლა ლილი ნაზაროვი ეძებს უფრო უსაფრთხო ქვეყანას საცხოვრებლად:
“აქ ვუკავშირდები აზერბაიჯანელ, ქართველ და საერთაშორისო აქტივისტებს – ჩვენ ვცდილობდით ერთად გვევლო საპროტესტო აქციებზე. ყოველდღე ჩვენი საუბრის თემა მიმდინარე მოვლენები იყო. ბოლო კვირებში კი, როცა ვხვდებით, განსაკუთრებით აზერბაიჯანელები, ვცდილობთ რაღაც გამოსავალი მოვძებნოთ, გავიგოთ, სად უნდა წავიდეთ ახლა.”
მედიაქსელის მხარდაჭერით
exchange
