IRI ქართულ არჩევნებს აფასებს და მნიშვნელოვან დარღვევებზე საუბრობს
საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი (IRI) ტექნიკური საარჩევნო შეფასების შუალედურ ანგარიშს აქვეყნებს და წერს, რომ 2020 წლის 31 ოქტომბრის არჩევნებზე გამოვლინდა მოსყიდვა, დამკვირვებლებზე ზეწოლა და ოქმებში ციფრებით მანიპულირება, ასევე – საქართველოში ჩატარებულმა არჩევნებმა ვერ დააკმაყოფილა საკონსტიტუციო და საარჩევნო ცვლილებებით დაწესებული სტანდარტები, ხოლო საარჩევნო ადმინისტრაციის მიმართ მოსახლეობის ნდობა შეამცირა.
● არასამთავრობოები: მთავრობამ ვერ უზრუნველყო არჩევნების დემოკრატიულად ჩატარება
რა წერია შუალედურ დასკვნაში
● მიუხედავად იმისა, რომ 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნები მშვიდობიან გარემოში, ქვეყნის კანონმდებლობის დაცვით ჩატარდა, წინასაარჩევნო პერიოდსა და არჩევნების დღეს დაფიქსირებულმა დარღვევებმა, ნეგატიურად იმოქმედა არჩევნების სრული პროცესის სანდოობაზე.
● დამკვირვებელთა მიერ დაფიქსირებული დარღვევებიდან აღსანიშნავია ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენება, ამომრჩევლის მოსყიდვა, ამომრჩევლებსა და დამკვირვებლებზე ზეწოლა, საუბნო საარჩევნო კომისიის შემაჯამებელ ოქმებში ციფრებით მანიპულირება და შედეგების მართვის პროცესი, რომელიც საერთაშორისო სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად არასაკმარისად გამჭვირვალე იყო.
● პროცედურული კუთხით, შედეგების შეჯამების გაუმართავმა სისტემამ, რაც შესაძლო მანიპულაციის ეჭვს აჩენდა, კიდევ უფრო შეასუსტა მოსახლეობის ნდობა საარჩევნო ადმინისტრაციის მიმართ და ეჭვქვეშ დააყენა ცენტრალური საარჩევნო კომისიის (განსაკუთრებით ქვედა დონეებზე) დამოუკიდებლობა და პროფესიონალიზმი.
● 2020 წლის 21 ნოემბერს ჩანიშნული მეორე ტურებისა და 9 საპარლამენტო ოპოზიციურ პარტიებს შორის მიმდინარე მოლაპარაკებების ფონზე, მისიის ანგარიში სთავაზობს საქართველოს მთავრობას, პოლიტიკურ პარტიებს, სამოქალაქო საზოგადოებასა და მედიას მომავალი არჩევნების სანდოობის გასაუმჯობესებლად შემუშავებულ რეკომენდაციებს.
● აშშ-ის საელჩო საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებით განცხადებას ავრცელებს
საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი საქართველოს მთავრობას, პოლიტიკურ აქტორებს, პოლიტიკური გარემოს გაუმჯობესებისა და არჩევნების მეორე ტურების ხარისხის გაზრდის მიზნით, რეკომენდაციებს სთავაზობს:
● გრძელვადიან პერსპექტივაში, საქართველოს ახალმა მთავრობამ უნდა იმუშაოს რეფორმებზე, რომლებიც არჩევნების გამჭვირვალე და სამართლიან გარემოში ჩატარებას უზრუნველყოფს.
● გარდა ამისა, 21 ნოემბერს ჩანიშნულ მეორე ტურამდე, კიდევ არის დრო იმისთვის, რომ გამოსწორდეს სანდო სადამკვირვებლო მისიების მიერ აღმოჩენილი დარღვევები
● არსებული პოლიტიკური კრიზისის მშვიდობიანი გადაწყვეტის მიზნით, პოლიტიკურმა პარტიებმა თავი შეიკავონ მწვავე რიტორიკისგან და მოუწოდონ საკუთარ მხარდამჭერებს, თავი შეიკავონ ძალადობისგან, პროვოკაციებისა და ზეწოლისგან.
● მხარეები უნდა ჩაერთონ კონსტრუქციულ დიალოგში. საარჩევნო დავების განხილვაზე პასუხისმგებელმა სახელმწიფო ინსტიტუტებმა განსაკუთრებით იმ დავებზე, რომლებიც ეხება არჩევნების შედეგების გადათვლასა და გაუქმებას – სწრაფად უნდა განიხილონ საჩივრები.
● იმ უბნებზე, სადაც არსებობს შედეგებით მანიპულირების შემთხვევების დამადასტურებელი მტკიცებულებები და ეჭვქვეშ დგას შედეგების დათვლის მთლიანობა, ხმები ხელახლა უნდა გადაითვალოს და უნდა დადგეს შესაბამისი პირების პასუხისმგებლობის საკითხი.
● გრძელვადიან პერსპექტივაში, აუცილებელია, შემუშავდეს საარჩევნო დავების განხილვის ეფექტური მაკონტროლებელი მექანიზმი, რათა უზრუნველყოფილი იქნას არჩევნებთან დაკავშირებული დავების მეტად დროული, ეფექტური და გამჭვირვალე გადაწყვეტა.
IRI-ს ცნობით, ცესკო-ს ვებ-გვერდიდან აღებული შერჩეული ოქმების ანალიზის შედეგად, აღმოჩენილია მთელი რიგი დარღვევები.
● საუბნო საარჩევნო კომისიის შემაჯამებელი ოქმები, რომლებშიც მიცემული ხმების რაოდენობა აჭარბებს უბანზე კენჭისყრაში მონაწილე ამომრჩეველთა ხელმოწერების რაოდენობას;
● არის შემთხვევები, როდესაც ამომრჩეველს მიეცა ხმის მიცემის უფლება მაჟორიტარულ არჩევნებში, როდესაც ის სხვა მაჟორიტარულ ოლქს მიეკუთვნებოდა;
● ოქმების შესწორდა ბეჭდის გარეშე; იყო შემაჯამებელი ოქმების მიზანმიმართული გაყალბების ნიშნები; დაფიქსირდა საოლქო საარჩევნო კომისიების მიერ მათემატიკური შეცდომების მქონე შემაჯამებელი ოქმების მიღება;
● ბიულეტენების დაკარგვის შემთხვევები; შემთხვევა, როდესაც საოლქო საარჩევნო კომისიამ აღიარა საუბნო საარჩევნო კომისიის პროპორციული შემაჯამებელი, ოქმის შედეგები, რომლებშიც ოპოზიციური პარტიის მიერ მიღებული ხმების რაოდენობა შეადგენდა ნოლს, მაგრამ შესწორდა 15 საათის შემდეგ;
● დაფიქსირდა ციფრების კოორდინირებული ჩანაცვლების და პარალელურად, ბათილი ბიულეტენების რაოდენობის შესწორების შემთხვევები;
● ბათილი ბიულეტენების რაოდენობის მაღალი მაჩვენებლის შემთხვევა (10%) მაჟორიტარულ შემაჯამებელ ოქმში; იყო შემთხვევები, როდესაც ამომრჩეველთა ხელმოწერების რაოდენობა სამაგიდო სიებში არ ემთხვეოდა შემაჯამებელი ოქმის შედეგებს.
მათივე ინფორმაციით, 31 ოქტომბერთან დაკავშირებული კიდევ ერთი შემაშფოთებელი პრობლემა იყო დამკვირვებლების შეურაცხყოფა და მათზე ზეწოლა, როგორც არჩევნების დღეს, ასევე მის შემდგომ.
ასევე, ორგანიზაცია გამოთქვამს ეჭვს, რომ პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები ხშირად ჟურნალისტებად რეგისტრირდებოდნენ, რათა უბნებზე დაშვებულზე მეტი რაოდენობით ყოფილიყვნენ წარმოდგენილნი.
● ნინო ლომჯარია: ცალკეულ შემთხვევებში, რაც საარჩევნო უბნებზე მოხდა, არჩევნების გაყალბება ჰქვია
● დამკვირვებელთა მიერ დაფიქსირებული სხვა დარღვევები მოიცავდა საარჩევნო გარემოსთან დაკავშირებულ ტენდენციებს: უბანზე პარტიის წარმომადგენლების ზედმეტად დიდი რაოდენობა; როგორც უბანზე, ასევე უბნის გარეთ პარტიის კოორდინატორების ჭარბი რაოდენობა,
რომლებიც ერეოდნენ საუბნო საარჩევნო კომისიის საქმიანობასა და ხმის მიცემის პროცესში; ხმის მოსყიდვის შესახებ არსებული მტკიცებები;
● ე.წ. „კარუსელის“ სქემის გამოყენება და სხვა სახის დარღვევები, მათ შორის, „სამართლიანი არჩევნების“ დამკვირვებლებზე ზეწოლა;
● მთელი ქვეყნის მასშტაბით, არჩევნების დღეს რეგისტრირებული იყო საარჩევნო სუბიექტების 80,819 წარმომადგენელი, ადგილობრივი სადამკვირვებლო მისიების 46,981 დამკვირვებელი და მედიის 5,971 წარმომადგენელი, რაც განაპირობებდა ხმის მიცემის ქაოტურ პროცესს;
● არსებობს ეჭვი, რომ პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლები ხშირად ჟურნალისტებად რეგისტრირდებიან, რათა უბნებზე
დაშვებულზე მეტი რაოდენობით იყვნენ წარმოდგენილნი.
